Xét nghiệm phân là gì? Mục đích của xét nghiệm phân

Xét nghiệm phân có thể đóng một vai trò quan trọng trong chẩn đoán rối loạn tiêu hóa. Bài viết dưới đây giải thích tại sao xét nghiệm phân lại quan trọng và các loại xét nghiệm phân khác nhau giúp chẩn đoán các vấn đề về tiêu hóa như thế nào.

Xét nghiệm phân là gì? Khi nào cần xét nghiệm?

Xét nghiệm phân là một xét nghiệm chẩn đoán y tế được sử dụng để kiểm tra mẫu phân của một người để tìm bằng chứng về bệnh hoặc tình trạng. Xét nghiệm phân nhằm giúp xác định các bất thường về đường tiêu hóa như ung thư ruột kết, bệnh viêm ruột, nhiễm trùng, ký sinh trùng, xuất huyết tiêu hóa, bệnh trĩ, nứt hậu môn.

Có nhiều loại xét nghiệm phân khác nhau và điều quan trọng là chọn đúng xét nghiệm phù hợp với tình trạng của người bệnh. Bác sĩ có thể đề nghị xét nghiệm phân nếu bạn phát hiện các triệu chứng như:

• Máu trong phân của bạn.
• Chất nhầy trong phân của bạn.
• Tiêu chảy kéo dài hơn ba ngày.
• Đau bụng hoặc chuột rút.
• Buồn nôn hoặc nôn kéo dài nhiều ngày.
• Sốt.

Mục đích của xét nghiệm phân

Xét nghiệm phân nhằm kiểm tra một số tình trạng đường tiêu hóa khác nhau, bao gồm:

• Vết nứt hậu môn (một vết cắt nhỏ ở hậu môn);
• Thiếu máu (thiếu hồng cầu);
• Viêm đại tràng (sưng hoặc kích thích ở đại tràng);
• Polyp đại tràng (các khối u nhỏ trong đại tràng).
• Ung thư đại trực tràng (đại tràng);
• Bệnh túi thừa (túi phình ra trong ruột);
• Suy tụy ngoại tiết (EPC) (không có khả năng phân hủy thức ăn trong ruột);
• Chảy máu đường tiêu hóa (GI);
• Bệnh trĩ (sưng tĩnh mạch ở hậu môn của bạn);
• Nhiễm trùng đường ruột (vi khuẩn, virus hoặc ký sinh trùng);
• Bệnh viêm ruột (IBD);
• Chứng nhiễm mỡ (chất béo dư thừa trong phân của bạn);
• Loét dạ dày (vết loét trong dạ dày của bạn).

Các loại xét nghiệm phân

Một số loại xét nghiệm phân khác nhau giúp chẩn đoán các rối loạn tiêu hóa khác nhau. Một số thử nghiệm phổ biến nhất bao gồm:

• Xét nghiệm máu ẩn trong phân (FOBT): Giúp tìm kiếm sự hiện diện của máu ẩn trong phân, đây như một xét nghiệm sàng lọc giúp phát hiện ung thư đại tràng. Nó còn có thể được thực hiện khi có lo ngại về xuất huyết trong đường tiêu hóa do các tình trạng khác như loét, trĩ, polyp và khối u lành tính. Xét nghiệm này yêu cầu thu thập ba mẫu phân khác nhau.
• Xét nghiệm miễn dịch tìm máu ẩn trong phân (FIT): Xét nghiệm này sử dụng kháng thể để tìm máu trong phân. FIT chỉ phát hiện máu người từ phần ruột dưới. Nghiên cứu cho thấy xét nghiệm FIT có hiệu quả phát hiện ung thư đại trực tràng tốt hơn xét nghiệm FOBT. Xét nghiệm FIT yêu cầu lấy mẫu phân từ một đến ba lần đi tiêu riêng biệt, tùy thuộc vào loại xét nghiệm.
• Xét nghiệm DNA trong phân: Trong xét nghiệm này, DNA trong phân được kiểm tra để tìm máu và tế bào thay đổi di truyền có thể là dấu hiệu của bệnh ung thư đại trực tràng. Chỉ cần một mẫu phân.
• Xét nghiệm chất béo trong phân: Xét nghiệm này đo lượng chất béo trong phân, đây có thể là dấu hiệu của rối loạn kém hấp thu như bệnh celiac.
• Xét nghiệm nuôi cấy phân: Xét nghiệm này giúp chẩn đoán nhiễm trùng do vi khuẩn ở đường tiêu hóa.
• Kiểm tra trứng và ký sinh trùng: Kiểm tra này tìm kiếm các bệnh nhiễm ký sinh trùng như bệnh giardia.
• Xét nghiệm độc tố Clostridium Difficile: Nó tìm kiếm sự hiện diện của độc tố do vi khuẩn tạo ra.

