Lichen nitidus là gì? Nguyên nhân gây bệnh và phương pháp phòng ngừa

Lichen nitidus là gì?

Lichen là một tổn thương cơ bản trên da đặc trưng bởi một đám da dày, thẫm màu thâm nhiễm kèm theo triệu chứng ngứa mạn tính. Tuy không gây nguy hiểm nhưng căn bệnh ngoài da này lại kéo dài và rất dễ tái phát.

Lichen nitidus hay còn được biết đến với cái tên là Lichen thẳng. Đây là bệnh viêm mạn tính và lành tính đặc trưng bởi các thương tổn là các nốt sần phẳng, có màu tím, hình đa giác, có giới hạn rõ. Bề mặt nốt sần thường nhẵn bóng, đôi khi lại hơi trũng, có vảy dính. Các nốt sần này liên kết lại với nhau tạo ra các mảng rộng, bầu dục hay tròn hoặc ngoằn ngoèo kèm theo triệu chứng ngứa.

Thương tổn này có thể xuất hiện ở mọi vị trí trên cơ thể song thường gặp nhất là ở mặt trước cổ tay, cẳng tay, mặt trước cẳng chân hoặc vùng thắt lưng. Hiếm gặp ở lòng bàn tay và bàn chân. Trên thực tế, cũng có một số trường hợp mắc Lichen phẳng nhưng thương tổn lại ở niêm mạc, cũng có những trường hợp thương tổn ở miệng mà không có thương tổn trên da.

Về biểu hiện trên da, Lichen nitidus thường xuất hiện dưới dạng tía, ngứa, nổi mụn phẳng. Tình trạng này sẽ kéo dài trong khoảng vài tuần. Trong miệng, âm đạo và các khu vực khác được bao phủ bởi màng nhầy, Lichen nitidus hình thành các mảng trắng, đôi khi có vết loét gây đau đớn cho người bệnh.

Những dấu hiệu và triệu chứng thường gặp của bệnh Lichen nitidus

Những dấu hiệu và triệu chứng thường gặp của bệnh Lichen nitidus có thể kể đến như:

Tổn thương da

Lichen nitidus xuất hiện thành từng cụm nhỏ với các nốt sần, sáng lấp lánh với các đặc điểm:

• Kích thước lớn bằng đầu kim đến đầu đinh với hình dạng là bề mặt phẳng và tròn.
• Màu sắc của các nốt sần giống với màu da. Các nốt sần này có thể hơi hồng trên những người có làn da sáng màu, một số trường hợp lại sáng màu hơn trên nền da của người có màu da sẫm màu hoặc màu da bình thường.
• Vị trí: Các nốt sần thường xuất hiện ở vùng ngực, bụng, cánh tay, vùng sinh dục bao gồm cả dương vật. Các nốt sần hiếm khi xuất hiện trên lòng bàn tay, móng tay hoặc lòng bàn chân. Lichen nitidus có thể biến mất ở một vùng trên cơ thể sau đó là xuất hiện ở một vùng khác.
• Sẩn có thể liên kết thành mảng và để lại vết thâm khi khỏi.
• Trong một số trường hợp, sẩn Lichen nitidus có thể gây ngứa, đôi khi là ngứa dữ dội. Các sẩn có thể xuất hiện thành hàng dọc theo vết trầy xước, vùng bị tì đè liên tục hoặc các nếp gấp như nếp gấp khuỷu tay hoặc cổ tay, nếp da trên bụng…

Tổn thương niêm mạc

Theo thống kê có khoảng 40 - 60% bệnh nhân mắc Lichen nitidus có tổn thương niêm mạc. Có những trường hợp người bệnh không có tổn thương da mà chỉ có tổn thương niêm mạc. Vị trí thường gặp nhất là ở niêm mạc má và lưỡi. Ngoài ra, tổn thương niêm mạc còn có thể gặp ở amidan, thanh quản, niêm mạc dạ dày - ruột, quy đầu, âm đạo và quanh hậu môn.

