Bệnh dày sừng ánh sáng là gì? Nguyên nhân, triệu chứng và phương pháp điều trị.

Dày sừng ánh sáng là gì? 

Dày sừng ánh sáng (Actinic keratoses) là một mảng sần sùi, có vảy trên da phát triển sau nhiều năm tiếp xúc với ánh nắng mặt trời. Nó thường được tìm thấy trên mặt, môi, tai, cẳng tay, da đầu, cổ hoặc mu bàn tay. Bệnh còn có tên gọi khác là dày sừng quang hóa, dày sừng ánh sáng phát triển chậm và thường xuất hiện lần đầu ở những người trên 40 tuổi. Để giảm nguy cơ bị bệnh dày sừng ánh sáng thì việc hạn chế tiếp xúc với ánh nắng mặt trời và bảo vệ da khỏi ảnh hưởng của tia cực tím (UV) là điều nên làm. Nếu không được điều trị, nguy cơ bệnh dày sừng quang hóa có thể diễn tiến thành một loại ung thư da được gọi là ung thư biểu mô tế bào vảy là khoảng 5% đến 10%.

Những dấu hiệu và triệu chứng của dày sừng ánh sáng

Dày sừng ánh sáng có nhiều dạng khác nhau. Những dấu hiệu và triệu chứng của bệnh bao gồm:

• Các mảng da thô ráp, khô hoặc có vảy, thường có đường kính dưới 2,5 cm.

• Miếng dán hoặc vết sưng từ phẳng đến hơi nhô lên trên lớp da trên cùng.

• Trong một số trường hợp, bề mặt cứng, giống mụn.

• Các biến thể màu sắc, bao gồm hồng, đỏ hoặc nâu.

• Ngứa, rát, chảy máu hoặc đóng vảy.

• Trên các vùng da tiếp xúc với ánh nắng mặt trời như vùng đầu, cổ, cánh tay và bàn tay xuất hiện các mảng hay vết sưng mới.

Biến chứng có thể gặp khi mắc bệnh dày sừng ánh sáng

Nếu được điều trị sớm, dày sừng quang hóa có thể được làm sạch hoặc loại bỏ. Nếu không được điều trị, một số điểm này có thể tiến triển thành ung thư biểu mô tế bào vảy - một loại ung thư thường không đe dọa đến tính mạng nếu được phát hiện và điều trị sớm.

Khi nào cần gặp bác sĩ?

Nếu có bất kỳ triệu chứng nào nêu trên xảy ra, bạn nên liên hệ ngay với bác sĩ để được kiểm tra và tư vấn. Chẩn đoán và điều trị sớm sẽ giảm nguy cơ tăng nặng của bệnh và giúp bạn mau chóng hồi phục sức khỏe.

Nguyên nhân dẫn đến dày sừng ánh sáng

Dày sừng quang hóa là do tiếp xúc thường xuyên hoặc cường độ cao với tia UV từ mặt trời hoặc do thói quen tắm nắng.

Những ai có nguy cơ mắc phải dày sừng ánh sáng?

Tia UV từ mặt trời gây ra hầu như tất cả các lớp sừng quang hóa. Tổn thương da do tia UV gây ra theo thời gian. Điều này có nghĩa là ngay cả việc tiếp xúc thường xuyên với ánh nắng mặt trời trong thời gian ngắn cũng có thể tích tụ trong suốt cuộc đời và làm tăng nguy cơ dày sừng quang hóa. Một số người có nhiều nguy cơ hơn những người khác, bao gồm:

• Những người có màu da nhạt, tóc màu đỏ, vàng và màu mắt xám, xanh lục hoặc xanh lam.

• Những người có da, tóc và mắt sẫm màu hơn tiếp xúc với tia UV mà không được bảo vệ.

• Người cao tuổi.

• Những người bị ức chế hệ miễn dịch (do AIDS, hóa trị, cấy ghép nội tạng hay các nguyên nhân khác).

• Những người mắc các tình trạng hiếm gặp khiến da rất nhạy cảm với tia UV, chẳng hạn như bệnh bạch tạng hoặc xeroderma pigmentosum (XP).

