Sán dây lợn là gì? Nguyên nhân, triệu chứng, điều trị và cách phòng ngừa bệnh sán dây lợn

Sán dây lợn là gì?

Nhiễm sán dây lợn là một bệnh kí sinh trùng do Taenia solium gây ra. Nhiễm trùng xảy ra khi ấu trùng sán dây xâm nhập vào cơ thể và hình thành nang sán. Khi tìm thấy nang sán trong não, tình trạng này được gọi là bệnh nang sán thần kinh.

Sán dây gây bệnh nang sán được tìm thấy trên toàn thế giới. Bệnh lây nhiễm thường xảy ra nhất ở các vùng nông thôn, các nước đang phát triển có điều kiện vệ sinh kém. Bệnh sán dây lợn rất hiếm gặp ở các quốc gia Hồi giáo, do họ cấm ăn thịt lợn.

Bệnh sán dây lợn mắc phải do vô tình nuốt phải thực phẩm có chứa trứng sán dây lợn (Taenia solium). Trứng sán dây phát triển trong đường tiêu hoá của người bị nhiễm bệnh và được thải ra ngoài theo phân. Trứng sán dây này lây lan qua thức ăn, nước uống hoặc các bề mặt bị nhiễm chúng. Điều này có thể xảy ra do uống nước hoặc thực phẩm bị ô nhiễm, hoặc do đưa ngón tay bẩn vào miệng. Người bị nhiễm sán dây có thể có hiện tượng tự tái nhiễm. Khi vào trong dạ dày, trứng sán dây nở ra, xâm nhập vào ruột, di chuyển theo dòng máu và có thể phát triển thành nang sán trong cơ, não hoặc mắt.

Những dấu hiệu và triệu chứng của bệnh sán dây lợn

Bản thân sán dây thường không gây ra triệu chứng gì ngoại trừ thỉnh thoảng các đốt sán di động đi qua hậu môn. Một số triệu chứng được ghi nhận bao gồm chán ăn, đau bụng và sụt cân. Trường hợp hiếm, sán dây lợn có thể gây ra các triệu chứng do chúng làm tắc nghẽn đường mật, ống tụy hoặc ruột thừa.

Biến chứng có thể gặp khi mắc bệnh sán dây lợn

Trong một số trường hợp hiếm, sán dây lợn có thể gây ra tắc ruột.

Nếu ấu trùng sán dây lợn di chuyển ra khỏi ruột, chúng có thể gây ra sự phát triển cục bộ và làm hỏng các mô như não, mắt hoặc tim. Trường hợp này được gọi là bệnh nang sán. Bệnh nang sán thần kinh có thể gây ra co giật và các vấn đề về thần kinh khác.

Khi nào cần gặp bác sĩ?

Bất kỳ khi nào bạn nào nghi ngờ mình nhiễm sán dây lợn hoặc có các triệu chứng được mô tả ở trên nên đến gặp bác sĩ để được thăm khám và tư vấn. Một số người có thể tự nhận thấy mình bị nhiễm sán khi nhìn thấy sán dây trưởng thành trong phân.

Nguyên nhân dẫn đến bệnh sán dây lợn

Nhiễm sán dây lợn là do ăn thịt sống hoặc chưa nấu chín của động vật bị nhiễm bệnh. Gia súc thường mang theo Taenia solium là lợn.

Ở ruột người, nang hay trứng sán từ thịt bị nhiễm bệnh phát triển thành sán dây trưởng thành. Một con sán dây có thể phát triển dài hơn 3,5m và có thể sống ký sinh trong nhiều năm. Sán dây trưởng thành có nhiều đốt, mỗi đốt có thể tự sản xuất trứng.

Cả người lớn và trẻ em có thể tự lây nhiễm sán dây lợn nếu họ vệ sinh kém. Người bệnh có thể mắc phải khi ăn trứng sán dây mà họ bị dây trên tay khi lau hoặc gãi xung quanh vùng hậu môn.

Những ai có nguy cơ mắc phải sán dây lợn?

Bất kì ai cũng có thể mắc phải sán dây lợn.

