Bướu mạch máu là gì? Nguyên nhân, triệu chứng và phương pháp điều trị

Bệnh bướu mạch máu là gì?

Bướu mạch máu là một loại tăng trưởng xuất hiện dưới dạng những đốm màu đỏ hoặc tím trên da của bạn. Chúng được tạo thành từ sự phân chia nhanh chóng của các tế bào thành mạch máu (tế bào nội mô). Chúng có thể xuất hiện từ khi mới sinh ra hoặc trở nên đáng chú ý khi còn nhỏ.

Mặc dù bướu mạch máu thường gặp nhất ở trẻ em và trẻ sơ sinh, nhưng người lớn cũng có thể mắc phải chúng. Thực tế, khoảng 75% người từ 75 tuổi trở lên mắc bệnh bướu mạch máu. 

Những dấu hiệu và triệu chứng của bướu mạch máu

Biểu hiện của bệnh bướu mạch máu có thể dễ dàng nhận biết, tuy nhiên chúng thay đổi tùy theo cấp độ nghiêm trọng:

• Ở cấp độ nhẹ: Bướu mạch máu thường hiện diện dưới dạng các khối u phẳng trên da, có thể có màu đỏ, xanh hoặc đỏ tím.
• Ở cấp độ trung bình: Bướu mạch máu xuất hiện dưới dạng các khối u có hình dạng rõ ràng và không thay đổi về màu sắc.
• Ở cấp độ nặng: Bướu mạch máu có thể gây ra các biến chứng nguy hiểm bao gồm việc bướu vỡ ra với sự chảy máu hoặc nếu nằm trong cơ thể, chúng có thể gây ra sự chèn ép vào các cơ quan.

Theo các chuyên gia, sự phát triển của bướu mạch máu có thể chia thành các giai đoạn như sau:

• Giai đoạn tăng sinh: Bướu mạch máu phát triển nhanh chóng, ảnh hưởng nghiêm trọng đến ngoại hình và sức khỏe. Thời gian phát triển thường kéo dài vài tháng.
• Giai đoạn ổn định: Bướu mạch máu đạt tới kích thước ổn định.
• Giai đoạn thoái triển: Bướu dần biến mất và màu sắc trở nên nhạt đi, cho thấy bướu đang suy giảm.

Bướu mạch máu thường dễ bị nhầm lẫn với dị dạng mạch máu. Trong khi bướu mạch máu có thể tự hết đi theo thời gian, dị dạng mạch máu có thể tiến triển phức tạp. Điều quan trọng là trẻ cần được kiểm tra và điều trị phù hợp để xác định và quản lý bệnh.

Tác động của bướu mạch máu đối với sức khỏe

Bướu mạch máu có thể ảnh hưởng đáng kể đến sức khỏe của cá nhân, tùy thuộc vào kích thước, vị trí và biến chứng của nó. Dưới đây là một số tác động của bướu mạch máu đối với sức khỏe:

• Vấn đề thẩm mỹ: Những khối u màu đỏ hoặc tím trên da có thể làm ảnh hưởng đến thẩm mỹ và tự tin của người bệnh, đặc biệt nếu chúng xuất hiện ở các vị trí dễ thấy.
• Nguy cơ vỡ hoặc chảy máu: Các khối u bướu mạch máu lớn có nguy cơ vỡ ra, gây ra chảy máu hoặc nhiễm trùng, đặc biệt là khi chúng nằm ở các vị trí nhạy cảm như khu vực gần mắt, mũi, hay tai.
• Chèn ép cơ quan: Nếu bướu mạch máu phát triển ở các cơ quan nội tạng, chúng có thể gây ra sự chèn ép, làm suy giảm chức năng của cơ quan đó và gây ra các triệu chứng liên quan.
• Nguy cơ cao hơn cho các vấn đề về tạo hình: Trong trường hợp của trẻ em, bướu mạch máu ở một số vị trí có thể ảnh hưởng đến sự phát triển của các cơ quan và mô mềm.
• Nguy cơ ung thư: Mặc dù hiếm, nhưng một số trường hợp bướu mạch máu có thể trở thành ung thư, đặc biệt là khi chúng tăng trưởng nhanh chóng hoặc có các biến chứng nghiêm trọng.
• Tác động tâm lý: Sự xuất hiện của bướu mạch máu có thể gây ra căng thẳng và lo lắng trong tâm trí của người bệnh, đặc biệt là khi họ không biết về tính chất của tình trạng này và các biện pháp điều trị.