Yếu tố làm tăng nguy cơ mắc phải dày sừng ánh sáng

Một số yếu tố làm tăng nguy cơ mắc dày sừng ánh sáng, bao gồm:

• Ví dụ, có hệ thống miễn dịch yếu hoặc bị suy yếu, cho dù do bệnh tật hoặc điều trị bằng thuốc ức chế miễn dịch (làm giảm khả năng phòng vệ của cơ thể), ví dụ như kết quả của việc cấy ghép nội tạng.

• Bị hội chứng liên quan đến thay đổi cơ chế sửa chữa ADN, chẳng hạn như bệnh bạch tạng.

• Một số loại thuốc - ví dụ như thuốc lợi tiểu có thể khiến da bạn nhạy cảm hơn với ánh nắng.

• Tiếp xúc với các chất độc hại , chẳng hạn như thạch tín, hoặc các loại thuốc làm thay đổi hoạt động bình thường của tế bào.

Phương pháp xét nghiệm và chẩn đoán dày sừng ánh sáng

Bác sĩ chuyên khoa sẽ tiến hành kiểm tra da của bạn để xác định bạn có bị dày sừng ánh sáng hay không. Nếu có những dấu hiệu nghi ngờ, bác sĩ sẽ khuyến cáo làm thêm một số xét nghiệm khác, như sinh thiết da. Trong quá trình sinh thiết da, bác sĩ sẽ lấy một mẫu da nhỏ để phân tích trong phòng thí nghiệm. Sau khi tiêm thuốc tê, bác sĩ sinh thiết da của bệnh nhân ngay tại phòng khám.

Ngay cả sau khi điều trị chứng dày sừng ánh sáng, bác sĩ có thể đề nghị bạn kiểm tra da ít nhất mỗi năm một lần để tìm các dấu hiệu của ung thư da.

Phương pháp điều trị dày sừng ánh sáng hiệu quả

Dày sừng ánh sáng đôi khi tự biến mất nhưng có thể tái phát sau khi tiếp xúc nhiều hơn với ánh nắng mặt trời. Thật khó để biết được mảng dày sừng nào sẽ phát triển thành ung thư da, vì vậy chúng thường được loại bỏ để phòng ngừa tiến triển thành ung thư.

Thuốc men

Nếu bạn bị dày sừng ánh sáng, bác sĩ có thể kê đơn một số loại kem để loại bỏ các triệu chứng, chẳng hạn như fluorouracil (Fluoroplex; Carac); imiquimod (Aldara, Zyclara); ingenol mebutate hoặc diclofenac (Solaraze). Những sản phẩm này có thể gây mẩn đỏ, đóng vảy hoặc cảm giác nóng trong vài tuần.

Phẫu thuật và các thủ thuật khác

Những phương thức để điều trị dày sừng ánh sáng, bao gồm:

Làm đông lạnh

Dày sừng ánh sáng có thể được loại bỏ bằng cách đông lạnh bằng nitơ lỏng. Bác sĩ sẽ bôi chất này lên vùng da bị dày sừng, nơi phồng rộp hoặc bong tróc. Sau khi làn da lành vết thương, các tế bào bệnh sẽ bong tróc ra, cho phép làn da mới xuất hiện.

Phương pháp áp lạnh là phương pháp điều trị phổ biến nhất, tốn ít thời gian và được thực hiện tại phòng khám bác sĩ. Những tác dụng không mong muốn khi áp dụng phương pháp làm lạnh bao gồm sẹo, mụn nước, nhiễm trùng, thay đổi kết cấu da, và thay đổi màu da của vùng điều trị.

Nạo (mài mòn)

Trong quy trình này, bác sĩ sử dụng một thiết bị nạo để loại bỏ các tế bào bị tổn thương. Có thể dùng phương pháp đốt điện, bác sĩ sử dụng một dụng cụ hình bút chì để cắt và phá hủy các mô bệnh bằng dòng điện. Thủ thuật này yêu cầu gây tê tại chỗ. Các tác dụng không mong muốn có thể bao gồm nhiễm trùng, sẹo và thay đổi màu da của vùng điều trị.