Tổn thương đặc trưng là các mảng trắng xuất hiện ở miệng, trên lưỡi hoặc môi, thậm chí là các vết loét ở miệng và âm đạo.

Tổn thương ở da đầu và móng

Người bệnh mắc Lichen nitidus có thể có tổn thương ở da đầu gây rụng tóc vĩnh viễn và thay đổi màu da đầu. Trong khi đó, tổn thương về móng với biểu hiện là các đường khía dọc, dày móng, teo móng hoặc tách móng, chỉ gặp ở 10% người bệnh Lichen nitidus.

Tác động của Lichen nitidus đối với sức khỏe

Đa số các trường hợp mắc điển hình, nhẹ của Lichen nitidus có thể được quản lý tại nhà mà không cần đến sự chăm sóc y tế. Bạn có thể cần sử dụng thuốc theo toa nếu tình trạng bệnh gây đau hoặc ngứa nhiều. Căn bệnh này không truyền nhiễm.

Dưới đây là những tác động của Lichen nitidus đối với sức khỏe, bạn đọc có thể tham khảo:

• Lichen nitidus có thể khó quản lý trong âm đạo và âm hộ, gây đau dữ dội, thậm chí trong một số trường hợp có thể để lại sẹo. Rối loạn chức năng tình dục có thể trở thành một biến chứng lâu dài.
• Việc ăn uống cũng có thể bị ảnh hưởng nếu bạn bị loét miệng.
• Da bị ảnh hưởng có thể hơi tối hơn ngay cả sau khi phát ban, nhất là ở những đối tượng có da tối.
• Lichen miệng làm tăng nguy cơ mắc ung thư miệng và nếu không được điều trị, Lichen của ống tai có thể gây mất thính giác.

Khi nào cần gặp bác sĩ?

Bạn cần đến gặp bác sĩ để thăm khám ngay khi phát hiện các vết sần nhỏ hoặc một tình trạng tương tự như phát ban xuất hiện trên da mà không có lý do rõ ràng như tiếp xúc với chất độc hay phản ứng dị ứng. Có nhiều tình trạng có thể gây ra phản ứng da. Chính vì thế bạn cần được chẩn đoán nhanh và chính xác.

Nếu tình trạng da đi kèm với các dấu hiệu triệu chứng dưới đây, bạn cần được chăm sóc ngay:

• Sốt;
• Ngứa;
• Phát ban có mủ hoặc chảy dịch.

Nguyên nhân dẫn đến bệnh Lichen nitidus

Lichen nitidus xảy ra khi hệ thống miễn dịch tấn công các tế bào của da hay màng nhầy. Tính đến thời điểm hiện tại, các chuyên gia vẫn chưa giải thích được tại sao phản ứng miễn dịch bất thường này lại xảy ra. Lichen nitidus cũng không truyền nhiễm.

Những ai có nguy cơ mắc bệnh Lichen nitidus?

Trên thực tế, bất cứ ai cũng có nguy cơ mắc bệnh Lichen nitidus. Song bệnh xảy ra chủ yếu ở phụ nữ trong độ tuổi trung niên. Theo thống kê, có khoảng 0,5 - 1% dân số mắc bệnh với tỷ lệ mắc của hai giới là như nhau. Lứa tuổi thường mắc phải căn bệnh này là từ 30 - 60 tuổi và bệnh rất ít gặp ở trẻ em.