Vì vậy, việc đánh giá và quản lý bướu mạch máu là rất quan trọng để ngăn chặn hoặc giảm thiểu các tác động tiêu cực đối với sức khỏe của người bệnh.

Biến chứng có thể gặp khi mắc bệnh bướu mạch máu

Bướu mạch máu thường phát triển trong những năm đầu đời của trẻ và đa phần tự giảm khi trẻ lớn lên, ít trường hợp phát triển thành khối u lớn. Vì thường nằm ngoài da, bướu mạch máu dễ phát hiện và cho phép bác sĩ theo dõi và điều trị kịp thời. Tuy nhiên, một số trường hợp có thể gây ra biến chứng.

Mặc dù bướu mạch máu ở trẻ em thường không nguy hiểm do đa phần là bướu mạch máu da, nhưng một số trường hợp có thể gây ra biến chứng nguy hiểm bao gồm:

• Bướu nằm ở hầu họng gây khó thở và khàn tiếng kéo dài;
• Bướu ở thanh quản gây ra việc ho ra máu và khó nuốt;
• Bướu ở tim gây ra suy tim do cản trở lưu thông máu;
• Bướu ở trong cột sống làm yếu xương;
• Bướu ở trong mắt gây suy giảm thị lực;
• Bướu trong tai gây suy giảm thính lực;
• Bướu gây loét, chảy máu hoặc nhiễm trùng.
• Bướu mạch máu có thể dẫn đến hội chứng Port wine stains (bớt màu rượu vang) và hội chứng Sturge Weber, gây ra các triệu chứng như động kinh và liệt nửa người.

Xử trí bướu mạch máu đòi hỏi sự hợp tác giữa nhiều chuyên khoa như mắt, tai mũi họng, thần kinh, phẫu thuật hàm mặt, nhi và da liễu.

Khi nào cần gặp bác sĩ?

Nếu có bất kỳ triệu chứng nào nêu trên xảy ra, bạn nên liên hệ ngay với bác sĩ chuyên (thuộc lĩnh vực của bệnh bướu mạch máu) để được kiểm tra và tư vấn. Chẩn đoán và điều trị sớm sẽ giảm nguy cơ tăng nặng của bệnh và giúp bạn mau chóng hồi phục sức khỏe.

Nguyên nhân dẫn đến bướu mạch máu

Bướu mạch máu là một loại khối u lành tính, phát triển do sự phân chia không bình thường của các tế bào lót (nội mô) trong các mạch máu. Không phải là bệnh di truyền và không có liên quan đến yếu tố gen, cũng không được ảnh hưởng bởi thuốc hoặc thức ăn mà mẹ bầu sử dụng trong quá trình mang thai. Nguyên nhân cụ thể gây ra bướu mạch máu vẫn chưa được xác định rõ ràng, mặc dù có nhiều giả thuyết được đưa ra bao gồm:

• Từ phôi thai: Có thể do di tích của các tế bào phôi thai.
• Nhiễm virus: Virus như Human Papillomavirus (HPV) có thể gây ra sự tăng sinh không bình thường của các tế bào nội mạch của mạch máu, có thể được truyền từ mẹ sang thai nhi trong quá trình mang thai và sinh đẻ.
• Yếu tố nội tiết: Một số nghiên cứu đã chỉ ra rằng trong trẻ em mắc bướu mạch máu, nồng độ của hormone 17 - Beta Estradiol có thể tăng cao.
• Heparin: Có thể là do các yếu tố như Heparin, một loại dưỡng chất sinh học, gây kích thích tế bào sợi và tế bào nội mạch, dẫn đến tăng sinh tế bào không bình thường trong các mạch máu.