Liệu pháp laser

Kỹ thuật laser ngày càng được áp dụng nhiều hơn để chữa bệnh dày sừng ánh sáng. Bác sĩ sử dụng thiết bị laser bóc tách để phá hủy mảng sừng, cho phép da mới xuất hiện. Các tác dụng không mong muốn có thể xảy ra: sẹo và sự đổi màu của vùng da điều trị.

Liệu pháp quang động

Bác sĩ thoa một dung dịch hóa chất nhạy cảm với ánh sáng lên vùng da cần điều trị, sau đó cho nó tiếp xúc với ánh sáng đặc biệt để phá hủy lớp dày sừng. Các tác dụng không mong muốn có thể xảy ra như: sưng tấy, mẩn đỏ và cảm giác nóng trong khi điều trị.

Những thói quen sinh hoạt có thể giúp bạn hạn chế diễn tiến của dày sừng ánh sáng

Chế độ sinh hoạt:

• Tuân thủ theo hướng dẫn của bác sĩ trong việc điều trị. 

• Duy trì lối sống tích cực, hạn chế sự căng thẳng.

• Liên hệ ngay với bác sĩ khi cơ thể có những bất thường trong quá trình điều trị.

• Thăm khám định kỳ để được theo dõi tình trạng sức khỏe, diễn tiến của bệnh và để bác sĩ tìm hướng điều trị phù hợp trong thời gian tiếp theo nếu bệnh chưa có dấu hiệu cải thiện.

Chế độ dinh dưỡng:

• Bổ sung vitamin, khoáng chất đầy đủ cho cơ thể, lưu ý uống nhiều nước để tránh bị mất nước làm da khô ráp. Đồng thời nên có chế độ sinh hoạt, làm việc, nghỉ ngơi hợp lý để tăng cường hệ miễn dịch, báo vệ sức khỏe chống lại bệnh tật.

Phương pháp phòng ngừa dày sừng ánh sáng hiệu quả

Để phòng ngừa bệnh dày sừng ánh sáng, cần tuân thủ các phương pháp sau đây:

Tránh tiếp xúc ánh nắng mặt trời để ngăn ngừa sự phát triển và tái phát của các mảng dày sừng ánh sáng. Hạn chế thời gian tiếp xúc dưới ánh nắng mặt trời. Đặc biệt tránh ra nắng trong khoảng thời gian từ 10 giờ sáng đến 2 giờ chiều khiến bạn bị cháy nắng hoặc sạm da.

Sử dụng kem chống nắng: Viện Da liễu Hoa Kỳ khuyến nghị trước khi ra ngoài trời, ngay cả trong những ngày nhiều mây, hãy thoa kem chống nắng chống nước phổ rộng với chỉ số chống nắng (SPF) tối thiểu là 30.

Dùng kem chống nắng cho các vùng da tiếp xúc ánh sáng mặt trời, và dùng son dưỡng chống nắng cho môi của bạn. Bôi kem chống nắng ít nhất 15 phút trước khi ra ngoài và bôi lại sau mỗi hai giờ - hoặc thường xuyên hơn nếu bạn đang bơi hoặc đổ mồ hôi.

Kem chống nắng không nên dùng cho trẻ sơ sinh dưới 6 tháng. Thay vào đó, hãy để chúng tránh ánh nắng mặt trời nếu có thể, hoặc bảo vệ chúng bằng bóng râm, mũ và quần áo che tay và chân.

Che chắn để được bảo vệ thêm khỏi ánh nắng mặt trời, hãy mặc quần áo dệt kim bó sát để che cánh tay và chân. Ngoài ra, hãy đội một chiếc mũ rộng vành, giúp bảo vệ da mặt và cổ hiệu quả hơn.

Kiểm tra da thường xuyên và báo cáo những thay đổi cho bác sĩ của bạn. Kiểm tra và tìm kiếm sự phát triển của các lớp da mới hoặc những thay đổi của nốt ruồi, tàn nhang, vết sưng và vết bớt hiện có. Soi gương để kiểm tra mặt, cổ, tai và da đầu, phần trên và mặt dưới của cánh tay và bàn tay của bạn.