Xét nghiệm VS (máu lắng): Khi nào cần thực hiện và ý nghĩa kết quả?

Tốc độ máu lắng (VS) là một chỉ số quan trọng trong xét nghiệm máu. Xét nghiệm VS là loại xét nghiệm đơn giản, dễ thực hiện và có thể được thực hiện tại hầu hết các cơ sở y tế. Tuy nhiên, không phải ai cũng hiểu rõ ý nghĩa xét nghiệm này, khi nào cần thực hiện và quy trình thực hiện ra sao.

Xét nghiệm VS - Xét nghiệm tốc độ máu lắng là gì?

Tốc độ máu lắng (VS) là tốc độ lắng của hồng cầu trong một khoảng thời gian nhất định. Xét nghiệm tốc độ máu lắng VS còn được gọi là xét nghiệm máu lắng ESR. ESR là gì? ESR là từ viết tắt của Erythrocyte Sedimentation Rate - dịch sang tiếng Việt là tỷ lệ lắng đọng hồng cầu. Cả hai tên gọi này đều được sử dụng phổ biến trong y khoa để chỉ cùng một loại xét nghiệm. Xét nghiệm này đo đo lường tốc độ lắng của hồng cầu xuống đáy ống nghiệm trong một khoảng thời gian thường là 1 giờ.

Nguyên lý của xét nghiệm VS

Nguyên lý của xét nghiệm VS là dựa trên hiện tượng các tế bào hồng cầu có xu hướng kết dính với nhau và lắng xuống đáy ống nghiệm thẳng đứng dưới tác dụng của trọng lực. Khi có tình trạng viêm nhiễm hoặc tổn thương mô, các protein viêm nhiễm trong máu sẽ làm tăng khả năng kết dính của hồng cầu, dẫn đến tốc độ lắng nhanh hơn. Vì vậy, xét nghiệm này được sử dụng để đánh giá tình trạng viêm nhiễm hoặc tổn thương mô trong cơ thể.

Ý nghĩa của xét nghiệm VS

Xét nghiệm máu lắng để làm gì? Mặc dù không phải là một xét nghiệm đặc hiệu cho bất kỳ bệnh lý nào, VS vẫn là một chỉ số quan trọng giúp bác sĩ có những thông tin hữu ích phục vụ quá trình chẩn đoán, theo dõi bệnh, theo dõi đáp ứng điều trị bệnh. 

VS tăng cao có thể là dấu hiệu của nhiều bệnh lý viêm nhiễm như viêm khớp dạng thấp, lupus ban đỏ hệ thống, viêm mạch máu hay các bệnh nhiễm trùng như viêm phổi, lao, nhiễm trùng đường tiết niệu. Ngoài ra, tốc độ máu lắng cũng có thể tăng trong một số bệnh ung thư như u lympho, đa u tủy xương. Bằng cách so sánh kết quả VS trước và sau điều trị, bác sĩ có thể đánh giá hiệu quả của thuốc và điều chỉnh phác đồ điều trị nếu cần thiết.

Quy trình thực hiện xét nghiệm VS

Xét nghiệm VS được thực hiện với quy trình đơn giản nên ít tốn kém. Người thực hiện xét nghiệm không cần nhịn ăn hay áp dụng chế độ ăn uống đặc biệt nào trước đó. Nhân viên y tế sẽ lấy một lượng máu nhỏ từ tĩnh mạch cánh tay của người bệnh. Thủ thuật này không gây đau đớn đáng kể và chỉ mất khoảng vài phút.

Mẫu máu sau khi được thu thập sẽ được xử lý bằng chất chống đông để ngăn ngừa đông máu. Sau đó, mẫu được đặt trong một ống nghiệm đặc biệt gọi là ống Westergren. Đây là ống nghiệm chuyên dụng được thiết kế để có thể đo lường khoảng cách lắng của hồng cầu sau một giờ. Khoảng cách này được tính bằng milimet (mm) và được gọi là chỉ số VS.

