Cảnh báo các virus lây qua đường máu gây bệnh nguy hiểm

Việc nâng cao nhận thức và thực hiện các biện pháp phòng ngừa là chìa khóa để ngăn chặn sự lây lan của các virus lây qua đường máu. Bài viết sau đây, chúng tôi sẽ cung cấp đến quý vị thông tin về một số loại virus này.

Tổng quan về virus

Virus là một loại ký sinh trùng rất nhỏ. Tuy nhiên, khi lây nhiễm vào một tế bào nhạy cảm, virus có thể điều khiển bộ máy tế bào để tạo ra nhiều virus hơn. Phần lớn virus có RNA hoặc DNA làm vật liệu di truyền. Acid nucleic của chúng có thể là chuỗi đơn hoặc chuỗi kép. Toàn bộ hạt virus truyền nhiễm, bao gồm acid nucleic và vỏ protein, được gọi là virion.

Virus không chứa ribosome, vì thế chúng không thể tự tạo ra protein, khiến chúng hoàn toàn phụ thuộc vào vật chủ ký sinh. Chúng là loài sinh vật duy nhất không thể sinh sản nếu không có tế bào vật chủ.

Khi tiếp xúc với tế bào vật chủ, virus sẽ chèn vật liệu di truyền của mình vào và chiếm lấy chức năng của tế bào đó. Sau khi lây nhiễm vào tế bào, virus tiếp tục sinh sản, tạo ra nhiều protein và vật liệu di truyền hơn thay vì các sản phẩm tế bào thông thường.

Các virus lây qua đường máu là những virus nào?

Hiện nay, các virus lây qua đường máu đang là mối lo ngại của người dân do những tác hại mà chúng gây ra. Sau đây, chúng tôi xin gửi đến quý vị thông tin về một số loại virus này:

Virus HIV

HIV là loại virus gây ra hội chứng suy giảm miễn dịch ở người. HIV có thể lây truyền qua quan hệ tình dục, qua đường máu, hoặc từ mẹ sang con trong thời kỳ mang thai, sinh nở và cho con bú. HIV lây truyền qua đường máu do virus này tồn tại nhiều trong máu toàn phần và các thành phần của máu như hồng cầu, tiểu cầu, huyết tương và các yếu tố đông máu. Do đó, HIV có thể lây truyền qua máu và các chế phẩm của máu nhiễm HIV. HIV có thể lây truyền từ người này sang người khác qua các dụng cụ xuyên chích qua da trong các trường hợp sau:

• Dùng chung bơm kim tiêm, đặc biệt với người tiêm chích ma túy.
• Dùng chung kim xăm trổ, kim châm cứu, dụng cụ xăm lông mi, xăm mày, lưỡi dao cạo râu,...
• Dùng chung hoặc sử dụng các dụng cụ phẫu thuật, dụng cụ khám chữa bệnh chưa được tiệt khuẩn đúng cách, có xuyên cắt qua da.

Ngoài ra còn có một số trường hợp lây nhiễm qua máu khác như:

• Lây truyền qua các vật dụng có thể dính máu của người khác như dùng chung bàn chải đánh răng.
• Lây truyền qua tiếp xúc trực tiếp với máu, chẳng hạn như khi máu của người nhiễm HIV dính vào vết thương hở hoặc da, niêm mạc bị xây xát.
• Lây truyền qua truyền máu và các sản phẩm của máu, ghép mô, tạng bị nhiễm HIV hoặc qua các dụng cụ truyền máu, lấy máu không được tiệt trùng đúng cách.

Virus gây ung thư bạch cầu Lympho T ở người (HTLV)

Human T-lymphotropic virus loại I và II (HTLV-I và HTLV-II) là retrovirus RNA sợi đơn lây nhiễm cho con người, đã được phân lập và biết đến từ rất sớm. Tuy nhiên, chúng ít được chú ý đến và được sàng lọc muộn hơn so với HIV do biểu hiện gây bệnh không rõ ràng và khó quan sát hơn. Gần đây, nhiễm virus gây ung thư bạch cầu lympho T người (HTLV) ngày càng trở nên phổ biến. HTLV-I có liên quan đến bệnh ung thư tế bào T ở người lớn và một số bệnh về hệ thần kinh (2% - 4%) ở các cá thể nhiễm virus. HTLV-II được cho rằng có liên quan đến một số bệnh ở tế bào lympho T, nhưng cơ chế gây bệnh vẫn đang được nghiên cứu. Tuy nhiên, có thể nói rằng cả HTLV-I và HTLV-II đều có khả năng gây bệnh ở người

HTLV có thể lây nhiễm qua nhiều con đường, bao gồm qua quan hệ tình dục, từ mẹ sang con qua việc cho con bú, và qua tiếp xúc với máu, như truyền máu và các sản phẩm từ máu bị nhiễm bệnh hoặc sử dụng chung bơm kim tiêm. Trong đó, lây nhiễm qua đường truyền máu chiếm tỷ lệ rất cao, khoảng 40% - 60%. Mặc dù hiếm nhưng cả hai loại virus HTLV-I và HTLV-II đã được phát hiện trong máu người cho máu ở nhiều quốc gia trên thế giới.