Do đó, mặc dù đã có nhiều giả thuyết được đề xuất, nhưng nguyên nhân cụ thể gây ra bướu máu vẫn còn nhiều bí ẩn và cần thêm nghiên cứu để hiểu rõ hơn về tình trạng này.

Những ai có nguy cơ mắc phải bướu mạch máu?

Người có nguy cơ mắc bệnh bướu mạch máu có thể bao gồm:

• Trẻ em và trẻ sơ sinh;
• Những người có tiền sử gia đình;
• Người nhiễm HPV;
• Người có nồng độ hormone tăng cao;
• Người tiếp xúc với các yếu tố rủi ro;
• Người có các vấn đề liên quan đến hệ miễn dịch;
• Người tiếp xúc với các yếu tố nội tiết;
• Người có tiền sử bị chấn thương.

Điều này chỉ là một số yếu tố tiềm ẩn và không phải tất cả những người có yếu tố này đều sẽ mắc bệnh bướu máu. Quan trọng nhất là phải tham khảo ý kiến của bác sĩ nếu có bất kỳ dấu hiệu hoặc lo ngại nào.

Yếu tố làm tăng nguy cơ mắc phải bướu mạch máu

Các yếu tố làm tăng nguy cơ mắc phải bướu mạch máu bao gồm:

• Tiền sử gia đình: Nếu có người trong gia đình mắc bệnh bướu mạch máu, nguy cơ mắc bệnh sẽ tăng cao hơn cho những thành viên khác trong gia đình.
• Nhiễm virus HPV: Nhiễm virus Human Papillomavirus (HPV) có thể tăng nguy cơ mắc bệnh bướu mạch máu.
• Nồng độ hormone: Một số nghiên cứu đã gợi ý rằng nồng độ hormone như 17-Beta Estradiol có thể góp phần vào sự phát triển của bướu mạch máu.
• Tiếp xúc với tác nhân gây ung thư: Tiếp xúc với các tác nhân gây ung thư như tia UV từ ánh nắng mặt trời hoặc hóa chất có thể tăng nguy cơ mắc bệnh bướu mạch máu.
• Hút thuốc lá: Hút thuốc lá đã được liên kết với nhiều loại bệnh bao gồm cả bướu mạch máu.
• Sử dụng thuốc ức chế miễn dịch: Sử dụng thuốc ức chế miễn dịch, chẳng hạn như sau phẫu thuật ghép tạng, cũng có thể tăng nguy cơ mắc bệnh bướu mạch máu.
• Chấn thương hoặc tổn thương da: Chấn thương hoặc tổn thương vùng da có thể tạo điều kiện cho việc phát triển bướu mạch máu tại vị trí bị tổn thương.
• Yếu tố nội tiết: Sử dụng các loại thuốc hormone hoặc bị rối loạn hormone cũng có thể tăng nguy cơ mắc bệnh bướu mạch máu.

Những yếu tố này không nhất thiết phải là nguyên nhân trực tiếp gây ra bệnh bướu mạch máu, nhưng chúng có thể đóng vai trò trong sự phát triển của bệnh.

Phương pháp chẩn đoán và xét nghiệm bướu mạch máu

Để xác định chính xác tình trạng bệnh, các bác sĩ thường dựa vào sự tiến triển của 3 giai đoạn thông qua quá trình theo dõi và thăm khám lâm sàng:

• Siêu âm: Hỗ trợ trong việc chẩn đoán giai đoạn tăng sinh và phát hiện các khối u máu lớn.
• Cộng hưởng từ (MRI) hoặc chụp cắt lớp (CT): Hữu ích trong việc đối diện với các trường hợp u máu có biến chứng đe dọa tính mạng của trẻ.
• Chụp mạch: Chỉ được khuyến nghị khi cần kiểm tra tình trạng mạch máu.
• Sinh thiết: Không cần thiết vì thông tin về tiền sử bệnh và các dấu hiệu lâm sàng thường đủ để xác định liệu có bướu máu hoặc dị dạng mạch máu hay không.