Việc phân tích mẫu máu và đo lường chỉ số VS thường được thực hiện tự động bằng máy móc. Vì thế, kết quả đảm bảo tính chính xác và độ tin cậy cao. Chỉ trong vòng 24 giờ là bạn sẽ nhận được kết quả xét nghiệm VS.

Kết quả xét nghiệm VS phản ánh điều gì?

Ở người khỏe mạnh, giá trị VS bình thường thường dao động trong khoảng 0 - 15mm/giờ đối với nam và 0 - 20mm/giờ đối với nữ. Tuy nhiên, những giá trị này có thể thay đổi tùy thuộc vào độ tuổi, giới tính, tình trạng sức khỏe và các yếu tố khác.

Chỉ số VS tăng cao có thể là dấu hiệu của các bệnh lý viêm nhiễm mạn tính như viêm khớp dạng thấp, viêm mạch máu, lupus ban đỏ hệ thống hay các bệnh nhiễm trùng cấp tính như viêm phổi, lao, nhiễm trùng đường tiết niệu. Đặc biệt, VS cũng có thể tăng khi người bệnh mắc một số bệnh ung thư như u lympho, đa u tủy xương hay bệnh tim mạch, thiếu máu, bệnh thận. Chỉ số VS giảm có thể liên quan đến các bệnh lý như bệnh đa hồng cầu hoặc tăng độ nhớt máu nhưng thường ít gặp hơn.

Chúng ta cũng cần lưu ý rằng, chỉ số VS chỉ là một chỉ số không đặc hiệu, không thể chẩn đoán bệnh một cách độc lập. Vì vậy, để có kết luận chẩn đoán bệnh chính xác, bác sĩ cần kết hợp với các xét nghiệm khác như công thức máu, xét nghiệm protein phản ứng C (CRP), xét nghiệm hình ảnh... đồng thời thăm khám lâm sàng và đánh giá các triệu chứng của bệnh nhân.

Ưu điểm và hạn chế của xét nghiệm VS

Xét nghiệm tốc độ máu lắng có ưu điểm lớn nhất là quy trình xét nghiệm đơn giản và chi phí thấp. Xét nghiệm này có thể được thực hiện ở hầu hết các cơ sở y tế, từ bệnh viện lớn đến phòng khám tư nhân, giúp người bệnh dễ dàng tiếp cận và tiết kiệm chi phí.

Bên cạnh đó, xét nghiệm VS cũng tồn tại một số hạn chế nhất định. Trước hết, đây là một xét nghiệm không đặc hiệu, tức là chỉ số VS tăng cao không chỉ ra một bệnh lý cụ thể nào mà có thể là dấu hiệu của nhiều tình trạng khác nhau, từ viêm nhiễm đến ung thư. Vì vậy, bác sĩ cần kết hợp kết quả VS với các xét nghiệm khác và thăm khám lâm sàng.

Thứ hai, kết quả xét nghiệm VS có thể bị ảnh hưởng bởi nhiều yếu tố như tuổi tác, giới tính, tình trạng mang thai, sử dụng thuốc và một số bệnh lý nền. Ví dụ, VS thường cao hơn ở người cao tuổi và phụ nữ mang thai. Một số loại thuốc bạn đang sử dụng, đặc biệt là thuốc tránh thai và aspirin có thể ảnh hưởng đến kết quả xét nghiệm.

Xét nghiệm VS là một công cụ hữu ích trong việc đánh giá tình trạng sức khỏe và phát hiện sớm các bệnh lý tiềm ẩn. Tuy nhiên, kết quả xét nghiệm VS cần được kết hợp với các xét nghiệm khác và thăm khám lâm sàng để đưa ra chẩn đoán chính xác. Nếu bạn có bất kỳ thắc mắc nào về xét nghiệm VS, hãy tham khảo ý kiến bác sĩ để được tư vấn và giải đáp nhé!

Xem thêm:

• Ý nghĩa của xét nghiệm CA 15-3 trong chẩn đoán ung thư vú
• Xét nghiệm 36 dị nguyên: Phương pháp hiệu quả giúp tìm tác nhân gây dị ứng