Virus viêm gan B

Viêm gan B là một bệnh lây truyền qua đường máu, do nồng độ virus HBV cao trong máu. Bất kỳ tiếp xúc nào với máu (như nha khoa, phẫu thuật, xăm mình,...) hoặc nhận máu từ người mắc viêm gan B (truyền máu,...) đều có nguy cơ nhiễm virus HBV. Sử dụng chung kim tiêm hoặc tái sử dụng kim tiêm đã qua sử dụng là một hành vi nguy hiểm để truyền virus viêm gan B cho người khác.

Nhiễm bệnh qua việc sử dụng chung kim tiêm cũng là một hình thức lây nhiễm qua đường máu. Kim tiêm đã qua sử dụng, dù trong môi trường y tế hay bên ngoài, đều chứa virus và vi khuẩn, gây ra những bệnh truyền nhiễm nguy hiểm, bao gồm cả viêm gan B.

Virus viêm gan C

Bệnh viêm gan C do virus viêm gan C (Hepatitis C virus) gây ra. Đây là một loại virus mạch đơn, xâm nhập vào cơ thể qua đường máu và tấn công gan. Tại đây, virus sinh sôi nảy nở, làm cho gan sưng phồng và giết chết các tế bào gan, gây hủy hoại gan. Do đó, khi viêm gan C kéo dài mà không được chữa trị, có thể biến chứng thành xơ gan, và nếu tình trạng xơ gan không được điều trị đúng cách, nguy cơ dẫn đến suy gan và ung thư gan là rất cao.

Bệnh viêm gan C dễ dàng lây qua đường truyền máu. Người nhận máu hoặc các chế phẩm từ máu của người nhiễm virus viêm gan C đều có nguy cơ bị lây nhiễm. Cụ thể, việc dùng chung kim tiêm nhiễm virus viêm gan C hoặc dùng chung các vật dụng cá nhân có thể gây trầy xước, chảy máu như kềm cắt móng tay, dao cạo râu, bàn chải đánh răng, cây gãi lưng, cây lấy ráy tai, lược chải đầu, dụng cụ cạo gió,... hoặc bấm lỗ tai, xăm hình, châm cứu mà các vật dụng hành nghề chưa được vô trùng. Việc chạy thận dài ngày, dùng chung trang thiết bị y khoa nhiễm virus viêm gan C chưa được xử lý vô khuẩn cũng có thể gây lây nhiễm.

Một số biện pháp phòng ngừa bệnh lây qua đường máu

Để phòng bệnh do các virus lây qua đường máu, bạn có thể thực hiện các biện pháp sau:

• Sử dụng đồ bảo hộ cá nhân: Đeo găng tay và các đồ bảo hộ khác khi tiếp xúc với máu hoặc các chất lỏng cơ thể.
• Sử dụng bơm kim tiêm và dụng cụ y tế vô trùng: Đảm bảo các dụng cụ y tế, bao gồm bơm kim tiêm, được sử dụng một lần hoặc được tiệt trùng đúng cách trước khi dùng.
• Không chia sẻ kim tiêm: Tránh dùng chung kim tiêm hoặc dụng cụ xuyên chích với người khác, đặc biệt là với người tiêm chích ma túy.
• Đảm bảo an toàn khi xăm mình hoặc làm đẹp: Chọn cơ sở uy tín và đảm bảo rằng các dụng cụ xăm mình, bấm lỗ tai, hoặc các dụng cụ làm đẹp được vô trùng.
• Sàng lọc máu và sản phẩm máu: Đảm bảo rằng máu và các sản phẩm từ máu được sàng lọc kỹ lưỡng để phát hiện các virus lây truyền qua đường máu.
• Thực hành quan hệ tình dục an toàn: Sử dụng bao cao su khi quan hệ tình dục để giảm nguy cơ lây nhiễm các virus qua dịch cơ thể.
• Tuyên truyền và giáo dục: Nâng cao nhận thức về các bệnh lây qua đường máu và cách phòng ngừa cho cộng đồng.
• Theo dõi sức khỏe định kỳ: Định kỳ kiểm tra sức khỏe và xét nghiệm để phát hiện sớm các bệnh lây truyền qua đường máu nếu có nguy cơ.

Việc thực hiện các biện pháp phòng ngừa này có thể giảm nguy cơ mắc các bệnh lây qua đường máu một cách hiệu quả.

Trong việc bảo vệ sức khỏe cộng đồng, việc hiểu và phòng ngừa các virus lây qua đường máu đóng vai trò rất quan trọng. Bằng cách thực hiện các biện pháp phòng ngừa như sử dụng đồ bảo hộ, không chia sẻ kim tiêm, đảm bảo an toàn khi xăm mình, và sàng lọc máu cẩn thận, chúng ta có thể giảm nguy cơ lây nhiễm và bảo vệ bản thân khỏi các bệnh truyền nhiễm nghiêm trọng. Sự nâng cao nhận thức và giáo dục về các virus lây qua đường máu là chìa khóa để kiểm soát và ngăn ngừa sự lây lan của chúng.