Lichen xơ hóa là gì? Nguyên nhân và phương pháp điều trị

Lichen xơ hóa là gì?

Lichen xơ hóa còn được gọi là bệnh bạch biến âm hộ hay vết trắng âm đạo, là một bệnh lý da liễu mãn tính không phổ biến, gây ảnh hưởng chủ yếu đến bộ phận sinh dục và hậu môn. Lichen xơ hóa có thể xảy ra ở cả nam giới và nữ giới ở mọi lứa tuổi, tuy nhiên bệnh xảy ra phổ biến ở nữ giới tuổi dậy thì hoặc tiền mãn kinh trên 60 tuổi.

Lichen xơ hoá thường xảy ra ở âm hộ của người phụ nữ và ở quy đầu của người đàn ông. Đôi khi, bệnh còn có thể diễn ra ở nửa thân trên của cơ thể như cánh tay và ngực (Lichen xơ hoá ngoại sinh). Ở mỗi người bệnh, cơ địa và tình trạng bệnh lý là khác nhau. Do đó, cần trao đổi với bác sĩ về những dấu hiệu, triệu chứng bệnh để có hướng xử trí và điều trị phù hợp nhất.

Những dấu hiệu và triệu chứng của Lichen xơ hoá

Triệu chứng điển hình của bệnh Lichen xơ hoá là xuất hiện các mảng nhỏ màu trắng, mịn màng và sáng bóng trên da. Những mảng này có thể phát triển lớn hơn và khiến cho da trở nên mỏng, nhăn nheo.

Lichen xơ hoá được đặc trưng bởi những thay đổi trên vùng da ở cơ quan sinh dục ngoài. Các triệu chứng bệnh phân bố phổ biến nhất có liên quan đến âm hộ và xung quanh hậu môn. Ngoài ra, đầu dương vật và các bộ phận khác của cơ thể cũng có thể bị ảnh hưởng.

Triệu chứng tại cơ quan sinh dục

Các mảng tổn thương có trung tâm là màu trắng sứ được bao quanh bởi màu đỏ xuất hiện sớm nhất. Các mảng này phát triển cùng nhau và tạo thành các mảng lớn hơn. Bên cạnh đó, những vùng da dễ bị ma sát hoặc cọ xát có thể bị bầm tím hoặc phồng rộp.

Hậu quả lâu dài của Lichen xơ hoá là các vùng da mỏng, sáng bóng và có xu hướng khô, nứt nẻ hoặc chảy máu. Điều này ảnh hưởng nghiêm trọng đến bộ bận sinh dục bên ngoài như lỗ niệu đạo, âm đạo, hậu môn bị thu hẹp hoặc hẹp bao quy đầu ở nam giới.

Các triệu chứng khác của bệnh Lichen xơ hoá xảy ra ở bao quy đầu gồm có ngứa và đau nhức khi cương dương. Ở nam giới, rất hiếm thấy có tổn thương ở vùng quang đáy chậu mà chủ yếu là ở quy đầu.

Sự xuất hiện của những vết loét không lành hoặc vùng loét nổi lên ở cơ quan sinh dục ngoài của nữ giới có nguy cơ cao dẫn đến bệnh ung thư biểu mô tế bào vảy.

Ngoài ra, những triệu chứng bệnh xuất hiện ở vùng da âm đạo - hậu môn cũng có thể xảy ra ở da vùng thân trên như cánh tay hay vùng ngực, bao gồm:

• Sưng đỏ.
• Ngứa, thậm chí là đau hoặc chảy máu quanh hậu môn.
• Khó chịu và đau âm ỉ vùng âm hộ.
• Có dịch chảy ra từ âm đạo.
• Xuất hiện các mảng trắng trên da.
• Xuất hiện mảng lốm đốm trên da.
• Da bị trầy xước hoặc rướm máu.
• Thay đổi màu da xung quanh hậu môn hoặc âm đạo như da trắng và nhăn nheo, thâm, có vết xước, đôi khi có chảy máu.
• Da có thể bị lở loét hoặc xuất huyết ở một số trường hợp nặng.
• Đau khi quan hệ tình dục hoặc khi đi tiểu.

Tuy nhiên, ở một số bệnh nhân mắc Lichen xơ hoá có thể không xuất hiện bất kỳ triệu chứng nào.

Triệu chứng ở cơ quan khác

Trong một số trường hợp hiếm gặp, tổn thương da cũng có thể phát triển ở vùng miệng. Những tổn thương có thể gặp như xuất hiện các vết loang lổ không đều, phẳng, có màu trắng xanh ở vòm miệng hoặc/và mặt trong của má. Ngoài ra, Lichen xơ hoá có thể xảy ra ở môi, lưỡi và lợi.

Biến chứng có thể gặp khi mắc bệnh Lichen xơ hoá

Biến chứng của bệnh Lichen hoá hiếm khi xảy ra. Tuy nhiên, nếu bệnh diễn ra ở bộ phận sinh dục thì có nhiều khả năng phát triển thành bệnh ung thư tế bào vảy.