Yếu tố làm tăng nguy cơ mắc bệnh Lichen nitidus

Như đã trình bày phía trên, các nhà khoa học vẫn chưa tìm ra nguyên nhân chính xác gây bệnh Lichen nitidus song một số yếu tố dưới đây được đánh giá là làm tăng nguy cơ mắc bệnh:

• Hiện tượng tự miễn dịch: Hệ thống miễn dịch hoạt động quá mức và sản sinh quá nhiều kháng thể gây ảnh hưởng đến da của người bệnh. Một dược sĩ kiêm chuyên viên y tế tại phòng khám da liễu ở New York cho biết đây là một trong những rối loạn của hệ thống miễn dịch và là tác nhân chủ yếu dẫn đến Lichen phẳng.
• Tác dụng phụ của một số loại thuốc: Lichen phẳng có thể xảy ra do tác dụng phụ của một số loại thuốc điều trị các bệnh như tim mạch, viêm khớp, tiểu đường, cao huyết áp, sốt rét, thuốc giảm đau, thuốc kháng viêm…
• Phản ứng với kim loại trong miệng: Chủ yếu xuất hiện ở phụ nữ và những người trong độ tuổi trung niên. Bệnh thường xảy ra sau khi bạn đã từng điều trị răng bằng amalgam và chất này có thể là nguyên nhân gây Lichen phẳng.
• Viêm gan C: Trên thực tế, viêm gan C là một bệnh khó có thể chẩn đoán và Lichen phẳng chính là giải pháp hoàn hảo giúp người bệnh phát hiện sớm cũng như điều trị kịp thời bệnh viêm gan C.
• Nhiễm virus: Ngoài virus viêm gan C, một số loại Lichen phẳng có thể xuất phát từ nguyên nhân là các loại virus khác như herpes, varicella zoster, human papilloma, thậm chí cả HIV.
• Stress: Những người chịu trầm cảm, lo âu trong suốt thời gian dài cũng có thể có nguy cơ cao mắc bệnh Lichen phẳng.

Phương pháp chẩn đoán và xét nghiệm Lichen nitidus

Để chẩn đoán bệnh Lichen nitidus, các bác sĩ sẽ căn cứ trên tiền sử bệnh, các triệu chứng cơ năng, khám lâm sàng cùng một số xét nghiệm cận lâm sàng.

Một số xét nghiệm cận lâm sàng được bác sĩ chỉ định trong trường hợp này bao gồm sinh thiết, miễn dịch huỳnh quang, xét nghiệm viêm gan C, xét nghiệm dị ứng.

Ngoài ra, các bác sĩ có thể chỉ định thêm một số thăm dò cận lâm sàng khác nếu nghi ngờ có bất cứ biến thể nào của Lichen, chẳng hạn như loại ảnh hưởng đến tai hoặc miệng, ảnh hưởng đến bộ phận sinh dục, ảnh hưởng đến thực quản…

Điều trị Lichen nitidus

Các thương tổn trên da có thể tự hết sau vài tháng, thậm chí là vài năm. Song có một số trường hợp dễ tái phát, kháng lại các phương pháp điều trị. Do vậy, dù sử dụng phương pháp điều trị nào đi nữa thì bạn vẫn cần đến tái khám định kỳ 1 lần/năm.

Điều trị Lichen phẳng bao gồm sử dụng thuốc và các phương pháp cải thiện triệu chứng đau, ngứa… Nguyên tắc điều trị bệnh Lichen phẳng bao gồm sử dụng thuốc bôi ngoài da và niêm mạc, điều trị toàn thân và điều trị các bệnh lý khác kèm theo nếu có.

Các biện pháp tự chăm sóc có thể giúp cải thiện tình trạng ngứa và khó chịu do Lichen nitidus gây ra bao gồm:

• Ngâm mình trong bồn tắm với bột yến mạch keo và sau đó sử dụng kem dưỡng ẩm.
• Sử dụng thuốc mỡ hydrocortisone không kê đơn hoặc kem có chứa ít nhất 1% hydrocortison.
• Tránh gãi. Điều này sẽ gây tổn thương da.
• Đối với Lichen miệng, bạn cần vệ sinh răng miệng thật tốt và thăm khám nha sĩ thường xuyên. Để cải thiện tình trạng loét miệng, bạn nên tránh hút thuốc lá, uống rượu và sử dụng các loại thức ăn cay nóng…

Những thói quen sinh hoạt có thể giúp bạn hạn chế diễn tiến của bệnh Lichen nitidus

