Bướu giáp lan tỏa là gì? Nguyên nhân, triệu chứng và cách điều trị

Tuyến giáp là một tuyến nội tiết nhỏ, có hình dạng con bướm, nằm ở cổ của bạn. Tuyến giáp có chức năng sản xuất ra hormon thyroxin (còn gọi là T4) và triiodothyronine (còn gọi là T3). Các hormon này đóng vai trò trong một số chức năng của cơ thể, bao gồm:

• Quá trình trao đổi chất;
• Thân nhiệt;
• Tâm trạng và sự dễ bị kích động;
• Mạch và nhịp tim;
• Tiêu hóa.

Bướu giáp là sự phì đại về mặt giải phẫu của tuyến giáp, có thể có hoặc không có liên quan đến rối loạn chức năng tuyến giáp kèm theo. Bướu giáp lan tỏa được định nghĩa là tình trạng phì đại lan tỏa của toàn bộ tuyến giáp, trong bài viết này đề cập đến hai vấn đề bao gồm:

• Bướu giáp lan tỏa không nhiễm độc (Simple diffuse goiter hay Nontoxic diffuse goiter): Đây là tình trạng tuyến giáp phì đại mà không có rối loạn chức năng của tuyến giáp, nó không phải là viêm hay tân sinh. Nguyên nhân phổ biến nhất dẫn đến bướu giáp lan tỏa không độc là sự bất thường trong việc cung cấp i-ốt hoặc chuyển hóa.
• Bướu giáp lan tỏa nhiễm độc (Toxic diffuse goiter): Được định nghĩa là tình trạng tuyến giáp tăng sản lan tỏa kèm với sản xuất quá mức các hormon tuyến giáp. Trong đó, bệnh Graves (hay Basedow) và bệnh Hashimoto là những bệnh bướu giáp lan tỏa nhiễm độc thường gặp nhất trên lâm sàng (tại Mỹ).

Những dấu hiệu và triệu chứng của bướu giáp lan tỏa

Bướu giáp lan tỏa không nhiễm độc

Bướu giáp lan tỏa không nhiễm độc hầu hết sẽ không có triệu chứng. Người bệnh hoặc người khác có thể vô tình phát hiện tình trạng sưng lên ở cổ, có cảm giác trơn nhẵn khi chạm vào.

Bướu giáp lan tỏa nhiễm độc

Đối với bướu giáp lan tỏa nhiễm độc, các triệu chứng bao gồm:

Tình trạng cường giáp

Người bệnh gặp các triệu chứng của tình trạng cường giáp do tuyến giáp sản xuất quá nhiều hormone giáp, bao gồm:

• Sụt cân;
• Không dung nạp nhiệt (khát nhiều, đổ mồ hôi);
• Run;
• Hồi hộp;
• Lo lắng;
• Mệt mỏi;
• Đánh trống ngực;
• Khó thở;
• Đại tiện hoặc tiểu tiện thường xuyên;
• Buồn nôn, nôn.

Bướu giáp to chèn ép

Tương tự như ở bướu giáp lan tỏa không nhiễm độc. Nếu bướu giáp quá to có thể dẫn đến chèn ép ở khu vực cổ. Người bệnh có cảm giác sưng hay có khối u ở cổ, khó nuốt, khó thở.

Bệnh Graves

Nếu người bệnh mắc bệnh Graves, có thể có các triệu chứng khác kèm theo như:

• Bệnh ở mắt: Lồi mắt, nhìn đôi, phù quanh ổ mắt, chảy nước mắt nhiều.
• Bệnh ở da: Biểu hiện bằng sắc tố da hơi dày, đặc biệt ở vùng trước xương chày.
• Bệnh ở hệ thống sinh sản: Những bất thường ở hệ thống sinh sản thường gặp nhất là kinh nguyệt không đều.

Biến chứng có thể gặp khi mắc bướu giáp lan tỏa

Bướu giáp lan tỏa không nhiễm độc có thể dẫn đến các dấu hiệu và biến chứng nếu nó trở nên quá lớn gây chèn ép, ví dụ như:

• Khó nuốt;
• Khó thở;
• Khàn giọng;
• Xung huyết vùng mặt và khó chịu.

Biến chứng liên quan đến phẫu thuật điều trị bướu giáp lan tỏa gồm chấn thương dây thần kinh thanh quản và suy tuyến cận giáp.

Biến chứng của bướu giáp lan tỏa nhiễm độc cũng tương tự như bướu giáp lan tỏa không nhiễm độc. Tuy nhiên, có kèm theo biến chứng khác như:

• Cường giáp hoặc bão giáp do dư thừa hormone giáp.
• Rối loạn nhịp tim và suy tim sung huyết;
• Bệnh lý gan hiếm gặp bao gồm xơ gan;
• Bệnh da liễu chủ yếu liên quan đến bệnh Graves;
• Bệnh mắt Graves;
• Tình trạng nhiễm độc giáp đó là có thể gây dày tâm thất, tăng nguy cơ mắc bệnh và tử vong do tim.

Khi nào cần gặp bác sĩ?

Nếu bạn gặp các triệu chứng hay các biến chứng của tình trạng bướu giáp lan tỏa, hãy đến gặp bác sĩ để được chẩn đoán và điều trị. Nếu bạn vô tình phát hiện bị sưng hay khối u ở cổ mà không có bất kỳ triệu chứng nào kèm theo, bạn cũng nên đến khám để có thể biết được bản chất của tình trạng trên. Điều quan trọng là phải biết được nguyên nhân, loại trừ các trường hợp ác tính và có những điều trị phù hợp cho bạn.

Tùy vào loại bướu giáp lan tỏa là nhiễm độc hay không mà nguyên nhân dẫn đến sẽ khác nhau.

Bướu giáp lan tỏa không nhiễm độc

Bướu giáp lan tỏa không độc có thể xảy ra do nhiều nguyên nhân:

• Bướu cổ sinh lý (dậy thì, mang thai);
• Thiếu i-ốt;
• Sự phát triển bất thường về hình dạng (Dysmorphogenesis);
• Goitrogens (có trong bắp cải, thuốc trị bướu cổ như acid para-aminosalicylic);
• Tiếp xúc với bức xạ;
• Sự giải phóng TSH từ tuyến yên;
• Tự miễn dịch;
• Nhiễm trùng;
• Bệnh u hạt.

Bướu giáp lan tỏa nhiễm độc

Các nguyên nhân chung của phát triển bướu giáp bao gồm: Thiếu i-ốt, rối loạn tự miễn dịch, hút thuốc, di truyền, các loại thuốc (như lithium, iodides, interferon-alpha…), xạ trị, viêm và nhiễm trùng.

Trong đó, nguyên nhân phổ biến nhất của bướu giáp lan tỏa nhiễm độc là bệnh Graves (hay còn gọi là bệnh Basedow). Đây là nguyên nhân phổ biến nhất gây ra bệnh cường giáp ở Mỹ và trên toàn thế giới, ảnh hưởng đến 1 trên 200 người.