Nữ giới mắc bệnh này có nguy cơ mắc phải bệnh ung thư âm hộ cao hơn so với những người khoẻ mạnh. Đây là một bệnh ung thư có ảnh hưởng đến khu vực bên ngoài của bộ phận sinh dục và được gọi là âm hộ. Bên cạnh đó, Lichen xơ hoá cũng có thể gây ra những thay đổi về hình dạng bên ngoài của bộ phận sinh dục.

Ở một số phụ nữ có thể bị đau liên tục hoặc mãn tính ở âm hộ hoặc chít hẹp âm đạo. Những biến chứng này có thể gây ra nhiều khó khăn trong vấn đề quan hệ tình dục.

Ngoài ra, biến chứng thường gặp nhất ở cả nam giới và nữ giới là đau khi khi quan hệ tình dục, đi tiểu nhiều lần, táo bón hoặc mất khả năng kéo tụt bao quy đầu.

Khi nào cần gặp bác sĩ?

Nếu thấy cơ thể xuất hiện bất kỳ dấu hiệu triệu chứng nào được nêu ở trên, bạn nên đến gặp bác sĩ chuyên khoa để được kiểm tra và tư vấn cụ thể hơn. Việc chẩn đoán sớm và điều trị kịp thời sẽ làm giảm nguy cơ bệnh tiến triển nặng hơn, đồng thời giúp bạn mau chóng hồi phục sức khỏe.

Ngoài ra, sau khi điều trị, người bệnh cũng nên đến bệnh viện tái khám định kỳ từ 6 - 12 tháng/lần để đánh giá về mức độ đáp ứng điều trị.

Nguyên nhân dẫn đến bệnh Lichen xơ hoá

Hiện nay, các bác sĩ vẫn chưa hiểu rõ về sinh lý bệnh của Lichen xơ hoá. Các chuyên gia chỉ biết rằng, Lichen xơ hoá có liên quan đến tình trạng viêm nhiễm và thay đổi chức năng nguyên bào sợi của lớp hạ bì dẫn đến sự xơ hoá lớp hạ bì trên. Da và niêm mạc của bộ phận sinh dục bị ảnh hưởng nhiều và thường xuyên nhất. Chỉ có một số tờ báo hiếm hoi cho thấy bệnh biểu hiện ở miệng. Do đó, nguyên nhân gây ra bệnh Lichen xơ hoá vẫn chưa được xác định.

Tuy nhiên, một số chuyên gia tin rằng, do sự hoạt động quá mức của hệ thống miễn dịch hoặc xảy ra các vấn đề có liên quan đến hormone, thành phần di truyền, chất kích thích, nhiễm trùng, chấn thương hoặc sự kết hợp những yếu tố này với nhau.

Đôi khi, Lichen xơ hoá cũng xuất hiện ở vùng da đã bị tổn thương hoặc có sẹo từ một chấn thương khác trước đây và không liên quan đến bệnh nhiễm.

Bệnh Lichen xơ hoá không di truyền và không lây qua đường tình dục. Những bất thường về da này thường gặp ở nhóm phụ nữ sau mãn kinh. Song, bênh vẫn có thể gặp ở trẻ nhỏ và đàn ông.

Đối với nam giới, bệnh xảy ra ở bộ phận sinh dục là do người bệnh chưa cắt bao quy đầu. Đôi khi, người bệnh sẽ cảm thấy đau nhức lúc cương cứng và niệu đạo có thể bị hẹp hoặc tắc nghẽn.

Ở trẻ em, bệnh thường xảy ra tại vùng xung quanh hậu môn và có thể dẫn đến hiện tượng táo bón.

Những ai có nguy cơ mắc phải bệnh Lichen xơ hoá?

Lichen xơ hoá là một bệnh lý về da liễu mà bất cứ ai cũng có thể mắc phải. Tuy nhiên, các nghiên cứu khoa học đã chỉ ra rằng, nữ giới có nguy cơ mắc bệnh Lichen xơ hoá cao hơn so với nam giới, đặc biệt là nhóm phụ nữ đang trong độ tuổi tiền mãn kinh và mãn kinh.

Yếu tố làm tăng nguy cơ mắc phải bệnh Lichen xơ hoá

Những yếu tố làm tăng nguy cơ mắc phải bệnh Lichen xơ hoá như:

• Mắc các bệnh lý sinh dục như nhiễm trùng papillomavirrus.
• Phụ nữ đã từng điều trị bệnh ung thư âm hộ.
• Nam giới không cắt bao quy đầu có khả năng mắc bệnh Lichen xơ hoá cao hơn so với nam giới bình thường.

Tuy nhiên, mặc dù không có yếu tố nguy cơ thì không có nghĩa là bạn không thể mắc bệnh. Do đó, bạn nên khám sức khỏe định kỳ và tham khảo ý kiến của bác sĩ chuyên khoa da liễu để hiểu rõ hơn.

