Lao kháng thuốc: Nguyên nhân, triệu chứng và điều trị

Lao kháng thuốc là gì?

Bệnh lao là một căn bệnh lây truyền qua không khí do Mycobacterium tuberculosis gây ra. Bệnh này ảnh hưởng đến phổi nhưng cũng có thể ảnh hưởng đến các cơ quan khác gây ra bệnh lao ngoài phổi.

Lao kháng thuốc là một trong những thách thức lớn nhất trong việc kiểm soát bệnh lao toàn cầu. Nó xuất hiện khi vi khuẩn Mycobacterium tuberculosis phát triển khả năng kháng lại các loại thuốc điều trị lao chính, gây khó khăn trong việc điều trị và làm tăng nguy cơ tử vong.

• Lao đa kháng thuốc là một dạng lao kháng cả rifampicin (RIF) và isoniazid (INH), hai loại thuốc hàng đầu trong điều trị lao.
• Lao siêu kháng thuốc còn nghiêm trọng hơn, khi vi khuẩn không chỉ kháng lại RIF và INH mà còn kháng luôn các nhóm thuốc thứ hai như fluoroquinolones và các loại thuốc tiêm như amikacin, capreomycin hoặc kanamycin.

Trong năm 2017, có khoảng 558.000 trường hợp lao kháng đa thuốc/kháng rifampicin mới được phát hiện trên toàn thế giới, trong đó 82% là lao kháng đa thuốc. Tỷ lệ cao nhất nằm ở các nước như Ấn Độ, Trung Quốc và Nga, chiếm khoảng 45% số ca toàn cầu. Lao siêu kháng thuốc chiếm 7.4% trong số các ca lao đa kháng thuốc. Tình trạng này đặc biệt nghiêm trọng, năm 2017 bệnh lao kháng thuốc đã gây ra 230.000 ca tử vong.

Những dấu hiệu và triệu chứng của lao kháng thuốc

Triệu chứng của lao kháng thuốc giống với lao thông thường. Tuy nhiên, điểm khác biệt là những triệu chứng này không giảm khi sử dụng các loại thuốc điều trị lao thông thường, bao gồm:

• Ho;
• Khạc đờm;
• Sốt nhẹ về chiều;
• Mệt mỏi;
• Vã mồ hôi đêm;
• Sụt cân.

Một số trường hợp triệu chứng có thể tạm thời giảm nhưng sau đó lại tái phát nặng hơn.

Nếu sau 2-3 tháng điều trị, xét nghiệm đờm vẫn dương tính với vi khuẩn lao, đó có thể là dấu hiệu của lao kháng thuốc.

Biến chứng của lao kháng thuốc

Một số biến chứng của lao kháng thuốc có thể kể đến như:

• Suy hô hấp: Khi phổi bị tổn thương nặng, bệnh nhân có thể khó thở, thậm chí suy hô hấp và cần can thiệp bằng máy thở.
• Lan truyền bệnh: Lao kháng thuốc khó điều trị hơn, dẫn đến nguy cơ lây lan bệnh cao hơn trong cộng đồng.
• Tổn thương các cơ quan khác: Lao không chỉ ảnh hưởng đến phổi mà còn có thể lan đến xương, não, thận, ruột và các cơ quan khác, gây biến chứng nghiêm trọng.
• Tăng nguy cơ tử vong: Lao kháng thuốc có tỷ lệ tử vong cao hơn do việc điều trị khó khăn, kéo dài và ít hiệu quả hơn.
• Phản ứng phụ từ thuốc: Việc sử dụng các loại thuốc mạnh và kéo dài trong điều trị lao kháng thuốc có thể dẫn đến các tác dụng phụ như suy gan, thận và các vấn đề về thần kinh.

Khi nào cần gặp bác sĩ?

Bạn cần đến gặp bác sĩ ngay trong các trường hợp sau đây:

• Khi bạn có các triệu chứng nghi ngờ mắc lao như ho kéo dài, sốt, mệt mỏi, ra mồ hôi đêm, và sụt cân.
• Nếu các triệu chứng không thuyên giảm sau khi đã điều trị lao, đặc biệt là sau 2-3 tháng điều trị.
• Khi tiếp xúc gần với người mắc lao, đặc biệt là người nhiễm lao kháng thuốc.
• Khi bạn cảm thấy triệu chứng tái phát hoặc nặng hơn sau một thời gian điều trị.

Nguyên nhân dẫn đến lao kháng thuốc

Tiếp xúc với vi khuẩn lao kháng thuốc

Người bị nhiễm lao kháng thuốc do tiếp xúc với vi khuẩn lao kháng thuốc từ người khác. Vi khuẩn lao kháng thuốc cũng lây lan theo cùng cách mà vi khuẩn lao nhạy cảm thuốc lây lan. Vi khuẩn này lây lan qua không khí khi người mắc lao ở phổi hoặc cổ họng ho, nói hoặc hát.

Những vi khuẩn này có thể tồn tại trong không khí trong nhiều giờ, tùy thuộc vào môi trường. Vi khuẩn lao có nhiều khả năng lây lan ở khu vực trong nhà hoặc những nơi khác có không gian kín hoặc có thông khí kém.

Lạm dụng hoặc quản lý thuốc không đúng cách

Một số sai sót trong điều trị có thể dẫn đến tình trạng lao kháng thuốc, bao gồm:

• Người bệnh không hoàn thành đầy đủ liệu trình điều trị;
• Bác sĩ kê đơn sai, bao gồm sai liều lượng hoặc thời gian điều trị;
• Thiếu thuốc điều trị lao chất lượng hoặc không có sẵn các loại thuốc phù hợp;
• Thuốc chống lao kém chất lượng.