Yếu tố làm tăng nguy cơ mắc phải sán dây lợn

Các yếu tố có thể khiến bạn có nguy cơ nhiễm sán dây lợn cao hơn bao gồm:

• Ăn thịt sống hoặc nấu chưa chín kỹ: Yếu tố nguy cơ chính gây nhiễm sán dây là ăn thịt sống hoặc chưa nấu chín.
• Vệ sinh kém: Không rửa tay hoặc rửa tay không đúng cách sẽ làm tăng nguy cơ mắc và lây lan bệnh Sán dây lợn. Trái cây và rau quả chưa rửa sạch cũng có thể mang trứng sán dây.
• Thiếu vệ sinh và nước thải: Thiếu vệ sinh và xử lý nước thải không đúng cách làm tăng nguy cơ vật nuôi bị nhiễm trứng sán dây từ người nhiễm bệnh. Điều này làm tăng nguy cơ người lành ăn phải thịt vật nuôi bị nhiễm bệnh.
• Thiếu nước sạch: Việc thiếu nước sạch để uống, tắm rửa và nấu ăn làm tăng nguy cơ tiếp xúc với trứng sán dây.
• Các khu vực có nguy cơ cao: Sống hoặc đi du lịch đến những vùng có tỷ lệ lây nhiễm cao là một yếu tố nguy cơ.

Phương pháp xét nghiệm và chẩn đoán bệnh sán dây lợn

Khi nghi ngờ bạn có thể nhiễm sán dây lợn, bác sĩ sẽ kiểm tra phân bằng cách gửi mẫu đến phòng xét nghiệm. Có thể cần hai đến ba mẫu phân. Bác sĩ cũng có thể kiểm tra khu vực xung quanh hậu môn của người bệnh để tìm trứng hoặc ấu trùng.

Bác sĩ có thể sử dụng các phương pháp hỗ trợ chẩn đoán sau:

• Xét nghiệm máu: Nhằm mục đích tìm kiếm kháng thể do nhiễm trùng. Bác sĩ có thể yêu cầu xét nghiệm máu khi xét nghiệm phân âm tính.
• Hình ảnh học: Các đề nghị có thể bao gồm chụp X-quang ngực, siêu âm, chụp CT hoặc chụp MRI.
• Xét nghiệm cơ quan: Bác sĩ có thể muốn kiểm tra xem cơ quan mà họ nghi ngờ mắc bệnh có hoạt động bình thường hay không.

Phương pháp điều trị sán dây lợn hiệu quả

Thuốc được lựa chọn để điều trị sán dây lợn trưởng thành là praziquantel từ ​​5 đến 10 mg/kg, dùng một liều duy nhất. Cần lưu ý rằng thuốc tẩy giun sán có thể tiêu diệt giun sán và gây ra phản ứng viêm dữ dội. Do đó, người bệnh không nên tự ý mua thuốc sử dụng mà hãy đến gặp bác sĩ để được tư vấn điều trị một cách an toàn và hiệu quả.

Những thói quen sinh hoạt có thể giúp bạn hạn chế diễn tiến của bệnh sán dây lợn

Chế độ sinh hoạt:

Chế độ sinh hoạt cho người bệnh nhiễm sán dây lợn cần tập trung vào việc loại bỏ sán và ngăn chặn tái nhiễm. Dưới đây là một số lời khuyên về chế độ sinh hoạt cho người bệnh nhiễm sán dây lợn:

• Hạn chế tiếp xúc với đất hoặc môi trường có thể chứa sán dây lợn: Người bệnh cần tránh tiếp xúc trực tiếp với đất, cát hoặc bất kỳ môi trường nào có thể chứa trứng sán. Điều này bao gồm việc hạn chế tiếp xúc với các khu vực nông nghiệp, chăn nuôi và đồng cỏ.
• Vệ sinh cá nhân: Rửa tay kỹ trước và sau khi tiếp xúc với đất, động vật hoặc chất thải. Đảm bảo rửa sạch rau quả trước khi ăn và sử dụng nước uống đã được đun sôi.
• Kiểm soát chất thải: Xử lý chất thải đúng cách và tránh tiếp xúc với phân động vật có thể chứa trứng sán dây lợn. Đặc biệt, tránh tiếp xúc với phân lợn.
• Điều trị sán dây lợn: Người bệnh cần tuân thủ đúng điều trị theo chỉ định của bác sĩ.

