Bệnh Chikungunya là gì? Nguyên nhân, triệu chứng và cách điều trị

Bệnh Chikungunya là gì?

Chikungunya là một bệnh do virus lây truyền qua vết muỗi đốt, chủ yếu là từ muỗi Aedes aegypti và Aedes albopictus. Bệnh gây ra các triệu chứng phổ biến như sốt cao, đau khớp nghiêm trọng, thường kèm theo mệt mỏi, đau cơ, phát ban và đau đầu. Tên "chikungunya" xuất phát từ một ngôn ngữ bản địa ở Đông Phi, nghĩa là "người bị cong vẹo", ám chỉ tư thế cúi người do đau khớp dữ dội.

Hiện không có thuốc điều trị đặc hiệu cho Chikungunya, nên việc điều trị chủ yếu là làm giảm triệu chứng, chẳng hạn như dùng thuốc giảm đau và chống viêm. Phần lớn các trường hợp sẽ phục hồi sau khoảng một tuần, nhưng đau khớp có thể kéo dài vài tháng hoặc thậm chí lâu hơn ở một số người.

Để phòng ngừa, du khách đến các vùng có dịch cần sử dụng các biện pháp chống muỗi, như dùng thuốc chống côn trùng, mặc quần áo dài, và ngủ dưới màn chống muỗi. Hạn chế bị muỗi đốt trong giai đoạn nhiễm bệnh cũng rất quan trọng, để ngăn muỗi truyền virus sang người khác.

Những dấu hiệu và triệu chứng của bệnh Chikungunya

Các triệu chứng của bệnh Chikungunya thường xuất hiện từ 3 đến 7 ngày sau khi bị muỗi nhiễm bệnh đốt, mặc dù thời gian ủ bệnh có thể dao động từ 2 đến 12 ngày.

Hầu hết mọi người sẽ hồi phục hoàn toàn trong vòng một tuần, nhưng một số trường hợp có thể tiếp tục bị đau khớp mãn tính kéo dài trong vài tháng hoặc thậm chí lâu hơn. Điều này làm cho việc chăm sóc hỗ trợ và điều trị sớm trở nên quan trọng, giúp giảm bớt sự khó chịu và nguy cơ biến chứng lâu dài.

Biến chứng có thể gặp khi mắc bệnh Chikungunya

Mặc dù hầu hết các trường hợp nhiễm Chikungunya sẽ hồi phục trong vòng một tuần, nhưng bệnh vẫn có thể gây ra một số biến chứng, đặc biệt ở những người có sức khỏe yếu, người già, trẻ nhỏ, hoặc người có bệnh nền. Dưới đây là một số biến chứng có thể xảy ra:

• Đau khớp mãn tính: Đây là biến chứng phổ biến nhất. Một số người, đặc biệt là người lớn tuổi, có thể gặp tình trạng đau khớp kéo dài trong nhiều tháng hoặc thậm chí nhiều năm sau khi đã hết nhiễm virus.
• Viêm khớp: Sưng và đau kéo dài ở các khớp, tương tự như các triệu chứng của viêm khớp dạng thấp.
• Biến chứng về mắt: Có thể gây viêm màng bồ đào, viêm kết mạc, và các vấn đề khác liên quan đến mắt, dẫn đến giảm thị lực.
• Biến chứng thần kinh: Mặc dù hiếm, một số bệnh nhân có thể phát triển các vấn đề về thần kinh như viêm não, viêm màng não, hoặc viêm tủy sống.
• Biến chứng tim mạch: Một số người có thể gặp phải các vấn đề về tim mạch như viêm cơ tim, suy tim hoặc nhồi máu cơ tim.
• Biến chứng ở phụ nữ mang thai: Nếu phụ nữ mang thai bị nhiễm Chikungunya trong thời gian gần đến lúc sinh, virus có thể truyền sang em bé, dẫn đến nguy cơ biến chứng nghiêm trọng ở trẻ sơ sinh như viêm não.

