Xét nghiệm PTH là gì? Vai trò của xét nghiệm PTH và một số lưu ý

Xét nghiệm PTH là một công cụ quan trọng trong việc chẩn đoán và quản lý các bệnh lý liên quan đến tuyến cận giáp và cân bằng canxi trong cơ thể. Bài viết này Nhà thuốc Long Châu sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về quy trình, ý nghĩa và cách chuẩn bị cho xét nghiệm PTH, nhằm đảm bảo kết quả chính xác và hiệu quả nhất.

Thông tin về tuyến cận giáp

Tuyến cận giáp nằm sau tuyến giáp, có kích thước nhỏ khoảng 6x3x2 mm và cơ thể con người có bốn tuyến cận giáp. Ở người trưởng thành, tuyến cận giáp gồm hai loại tế bào chính: tế bào ưa oxy và tế bào chính, trong đó tế bào chính chịu trách nhiệm tiết parahormon (PTH).

PTH là hormone quan trọng giúp điều chỉnh nồng độ ion canxi và phosphate trong máu. Hormon này tăng cường giải phóng canxi từ xương vào máu, giảm bài tiết canxi ở thận, và tăng tái hấp thu canxi và magie. Đồng thời, PTH giảm tái hấp thu phosphate ở ống lượn gần ở thận, tăng đào thải phosphate qua nước tiểu và thúc đẩy hấp thu canxi ở ruột bằng cách tăng sản xuất enzyme và chất vận chuyển ion canxi.

Các rối loạn thường gặp của tuyến cận giáp bao gồm nhược năng (thiếu PTH) và ưu năng tuyến cận giáp (quá nhiều PTH). Nhược năng tuyến cận giáp dẫn đến thiếu hụt canxi trong cơ thể, trong khi ưu năng tuyến cận giáp có thể gây ra tình trạng tăng canxi máu, làm yếu xương và tăng nguy cơ sỏi thận.

Xét nghiệm PTH là gì?

Hormon cận giáp PTH là một loại hormone quan trọng trong việc điều chỉnh nồng độ canxi trong máu, được sản xuất bởi các tuyến cận giáp. PTH giúp duy trì cân bằng nồng độ canxi và phospho trong cơ thể.

Xét nghiệm PTH là phương pháp đo lường mức độ hormone này cùng với nồng độ canxi trong máu, nhằm chẩn đoán các rối loạn chức năng của tuyến cận giáp. Xét nghiệm này thường được chỉ định cho những bệnh nhân có nồng độ canxi trong máu bất thường hoặc những người mắc bệnh có thể ảnh hưởng đến nồng độ canxi máu như suy thận mãn tính.

Vai trò của xét nghiệm PTH

Xét nghiệm PTH được sử dụng để xác định nồng độ canxi trong cơ thể, từ đó phát hiện các triệu chứng liên quan như:

• Triệu chứng thừa canxi trong máu, thường gặp các biểu hiện như buồn nôn, đau bụng, khát nước, và mệt mỏi.
• Triệu chứng thiếu canxi trong máu như chuột rút, ngứa ran ngón tay, và đau bụng.
• Đánh giá hiệu quả điều trị bằng cách kiểm tra xem lượng canxi trong máu đã trở về mức bình thường hay chưa.
• Xác định nguyên nhân giúp tìm ra nguyên nhân dẫn đến tình trạng canxi quá cao hoặc quá thấp trong máu.

Lưu ý rằng, nồng độ canxi trong máu quá cao có thể là dấu hiệu của cường cận giáp - tuyến cận giáp hoạt động quá mức và sản xuất nhiều PTH. Tình trạng này có thể dẫn đến sỏi thận, rối loạn nhịp tim, hoặc các vấn đề thần kinh. Ngược lại, khi nồng độ canxi quá thấp, có thể là dấu hiệu của suy tuyến cận giáp do tuyến cận giáp hoạt động kém và sản xuất ít PTH. Thiếu canxi có thể gây loãng xương, co thắt cơ bắp, rối loạn nhịp tim, và tetany.

Ngoài ra, xét nghiệm PTH còn có vai trò quan trọng trong:

• Phân biệt các rối loạn tuyến cận giáp: Giúp xác định các rối loạn liên quan đến tuyến cận giáp.
• Giám sát điều trị: Theo dõi hiệu quả điều trị các vấn đề liên quan đến tuyến cận giáp.
• Theo dõi bệnh mãn tính: Đặc biệt là các bệnh liên quan đến thận.
• Xác định nguyên nhân hạ photpho trong máu: Giúp tìm ra nguyên nhân gây giảm photpho trong máu.
• Đánh giá loãng xương: Xác định nguyên nhân gây loãng xương nghiêm trọng không đáp ứng điều trị.
• Kiểm tra chức năng tuyến cận giáp: Đánh giá hoạt động của tuyến cận giáp.

Lưu ý khi thực hiện xét nghiệm PTH

Khi xét nghiệm PTH, bạn có thể gặp phải một số rủi ro như chảy máu nhẹ, đầu lâng lâng, hoặc tụ máu dưới da. Nếu gặp những triệu chứng này, bạn nên thông báo ngay cho nhân viên y tế để nhận được lời khuyên chính xác.

Bệnh nhân cần được lấy máu vì xét nghiệm PTH được thực hiện trên huyết tương. Trước khi lấy máu, bạn cần nhịn ăn từ 8 đến 10 giờ. Nồng độ PTH thay đổi trong ngày, vì vậy kết quả xét nghiệm có thể khác nhau tùy vào thời điểm lấy mẫu.

Nếu bạn có tiền sử về bệnh máu khó đông, dễ ngất xỉu, hoặc bất kỳ triệu chứng nào khác, hãy thông báo cụ thể cho bác sĩ trước khi xét nghiệm. Máu để xét nghiệm thường được lấy từ tĩnh mạch ở khuỷu tay hoặc mu bàn tay. Uống sữa trước khi xét nghiệm có thể dẫn đến kết quả giả, không chính xác. Vì vậy, bạn nên tránh uống sữa trước khi xét nghiệm.

Phụ nữ mang thai hoặc cho con bú có nồng độ PTH khác với người bình thường. Nồng độ PTH cũng bị ảnh hưởng bởi tình trạng tăng lipid máu và việc sử dụng chất đồng vị phóng xạ. Một số loại thuốc có thể làm tăng nồng độ PTH, bao gồm thuốc chống co giật, isoniazid, lithium, steroid, thuốc lợi tiểu loại thiazide, và các thuốc chứa phosphate. Ngược lại, các thuốc như cimetidine và propranolol có thể làm giảm nồng độ PTH.

Việc xét nghiệm PTH đóng vai trò quan trọng trong việc chẩn đoán và theo dõi các rối loạn liên quan đến nồng độ canxi và chức năng tuyến cận giáp. Để đảm bảo kết quả xét nghiệm chính xác, bệnh nhân cần tuân thủ các hướng dẫn như nhịn ăn trước khi xét nghiệm, tránh uống sữa và thông báo cho bác sĩ về bất kỳ tiền sử bệnh lý hay thuốc đang sử dụng. 

Xem thêm:

• HE4 là gì? Khi nào cần tiến hành xét nghiệm HE4?
• Mổ ruột thừa có xét nghiệm HIV không? Nên chuẩn bị gì trước khi mổ ruột thừa?