Bệnh Beriberi là gì? Nguyên nhân, triệu chứng và phương pháp điều trị

Bệnh Beriberi là một bệnh tê phù do thiếu hụt vitamin B1, một hợp chất mà cơ thể không thể tổng hợp tự nhiên. Vitamin B1 đóng vai trò quan trọng trong quá trình chuyển hóa thức ăn, đảm bảo sự thuận lợi của quá trình trao đổi chất và cung cấp năng lượng cho tế bào bên trong cơ thể người. Hơn nữa, nó đóng góp vào hoạt động của hệ cơ và hệ thần kinh một cách hiệu quả.

Bệnh Beriberi có thể chia thành hai dạng, bao gồm tê phù ướt (Wet Beriberi) và tê phù khô (Dry Beriberi). Cần lưu ý rằng, tê phù ướt có thể gây hại đến hệ tim mạch và tuần hoàn máu, đặc biệt, ở mức độ nghiêm trọng có thể dẫn đến suy tim. Ngược lại, tê phù khô có thể làm tổn thương dây thần kinh và gây mất trương lực cơ cũng như liệt cơ.

Các chuyên gia y tế cảnh báo rằng, nếu không được điều trị kịp thời, bệnh Beriberi có thể đe dọa tính mạng của người bệnh. Điều trị sớm và hiệu quả là chìa khóa để ngăn chặn và kiểm soát tình trạng này.

Những dấu hiệu và triệu chứng của bệnh Beriberi

Triệu chứng của bệnh tê phù ướt bao gồm:

• Khó thở khi vận động cơ thể hoặc thức dậy vào buổi sáng;
• Nhịp tim nhanh;
• Sưng ống khuyển.

Triệu chứng của bệnh tê phù khô bao gồm:

• Suy giảm trương lực cơ, ngứa hay mất cảm giác ở bàn chân, bàn tay.
• Có thể xuất hiện đau, lú lẫn, nói khó khăn, buồn nôn, mất chuyển động tự chủ hoặc tê liệt.

Trong trường hợp nặng, bệnh nhân Beriberi có thể phát triển các tổn thương não bộ như bệnh não Wernicke và hội chứng Korsakoff, do sự thiếu hụt thiamin:

• Bệnh não Wernicke: Làm tổn thương vùng dưới đồi, gây mất trí nhớ hay lú lẫn, mất phối hợp hoạt động cơ và các vấn đề thị giác như mắt chuyển động nhanh và nhìn đôi.
• Hội chứng Korsakoff: Là hậu quả do tổn thương vĩnh viễn ở một số vùng vỏ não có khả năng lưu trữ ký ức làm dẫn đến mất trí nhớ, không xây dựng được ký ức mới và hay xuất hiện ảo giác.

Lưu ý rằng, khi xuất hiện bất kỳ dấu hiệu nào đều nên thăm bác sĩ để đưa ra đánh giá chính xác và xác định có nghi ngờ về thiếu hụt vitamin B1 hay không. Beriberi có thể được điều trị bằng cách bổ sung đầy đủ vitamin B1 trong chế độ ăn hàng ngày. Tuy nhiên, trong những trường hợp nặng, đòi hỏi sự can thiệp chuyên sâu của bác sĩ để đảm bảo điều trị hiệu quả.

Tác động của bệnh Beriberi đối với sức khỏe

Bệnh Beriberi do thiếu hụt vitamin B1 (thiamin) có thể tác động nặng nề đến sức khỏe của người mắc. Dưới đây là một số tác động thường gặp của bệnh lý này:

• Hệ tim mạch: Tê phù ướt có thể gây sưng ống khuyển và tăng nguy cơ suy tim. Trong trường hợp nghiêm trọng, phát triển chứng suy tim, ảnh hưởng đến khả năng bơm máu của tim. Tê phù khô làm gây tổn thương tại các dây thần kinh, có thể dẫn đến mất trương lực cơ, liệt cơ và nếu không được điều trị kịp thời, có thể gây tổn thương dài hạn.
• Hệ thần kinh: Bệnh não Wernicke và hội chứng Korsakoff trong trường hợp nặng, có thể gây tổn thương não bộ, dẫn đến các vấn đề về trí nhớ, phối hợp vận động cơ và thị giác.
• Hoạt động cơ bản: Vitamin B1 đóng vai trò quan trọng trong quá trình tạo năng lượng từ thức ăn. Thiếu hụt vitamin này có thể dẫn đến suy giảm năng lượng, mệt mỏi và giảm hiệu suất hoạt động.
• Hệ tiêu hóa: Có thể gây ra các vấn đề về chu kỳ sinh học, ảnh hưởng đến quá trình tiêu hóa và hấp thụ chất dinh dưỡng.
• Chậm phục hồi: Nếu không được điều trị kịp thời, bệnh Beriberi có thể dẫn đến các vấn đề sức khỏe kéo dài và khó phục hồi.

