Liệt dây thần kinh số III: Nguyên nhân, triệu chứng và điều trị

Liệt dây thần kinh số III là gì?

Dây thần kinh số III, còn được gọi là dây thần kinh vận nhãn, là một trong 12 đôi dây thần kinh sọ. Dây thần kinh số III chi phối cho tất cả các cơ vận nhãn ngoại trừ cơ thẳng ngoài và cơ chéo trên, cùng với các dây thần kinh sọ khác kiểm soát các chuyển động (dây IV, dây VI). Ngoài ra, dây thần kinh số III cũng điều khiển cơ nâng mi và cung cấp hệ phó giao cảm cho cơ co đồng tử và cơ thể mi, hỗ trợ chức năng cảm giác của mắt.

Một số hoạt động của mắt do dây thần kinh số III kiểm soát gồm:

• Nâng mí mắt trên.
• Phản xạ ánh sáng bằng cách co đồng tử.
• Điều khiển tiêu cự khi nhìn xa gần, cho phép bạn theo dõi trực quan một vật thể chuyển động.
• Phản xạ tiền đình - mắt, giúp bạn điều chỉnh vị trí của mắt phù hợp khi đầu di chuyển.
• Cố định thị giác bằng cách giữ mắt nhìn vào một vật không di chuyển.

Liệt dây thần kinh số III hay còn gọi là liệt vận nhãn, xảy ra khi dây thần kinh sọ này bị tổn thương hoặc do các bệnh lý khác ảnh hưởng đến sự dẫn truyền thần kinh của nó. Trên thực tế, có một số trường hợp liệt dây thần kinh số III không hoàn toàn và gây ra những triệu chứng mơ hồ, khó có thể phát hiện và dễ bị bỏ qua.

Những dấu hiệu và triệu chứng của liệt dây thần kinh số III

Một số triệu chứng điển hình của liệt dây thần kinh số III bao gồm:

• Song thị hay còn gọi là nhìn đôi: Khi bạn nhìn thấy một vật thành hai, có thể xảy ra khi nhìn bằng một mắt hoặc bằng cả hai mắt.
• Mắt lác: Một hoặc cả hai mắt bị nhìn lệch, có thể lác ra ngoài hoặc xuống dưới.
• Sụp mí mắt: Khiến người bệnh không thể nhìn thấy, phải dùng tay hỗ trợ nâng mí mắt.
• Đồng tử giãn: Đồng tử to hơn so với kích thước bình thường (dao động từ 2 - 4mm trong điều kiện sáng) hoặc không có sự phản xạ đồng tử khi có ánh sáng chiếu vào.
• Vận nhãn không tốt khiến người bệnh thường xuyên nghiêng hoặc xoay đầu để hỗ trợ tầm nhìn.
• Đau đầu hoặc đau mắt.
• Mờ mắt.
• Có thể kèm theo yếu nửa người bên đối diện (hội chứng Weber), mất điều hòa nửa người đối bên và run (hội chứng Claude).

Biến chứng có thể gặp phải khi mắc liệt dây thần kinh số III

Liệt dây thần kinh số III là một dấu chứng thần kinh khu trú quan trọng khi đánh giá các tổn thương não bộ, đặc biệt là vùng thân não. Khi xuất hiện các triệu chứng của liệt dây thần kinh số III, cần đặc biệt lưu ý đến tình trạng tri giác của người bệnh vì có thể bệnh đang tiến triển:

• Hôn mê;
• Phình động mạch não bị vỡ gây xuất huyết não;
• Nhồi máu chuyển dạng xuất huyết não;
• Chết não.

Khi nào cần gặp bác sĩ?

Vẫn còn nhiều người bệnh chủ quan với những triệu chứng của liệt dây thần kinh số 3 như mắt lác, nhìn đôi hoặc sụp mi, nghĩ rằng chúng khá quen thuộc và sẽ tự khỏi. Tuy nhiên, bạn cần được bác sĩ đánh giá sớm mức độ tổn thương và các vấn đề thần kinh liên quan vì có thể đây là một trong những dấu hiệu khởi đầu của các bệnh lý thần kinh nghiêm trọng.

Nguyên nhân dẫn đến liệt dây thần kinh số III

Liệt dây thần kinh số III có thể do bẩm sinh hoặc mắc phải. Nguyên nhân của liệt dây thần kinh số III do bẩm sinh cho đến nay vẫn chưa xác định được. Tuy nhiên, các nguyên nhân mắc phải dẫn đến liệt dây thần kinh số III đã được biết đến bao gồm:

• Trẻ bị chấn thương vùng đầu trong khi sinh;
• Chấn thương đầu;
• Viêm não;
• U não, u màng não chèn ép;
• Phình động mạch nội sọ dọa vỡ;
• Đột quỵ não: Nhồi máu não hoặc xuất huyết não;
• Thiếu máu cục bộ vi mạch;
• Viêm dây thần kinh;
• Tiền căn phẫu thuật vùng đầu;
• Bệnh đa xơ cứng, bệnh nhược cơ;
• Hội chứng Tolosa-Hunt (viêm u hạt vô căn);
• Một số thuốc: Thuốc ức chế miễn dịch, bisphosphonates và vắc-xin (gây viêm dây thần kinh), thuốc ức chế yếu tố hoại tử khối u (gây khử myelin).