Những người có các bệnh lý nền như tiểu đường, bệnh tim, và bệnh thận mạn tính có nguy cơ cao hơn mắc các biến chứng nặng. Do đó, cần chú ý chăm sóc y tế kịp thời và theo dõi sát các triệu chứng để tránh biến chứng nguy hiểm.

Khi nào cần gặp bác sĩ?

Nếu bạn có bất kỳ triệu chứng nào của bệnh Chikungunya, hay lo lắng về tình trạng sức khỏe của bản thân hoặc gia đình. Hãy liên hệ ngay với bác sĩ chuyên khoa nhiễm để được chẩn đoán và điều trị phù hợp.

Virus Chikungunya lây lan qua vết muỗi đốt từ các loài muỗi Aedes, không phải thông qua dịch cơ thể hoặc tiếp xúc trực tiếp giữa người với người. Điều này có nghĩa là những người bị nhiễm virus không lây lan bệnh cho người chăm sóc, thành viên gia đình, hay những người tiếp xúc gần, trừ khi họ bị muỗi nhiễm virus cắn. Tuy virus Chikungunya không lây qua đường tiếp xúc thông thường, nhưng lây truyền qua máu có thể xảy ra trong một số điều kiện đặc biệt, như truyền máu hoặc tiếp xúc trực tiếp với máu bị nhiễm bệnh.

Diễn tiến bệnh Chikungunya

Bệnh Chikungunya (CHIKV) thường tiến triển qua ba giai đoạn lâm sàng rõ rệt, phản ánh cơ chế bệnh sinh và biểu hiện triệu chứng khác nhau theo thời gian.

Giai đoạn ủ bệnh

Thời gian ủ bệnh Chikungunya thường kéo dài từ 3 - 7 ngày, nhưng có thể dao động từ 1 đến 12 ngày. Đây là giai đoạn virus đã xâm nhập và bắt đầu nhân lên trong cơ thể, nhưng người nhiễm chưa có triệu chứng, khiến việc phát hiện và kiểm soát nguồn lây gặp nhiều khó khăn.

Giai đoạn triệu chứng cấp tính

Giai đoạn cấp tính kéo dài trung bình 7 - 10 ngày và đặc trưng bởi các triệu chứng đột ngột:

• Sốt cao ≥ 39°C, khởi phát đột ngột.
• Đau khớp dữ dội, thường có tính chất đối xứng, ảnh hưởng đến cả khớp lớn và nhỏ như: cổ tay, đốt ngón tay, khuỷu tay, vai, mắt cá chân, đầu gối và bàn chân.
• Đau cơ, đau đầu, mệt mỏi, phát ban ở da.
• Một số trường hợp có thể gặp viêm bao gân, viêm túi hoạt dịch, hoặc viêm màng hoạt dịch, làm tăng tính chất giống bệnh lý thấp khớp.
• Siêu âm khớp trong giai đoạn này có thể cho thấy hình ảnh phù hợp với viêm màng hoạt dịch, đặc biệt ở cổ tay, mắt cá chân và các khớp nhỏ của bàn tay và bàn chân.

Giai đoạn mạn tính hậu nhiễm

Khoảng 25 - 40% bệnh nhân có thể xuất hiện triệu chứng kéo dài trên 3 tháng sau giai đoạn cấp tính, đặc biệt là đau và viêm khớp mạn tính. Một số biểu hiện thường gặp:

• Đau cơ xương khớp kéo dài;
• Viêm đa khớp tái diễn hoặc mạn tính;
• Cứng khớp buổi sáng;
• Đau thần kinh;
• Mệt mỏi, suy giảm trí nhớ, mất tập trung, lo âu, trầm cảm, rụng tóc.

Một nghiên cứu tại Mauritius cho thấy có đến 78,6% bệnh nhân còn triệu chứng sau 27,5 tháng, trong đó khoảng 5% có biểu hiện phù hợp với tiêu chuẩn chẩn đoán viêm khớp dạng thấp (RA).

Giai đoạn mạn tính không chỉ là biến chứng kéo dài, mà còn có thể là yếu tố khởi phát bệnh lý viêm khớp mạn tính, ảnh hưởng lâu dài đến chất lượng sống của người bệnh.