Xơ cứng bì khu trú: Nguyên nhân, dấu hiệu và cách phòng tránh

Xơ cứng bì khu trú là một bệnh lý hiếm gặp ở độ tuổi 20 - 50 tuy nhiên các biến chứng của bệnh này rất nguy hiểm. Bệnh xơ cứng bì xuất hiện với triệu chứng tiêu biểu nên khá dễ nhận biết để kịp thời điều trị. Dựa vào mức độ bệnh lý và giai đoạn mắc bệnh, bác sĩ sẽ tư vấn và chỉ định phương pháp phù hợp nhất.

Xơ cứng bì khu trú là gì?

Xơ cứng bì khu trú (Localized scleroderma) là một bệnh da liễu tự miễn khá hiếm gặp. Người bệnh sẽ bị các mảng đổi màu trên da, thường gặp ở các vùng da mặt, cánh tay và chân. Những mảng này thường không gây đau đớn nhưng ảnh hưởng đến tính thẩm mỹ. Tình trạng bệnh có xu hướng tự cải thiện theo thời gian tuy nhiên tỷ lệ tái phát lại rất cao.

Những vùng da xơ cứng bì sẽ dần trở nên dày, khô, cứng, nếu trở nặng hoàn toàn có thể gây biến chứng nguy hiểm. Một vài trường hợp ghi nhận bệnh này tác động đến các mô sâu hơn, ảnh hưởng đến khả năng vận động của khớp.

Nguyên nhân gây bệnh

Chưa có nghiên cứu nào khẳng định chính xác nguyên nhân gây ra xơ cứng bì khu trú. Bệnh này được xếp vào dạng bệnh lý tự miễn dịch. Trong cấu trúc của da, collagen là một loại protein quan trọng nhưng nếu chúng được sản sinh nhiều hơn bình thường sẽ có tác dụng ngược khiến da bị cứng.

Một số nguyên nhân như xạ trị, chấn thương lặp đi lặp lại hoặc nhiễm trùng ở các vùng da tiếp xúc với hóa chất,... cũng có thể gây ra xơ cứng bì khu trú. Bệnh xơ cứng bì thể mảng này không có khả năng lây nhiễm khi chạm vào vùng bị bệnh.

Đối tượng dễ mắc phải bệnh xơ cứng bì là nữ giới da trắng, tiền sử gia đình có người mắc bệnh. Bệnh này có thể gặp ở mọi lứa tuổi nhưng phổ biến nhất là trẻ em từ 2 - 14 tuổi hoặc giữa những năm 40 tuổi.

Triệu chứng

Triệu chứng bệnh xơ cứng bì sẽ khác nhau vì mức độ nghiệm trọng và loại tổn thương của mỗi người là khác nhau. Triệu chứng cụ thể như sau:

• Thể mảng: Loại xơ cứng bì khu trú phổ biến nhất, nhận biết bằng 3 - 4 mảng bám hình bầu dục, hơi ngứa nhưng không đau.
• Thể mảng lan rộng: Tổn thương lan rộng và tác động đến các mô sâu hơn, bệnh nặng có thể dẫn đến biến dạng da.

• Xơ cứng bì sâu: Nhiều mảng xơ cứng bao phủ gần như toàn bộ cơ thể, bệnh tiến triển rất nhanh nên phải điều trị kịp thời.
• Thể dải: Nhận biết bằng một dải da dày đổi màu, thường xuất hiện ở vùng da cánh tay, chân hoặc trán. Bệnh có thể lan rộng đến mô sâu dưới da, thậm chí là cơ, xương khiến người bệnh bị di chứng dị tật. Những trường hợp tình trạng này xuất hiện trên mặt thì răng và mắt của bệnh nhân cũng gặp phải nguy cơ tổn thương.

Xơ cứng bì khu trú có nguy hiểm không?

Xơ cứng bì khu trú ban đầu sẽ không gây đau đớn, có thể hơi ngứa nhưng nếu không điều trị sẽ có khả năng gặp phải biến chứng như khớp xương khó vận động, đau khớp, tổn thương mắt vĩnh viễn ở trẻ em, rụng tóc, dị tật,… Tuy hiếm gặp nhưng một số người đã bị xơ cứng ở cơ quan sinh dục, triệu chứng phổ biến là ngứa rát khó phân biệt với những bệnh lây qua đường tình dục khác.

Điều trị bệnh như thế nào?

Những ca xơ cứng bì khu trú nhẹ có thể kéo dài vài năm và cơ thể tự điều chỉnh để khỏi bệnh mà không cần điều trị y tế. Tuy nhiên, người bệnh rất dễ có sẹo và những vùng da bị đổi màu không hồi phục hoàn toàn, ảnh hưởng đến thẩm mỹ,… Các bác sĩ khuyên rằng người mắc bệnh này nên thực hiện các phương pháp điều trị phù hợp nhằm kiểm soát các triệu chứng như:

• Kem bôi da;
• Kem Corticosteroid;
• Áp dụng liệu pháp ánh sáng;
• Thuốc uống;
• Vật lý trị liệu.

Cách phòng tránh xơ cứng bì khu trú

Chứng xơ cứng bì khu trú có thể ngăn chặn ngay từ ban đầu nếu bạn thực hiện những lưu ý sau:

• Rèn luyện sức khỏe: Bỏ hút thuốc, tập thể dục, tập gym, tập yoga đều đặn giúp cơ thể linh hoạt hơn từ đó cải thiện tuần hoàn máu, hạn chế hình thành chứng xơ cứng bì.
• Bảo vệ da: Sử dụng kem dưỡng ẩm và thoa kem chống nắng đầy đủ khi ra đường. Không tắm nước quá nóng, không tắm bằng những loại xà phòng, sữa tắm có chứa chất tẩy rửa mạnh,...
• Giữ ấm và giữ ẩm vào mùa đông: Giữ cho tay, chân luôn ấm áp sẽ hạn chế tối thiểu tình trạng căng cứng. Ngoài ra bạn nên sử dụng thêm máy phun sương, tạo độ ẩm cho không gian sống để tránh khô da.

Xơ cứng bì khu trú là bệnh lý chưa có cách điều trị triệt để vì thế nhận biết sớm sẽ gia tăng khả năng kiểm soát bệnh. Hiện nay đã có nhiều biện pháp giúp làm giảm tái phát đồng thời hạn chế những biến chứng nguy hiểm này. Nếu bạn có bất cứ triệu chứng nào của bệnh xơ cứng bì hãy đến gặp bác sĩ để nhận được lời khuyên hữu ích nhé!

Phạm Diểm

Nguồn tham khảo: Tổng hợp