Do đó, việc chẩn đoán bướu máu thường được thực hiện thông qua các phương pháp hình ảnh, theo dõi lâm sàng và các phương tiện như siêu âm, MRI hoặc CT có thể được sử dụng để đánh giá sự phát triển của khối u và xác định các biến chứng.

Điều trị bệnh bướu mạch máu

Nội khoa

Uống thuốc: Có hai loại thuốc có thể sử dụng cho trẻ bao gồm Corticoid uống và Propranolol. Tuy nhiên, cần cân nhắc kỹ vì các loại thuốc này có thể gây ra nhiều tác dụng phụ và chỉ khoảng 1/3 trẻ có thể đáp ứng. Phụ huynh cần tuân thủ chặt chẽ hướng dẫn của bác sĩ về cách sử dụng thuốc.

Tiêm Corticoid: Đây là phương pháp có hiệu quả cao và ít nguy hiểm hơn so với việc uống Corticoid, thường được thực hiện bằng cách tiêm thuốc trực tiếp vào vùng bị bướu.

Ngoại khoa

Laser (tia xạ, đốt): Đây là phương pháp duy nhất được sử dụng cho các dị dạng mạch máu loại mao mạch (còn được gọi là bớt rượu vang), thường được thực hiện từ 3 - 6 tháng tuổi và cần điều trị mỗi 2 tháng.

Phẫu thuật: Phẫu thuật thường được dành cho các trường hợp khi bướu máu gây ảnh hưởng đến chức năng hoặc khi có biến dạng ở các vị trí quan trọng như mắt, tai hoặc đường thở.

Những thói quen sinh hoạt giúp hạn chế diễn biến của bướu mạch máu

Chế độ sinh hoạt:

• Thực hiện các hoạt động vận động như đi bộ, tập yoga, đạp xe hoặc bơi lội có thể cải thiện sự tuần hoàn máu.
• Nếu có thừa cân hoặc béo phì, việc giảm cân có thể giảm bớt áp lực lên các mạch máu, giảm nguy cơ phát triển và tiến triển của bướu mạch máu.
• Tránh thói quen hút thuốc vì gây hại cho hệ thống tuần hoàn.
• Kiểm soát tâm lý căng thẳng.
• Tuân thủ hướng dẫn điều trị của chuyên gia y tế.

Chế độ dinh dưỡng:

• Giảm tiêu thụ muối;
• Tăng cường tiêu thụ rau củ và hoa quả;
• Chế độ ăn giàu omega-3;
• Giảm tiêu thụ đường và đồ uống ngọt;
• Tăng cường tiêu thụ nước;
• Giảm tiêu thụ chất béo bão hòa.

Phòng ngừa bướu mạch máu

Hiện tại, không có biện pháp cụ thể nào có thể ngăn ngừa bướu mạch máu. Dù đã có nhiều nghiên cứu về nguyên nhân và cách phòng tránh, nhưng vẫn chưa có phương pháp chắc chắn để ngăn chặn sự phát triển của bướu mạch máu từ đầu. Điều này là do bướu mạch máu có nhiều nguyên nhân khác nhau, từ yếu tố di truyền đến môi trường sống và lối sống hàng ngày của mỗi người. Do đó, việc tìm ra cách ngăn chặn bướu mạch máu vẫn là một thách thức lớn đối với cộng đồng y tế và nghiên cứu y khoa. 

Trong khi chờ đợi sự phát triển của khoa học và công nghệ y tế, việc duy trì một lối sống lành mạnh, thường xuyên kiểm tra sức khỏe và thăm bác sĩ định kỳ là những biện pháp quan trọng để giảm nguy cơ mắc bệnh bướu mạch máu.