Lưu ý rằng việc tuân thủ đúng chế độ điều trị và các biện pháp phòng ngừa là quan trọng để đạt được sự phục hồi và ngăn chặn tái nhiễm. Hãy tham khảo ý kiến ​​của bác sĩ hoặc chuyên gia y tế để nhận được hướng dẫn chi tiết và phù hợp với tình trạng sức khỏe của bạn.

Chế độ dinh dưỡng:

Chế độ dinh dưỡng cho người bệnh nhiễm sán dây lợn cần tập trung vào việc cung cấp các chất dinh dưỡng cần thiết để tăng cường sức khỏe và hỗ trợ quá trình phục hồi. Dưới đây là một số nguyên tắc cơ bản về chế độ dinh dưỡng cho người bệnh nhiễm sán dây lợn:

• Cung cấp đủ lượng calo: Người bệnh cần tiêu thụ đủ lượng calo phù hợp để duy trì cân nặng và cung cấp năng lượng cho quá trình phục hồi. Tuy nhiên, lượng calo cần được điều chỉnh dựa trên trạng thái sức khỏe và mục tiêu của người bệnh (giảm cân, duy trì cân nặng, tăng cân).
• Cung cấp đủ protein: Protein là thành phần quan trọng trong việc tái tạo mô và tăng cường hệ miễn dịch. Người bệnh cần tiêu thụ đủ lượng protein từ các nguồn như thịt, cá, gia cầm, đậu và các sản phẩm từ sữa.
• Tăng cường tiêu thụ chất xơ: Chất xơ giúp tăng cường chức năng tiêu hóa và duy trì sự hoạt động của ruột. Người bệnh nên tiêu thụ nhiều loại rau, quả, ngũ cốc nguyên hạt và đậu để đảm bảo cung cấp đủ chất xơ.
• Hạn chế đường và thực phẩm chế biến sẵn: Người bệnh nên hạn chế tiêu thụ đường và thực phẩm chế biến có chứa nhiều đường, vì sán dây lợn có thể hấp thụ đường để làm tăng quá trình phát triển của chúng.
• Bổ sung chất khoáng và vitamin: Người bệnh cần cung cấp đầy đủ chất khoáng và vitamin để hỗ trợ quá trình phục hồi và tăng cường hệ miễn dịch. Nên tiêu thụ các loại thực phẩm giàu chất khoáng như hạt, trái cây, rau xanh và các loại thực phẩm giàu vitamin.
• Uống đủ nước: Duy trì lượng nước cân bằng trong cơ thể là quan trọng để đảm bảo chức năng tiêu hóa và thải độc hiệu quả. Người bệnh cần uống đủ nước trong một ngày.

Lưu ý rằng mỗi trường hợp nhiễm sán dây lợn có thể có nhu cầu dinh dưỡng riêng, vì vậy bạn nên tham khảo ý kiến ​​của bác sĩ hoặc chuyên gia dinh dưỡng để nhận được hướng dẫn cụ thể và phù hợp với tình trạng sức khỏe của bạn.

Phương pháp phòng ngừa nhiễm sán dây lợn hiệu quả

Các bước sau đây có thể giúp ngăn ngừa nhiễm sán dây lợn, bao gồm:

• Rửa tay: Rửa tay bằng xà phòng và nước trong ít nhất 20 giây. Điều này rất quan trọng sau khi đi vệ sinh, trước khi ăn, trước và sau khi xử lý thực phẩm.
• Rửa trái cây và rau quả: Rửa sạch trái cây và rau quả dưới vòi nước chảy trước khi ăn và nên gọt vỏ hoặc chế biến chúng.
• Rửa sạch dụng cụ nhà bếp: Rửa thớt, dao và các dụng cụ khác bằng nước xà phòng sau khi tiếp xúc với thịt sống hoặc trái cây, rau quả chưa rửa sạch.
• Không ăn thịt sống hoặc chưa nấu chín kỹ: Nấu toàn bộ thịt ở nhiệt độ ít nhất là 145oF (63oC) và để yên trong ít nhất ba phút. Nấu thịt xay ở nhiệt độ ít nhất là 160oF (71oC).
• Làm đông thịt: Thịt đông lạnh có thể tiêu diệt nang ấu trùng. Đóng băng ở nhiệt độ âm 4oF (âm 20oC) hoặc thấp hơn trong 7 ngày.