Hiện nay vẫn chưa có phương pháp phòng ngừa bệnh Lichen nitidus, song các chuyên gia chỉ ra một số thói quen sinh hoạt giúp phòng ngừa cũng như hạn chế diễn tiến của bệnh bao gồm:

• Tuân thủ hướng dẫn trong việc điều trị mà bác sĩ đưa ra.
• Duy trì lối sống lành mạnh và tích cực, hạn chế căng thẳng stress.
• Trong quá trình điều trị, nếu nhận thấy bất cứ dấu hiệu bất thường nào cần liên hệ ngay với bác sĩ.
• Tuân thủ đúng lịch tái khám định kỳ với bác sĩ để được theo dõi tình trạng sức khoẻ, diễn tiến của bệnh và nếu bệnh chưa có dấu hiệu thuyên giảm thì bác sĩ có thể đưa ra hướng điều trị phù hợp hơn trong giai đoạn tiếp theo.
• Bên cạnh đó, tâm lý cũng ảnh hưởng rất lớn đến kết quả điều trị, do vậy người bệnh cần lạc quan. Hãy nói chuyện và chia sẻ với những người đáng tin cậy, hãy làm những thứ khiến bạn cảm thấy thoải mái nhất.

Phòng ngừa bệnh Lichen nitidus

Bệnh Lichen nitidus gây ảnh hưởng không nhỏ đến sức khoẻ và chất lượng cuộc sống của người bệnh. Chính vì thế, mỗi chúng ta cần chủ động trong việc phòng bệnh Lichen nitidus. Dưới đây là một số biện pháp phòng ngừa bệnh Lichen nitidus, bạn đọc có thể tham khảo:

• Kiểm tra sức khoẻ định kỳ mỗi 6 - 12 tháng/lần nhằm đánh giá tình trạng sức khoẻ tổng quát đồng thời phát hiện sớm các vấn đề sức khoẻ bất thường, từ đó có hướng can thiệp kịp thời.
• Duy trì lối sống lành mạnh, chế độ ăn uống khoa học, sinh hoạt làm việc và nghỉ ngơi hợp lý.
• Quan hệ tình dục an toàn để ngăn ngừa lây nhiễm các bệnh lý sinh dục hoặc các bệnh lây truyền qua đường tình dục như viêm gan, HIV... Điều này giúp giảm nguy cơ mắc bệnh Lichen nitidus.

Các câu hỏi thường gặp về bệnh Lichen nitidus

Lichen nitidus là bệnh gì?

Lichen nitidus là bệnh viêm da mãn tính với biểu hiện đặc trưng là các nốt sần màu nâu, kích thước nhỏ, xuất hiện chủ yếu ở tay, chân, lưng và ngực.

Lichen nitidus có tự khỏi được không?

Lichen nitidus thường kéo dài trong một vài tháng, thậm chí là một năm. Tuy nhiên, Lichen nitidus có thể tự khỏi mà không cần điều trị. Sau khi các nốt sần biến mất, da sẽ trở lại bình thường mà không thay đổi màu da và không để lại sẹo.

Bệnh Lichen nitidus có lây qua đường tình dục không?

Các chuyên gia khẳng định Lichen nitidus không lây truyền quan đường tình dục.

Có sử dụng Corticosteroid trong điều trị Lichen nitidus không?

Corticosteroid có thể được sử dụng để giảm viêm trong Lichen nitidus. Tuy nhiên, tuỳ vào dạng Corticosteroid bạn sử dụng mà loại thuốc này có thể gây ra các tác dụng không mong muốn. Trong trường hợp này, bạn nên tham khảo ý kiến của bác sĩ.

Lichen nitidus có dễ tái phát không?

Các tổn thương trên da gây ra bởi Lichen nitidus thường tự biến mất sau vài tháng đến một năm. Tuy Lichen nitidus là bệnh lành tính và không gây nguy hiểm song lại rất dễ tái phát. Chính vì thế, bạn cần tái khám định kỳ hàng năm.