Phương pháp chẩn đoán và xét nghiệm Lichen xơ hoá

Để chẩn đoán bệnh Lichen xơ hoá, các bác sĩ thường:

• Kiểm tra vùng da bị ảnh hưởng bởi bệnh. Những trường hợp mắc bệnh sớm cần thực hiện sinh thiết. Khi làm sinh thiết, một mẫu mô được lấy ra, quan sát và nghiên cứu dưới kính hiển vi.
• Sinh thiết để xác định chẩn đoán với cấu trúc biểu mô thường mỏng hơn so với bình thường, xuất hiện một vùng xơ hoá đồng nhất cùng với sự tẩm nhuận bạch cầu ở dưới màng đáy.

Điều trị Lichen xơ hoá

Lichen xơ hoá xảy ra ở bộ phận sinh dục nên cần phải điều trị sớm. Bởi bệnh có thể gây ra sẹo và làm hẹp lỗ sinh dục, gây trở ngại khi quan hệ tình dục hoặc đi tiểu.

Mục tiêu điều trị là làm giảm tỷ lệ mắc bệnh và ngăn ngừa biến chứng. Ngoài ra, việc điều trị giúp giảm đau, cải thiện triệu chứng và giảm kích thước vùng xơ hoá.

Điều trị Lichen xơ hoá phụ nữ bao gồm:

• Giữ vệ sinh vùng âm hộ sạch sẽ.
• Sử dụng thuốc giảm triệu chứng và tránh hình thành sẹo: Thuốc dạng mỡ bôi, dạng tiêm hoặc thuốc uống.
• Phẫu thuật nhằm loại bỏ sẹo nếu hình thành sẹo.

Điều trị Lichen xơ hoá ở nam giới bao gồm:

• Sử dụng thuốc uống, thuốc mỡ hoặc các loại kem bôi ngoài da để giảm tình trạng ngứa, tuy nhiên thuốc không thể điều trị hết sẹo.
• Phẫu thuật: Hầu hết các trường hợp là phẫu thuật cắt bao quy đầu. Bệnh thường không tái phát sau khi điều trị.

Những thói quen sinh hoạt giúp hạn chế diễn tiến của Lichen xơ hoá

Dưới đây là một số lưu ý trong chế độ sinh hoạt để hạn chế diễn tiến của bệnh Lichen xơ hoá, cụ thể là:

• Tuân thủ theo đúng hướng dẫn của bác sĩ chuyên khoa trong việc điều trị bệnh.
• Cần liên hệ ngay với bác sĩ của bạn khi nhận thấy có thể có bất kỳ dấu hiệu bất thường nào trong quá trình điều trị.
• Duy trì một lối sống lành mạnh, tích cực và tránh căng thẳng, stress.
• Thăm khám sức khoẻ tổng quát, khám phụ khoa, khám nam khoa định kỳ hoặc khi cơ thể có bất kỳ dấu hiệu bất thường nào để theo dõi tình trạng sức khoẻ, diễn biến của bệnh và được điều trị kịp thời nếu cần thiết.

Phòng ngừa bệnh Lichen xơ hoá

Bệnh Lichen xơ hoá thường kéo dài cả đời. Người trưởng thành mắc bệnh lý này ở cơ quan sinh dục có nguy cơ cao bị bệnh ung thư tại cơ quan này. Do đó, việc thực hiện các biện pháp phòng ngừa bệnh là điều cần thiết:

• Người bệnh nên đến gặp bác sĩ để kiểm tra sức khoẻ ít nhất từ 6 - 12 tháng/lần. Việc này sẽ giúp bác sĩ khám xem bệnh có phát triển thành ung thư hoặc có thay đổi nào khác không.
• Người phụ nữ cần đi khám phụ khoa định kỳ để xem có sự thay đổi nào không.
• Hạn chế những hoạt động gây áp lực hoặc ảnh hưởng lên vùng âm đạo, gây đau đớn hay chảy máu.
• Không nên quan hệ tình dục một cách bừa bãi hoặc có nhiều bạn tình để tránh lây nhiễm bệnh lý sinh dục, từ đó hạn chế nguy cơ mắc bệnh Lichen xơ hoá.
• Nam giới nên chủ động thực hiện phẫu thuật cắt bao quy đầu.

Các câu hỏi thường gặp về bệnh Lichen xơ hoá

Lichen xơ hoá là bệnh gì? 

Lichen xơ hoá một bệnh lý da liễu mãn tính và gây ảnh hưởng chủ yếu đến bộ phận sinh dục và hậu môn.

Bệnh Lichen xơ hoá có lây nhiễm qua đường tình dục không?

Câu trả lời là không. Lichen xơ hoá không lây truyền quan đường tình dục và cũng không có tính di truyền. Tuy nhiên, Lichen xơ hoá thường gặp ở những người phụ nữ sau mãn kinh.

Bệnh Lichen xơ hoá có điều trị khỏi hẳn được không?

Hiên nay, bệnh Lichen xơ hoá vẫn chưa có phương pháp điều trị khỏi triệt để. Bệnh Lichen xơ hoá cần phải điều trị kéo dài và theo dõi thường xuyên. Do đó, việc thực hiện các biện pháp phòng tránh bệnh và duy trì lối sống lành mạnh là điều rất quan trọng để giảm nguy cơ mắc bệnh lý này.