Đối với bệnh nhân mắc Beriberi, việc chẩn đoán và điều trị kịp thời là rất quan trọng để ngăn chặn sự tiến triển của bệnh và giữ cho hệ thống cơ thể hoạt động một cách bình thường.

Biến chứng có thể gặp khi mắc bệnh Beriberi

Trong trường hợp nghiêm trọng, bệnh Beriberi thường đi kèm với hội chứng Wernicke-Korsakoff, bao gồm bệnh não Wernicke và hội chứng Korsakoff. Đây là hai dạng tổn thương não bộ do thiếu hụt vitamin B.

• Bệnh não Wernicke gây tổn thương tại một số vị trí trên não, đặc biệt là vùng dưới đồi. Những người mắc bệnh thường trải qua các triệu chứng như lú lẫn, mất trí nhớ, mất phối hợp vận động cơ và vấn đề về thị giác như mắt chuyển động nhanh và thị giác kép.
• Hội chứng Korsakoff là kết quả của tổn thương vĩnh viễn ở một số vùng của não chịu trách nhiệm lưu giữ ký ức. Người mắc hội chứng này thường trải qua mất trí nhớ, không thể hình thành ký ức mới và thường xuyên có ảo giác.

Nếu được chẩn đoán và điều trị kịp thời, người mắc bệnh Beriberi có khả năng hồi phục hoàn toàn. Các tổn thương trên thần kinh và tim mạch do bệnh cũng có thể được cải thiện.

Tuy nhiên, nếu bệnh tiến triển đến giai đoạn hội chứng Wernicke-Korsakoff, triển vọng điều trị sẽ giảm đi. Mặc dù các triệu chứng của bệnh não Wernicke có thể được kiểm soát bằng cách điều trị, các tổn thương não hội chứng Korsakoff thường là vĩnh viễn.

Khi nào cần gặp bác sĩ?

Nếu có bất kỳ triệu chứng nào nêu trên xảy ra, bạn nên liên hệ ngay với bác sĩ chuyên (thuộc lĩnh vực của bệnh Beriberi) để được kiểm tra và tư vấn. Chẩn đoán và điều trị sớm sẽ giảm nguy cơ tăng nặng của bệnh và giúp bạn mau chóng hồi phục sức khỏe.

Bệnh Beriberi xuất phát từ việc thiếu hụt vitamin B1 (dưới 0,4mg/1kg/24 giờ), một vitamin đóng vai trò quan trọng trong duy trì thăng bằng chất đạm trong cơ thể và quá trình chuyển hóa các chất thịt và mỡ. Khi quá trình chuyển hóa mỡ bị rối loạn do thiếu vitamin B1, có thể gây ra tê phù, phù nề và hoại tử tổ chức, tạo nên triệu chứng của chứng tê bì.

Nguyên nhân thiếu hụt vitamin B1 (thiamin) có thể bao gồm:

• Cơ thể nghiện rượu khó hấp thu và dự trữ thiamin.
• Bệnh Beriberi do yếu tố gen (rất hiếm), khiến cơ thể không thể hấp thu thiamin từ thức ăn.
• Tiêu chảy kéo dài hoặc sử dụng thuốc lợi tiểu có thể làm mất lượng thiamin.
• Trẻ sơ sinh không được cung cấp đủ thiamin qua sữa mẹ.
• Thiếu nguồn dự trữ thiamin do chạy thận.

Do vậy, những nguyên nhân dẫn đến bệnh Beriberi thường liên quan chặt chẽ đến việc thiếu hụt vitamin B1 hay thiamin, một yếu tố quan trọng trong quá trình chuyển hóa chất đạm và lipid trong cơ thể. Khi cơ thể thiếu vitamin B1, quá trình chuyển hóa mỡ sẽ bị rối loạn, dẫn đến những biểu hiện như tê phù, phù nề và hoại tử tổ chức, đặc trưng cho chứng tê bì.