Quy trình lấy mẫu phân đúng cách

Bạn sẽ được bác sĩ sẽ hướng dẫn cụ thể, cung cấp cho bạn mọi thứ bạn cần, bao gồm cả hộp đựng mẫu vật có tên và ngày sinh của bạn, nhưng đây là một số bước chung để lấy mẫu phân của bạn:

• Hãy đi tiểu trước khi chuẩn bị lấy mẫu phân. Nên tránh trộn nước tiểu với mẫu phân vì nó có thể ảnh hưởng đến kết quả.
• Nên đặt một vật dụng vào bồn cầu để hứng phân của bạn. Bác sĩ có thể cung cấp cho bạn một khay hoặc hộp đựng để hứng. Bạn cũng có thể đặt một miếng màng bọc thực phẩm giữa bệ toilet và mép bồn cầu hoặc bất kỳ hộp đựng sạch nào (nên lưu ý nếu bạn có phân lỏng).
• Đừng để phân chạm vào bên trong bồn cầu. Điều này có thể làm mẫu phân của bạn bị nhiễm bẩn.
• Dùng muỗng nhựa để đặt mẫu vào trong hộp đựng mẫu. Bác sĩ sẽ cho bạn biết họ cần bao nhiêu phân hoặc thùng chứa sẽ có vạch điền. (Nếu bác sĩ không cung cấp cho bạn muỗng nhựa, bạn có thể sử dụng thìa dùng một lần).
• Đóng hộp đựng mẫu và đậy nắp thật chặt.
• Nếu còn phân, hãy cẩn thận đổ nó vào bồn cầu.
• Thu gom tất cả những gì bạn dùng để lấy mẫu phân vào túi nhựa, buộc chặt và cho vào thùng rác.
• Rửa tay kỹ bằng xà phòng kháng khuẩn và nước sạch.
• Gửi mẫu của bạn đến phòng thí nghiệm càng sớm càng tốt. Nếu bạn không gửi lại mẫu trong vòng 24 giờ, mẫu phân của bạn có thể sẽ không được xét nghiệm.

Ý nghĩa của kết quả xét nghiệm phân

Nhiều yếu tố có thể ảnh hưởng đến kết quả xét nghiệm trong phòng thí nghiệm của bạn. Nếu kết quả là âm tính thì không phát hiện thấy vi sinh vật gây bệnh nào trong mẫu cấy phân, cho thấy bạn không bị nhiễm bệnh.

Kết quả dương tính cho thấy sự hiện diện của vi khuẩn, ký sinh trùng hoặc các mầm bệnh khác trong phân của bạn, đây có thể là nguyên nhân gây ra các vấn đề về dạ dày hoặc các vấn đề sức khỏe nghiêm trọng khác.

Khi xét nghiệm cho kết quả âm tính giả, điều đó có nghĩa là một số vi trùng truyền nhiễm đã bị bỏ qua. Bác sĩ có thể chỉ định nhiều xét nghiệm hơn để xác định nguồn gốc của các vấn đề về dạ dày nếu bạn tiếp tục biểu hiện các triệu chứng liên quan đến nhiễm trùng.

Với xét nghiệm FOBT và FIT với mục đích tầm soát ung thư đại tràng, kết quả âm tính nghĩa là không phát hiện thấy máu trong phân. Tuy nhiên, vì ung thư đại tràng không phải lúc nào cũng chảy máu nên bạn có thể cần phải làm xét nghiệm một vài lần để xác nhận rằng không có máu trong phân. Ngược lại, nếu có máu trong phân, bác sĩ có thể sẽ đề nghị xét nghiệm thêm để tìm ra vị trí chính xác và nguyên nhân gây chảy máu. Phổ biến nhất là thực hiện nội soi.

Như vậy, xét nghiệm phân là một công cụ thiết yếu hỗ trợ bác sĩ trong việc chẩn đoán các tình trạng khác nhau, bao gồm một số loại ung thư. Vì vậy, nếu bạn có bất kỳ thay đổi nào trong phân và cảm thấy khó chịu bất thường, đừng trì hoãn việc thăm khám ​​​​bác sĩ chuyên khoa.