Viêm giác mạc do Acanthamoeba: Nguyên nhân, triệu chứng và điều trị

Viêm giác mạc do Acanthamoeba là gì?

Viêm giác mạc do Acanthamoeba là một bệnh nhiễm trùng mắt do ký sinh trùng hiếm gặp, gây ra bởi một loại amip cực nhỏ (một sinh vật đơn bào) có tên là Acanthamoeba. Bệnh lý này ảnh hưởng đến giác mạc. Nếu không được điều trị, viêm giác mạc do Acanthamoeba có thể làm tổn thương mắt và gây mất thị lực. Ký sinh trùng Acanthamoeba có khả năng xâm nhập sâu vào các lớp của giác mạc, gây viêm nhiễm và phá hủy mô giác mạc. Điều này có thể dẫn đến giảm thị lực nghiêm trọng hoặc thậm chí mất thị lực vĩnh viễn. Do đó, việc phát hiện sớm và điều trị kịp thời là vô cùng quan trọng để ngăn ngừa các biến chứng nặng nề.

Viêm giác mạc do Acanthamoeba được công bố lần đầu tiên vào năm 1973. Bệnh còn được gọi là viêm giác mạc do amip. Viêm giác mạc do Acanthamoeba thường ảnh hưởng đến một mắt tại thời điểm khởi phát nhưng đôi khi có thể ảnh hưởng đến cả hai mắt.

Cho đến nay, các nhà khoa học đã tìm ra khoảng 20 loài Acanthamoeba trên toàn thế giới. Chúng có thể sống ở hầu hết mọi nơi con người sinh sống và tồn tại nhiều trong môi trường nước ngọt, nước biển, đất và nhiều nơi khác. Có khoảng 8 - 9 loài Acanthamoeba có thể gây ra viêm giác mạc do Acanthamoeba. Trong vòng đời của Acanthamoeba, chúng có thể có hai dạng hình thái. Một là dạng hoạt động và hai là dạng nang. Ở dạng nang, Acanthamoeba có thể sống ở nhiều môi trường khắc nghiệt dù có thể đe dọa sự sống của chúng. Sự tồn tại dai dẳng của dạng nang khiến việc điều trị trở nên khó khăn hơn, đòi hỏi liệu pháp điều trị phải kéo dài và sử dụng kết hợp nhiều loại thuốc để tiêu diệt cả hai dạng của ký sinh trùng.

Những dấu hiệu và triệu chứng của viêm giác mạc do Acanthamoeba

Các triệu chứng của viêm giác mạc do Acanthamoeba xảy ra khi dạng hoạt động của loại amip này xâm nhập vào giác mạc của mắt. Các triệu chứng có thể không ổn định, thay đổi theo chu kỳ từ tốt hơn đến tệ hơn. Các triệu chứng bao gồm:

• Đau nhức mắt;
• Cảm giác có vật lạ trong mắt, cộm trong mắt nhưng rửa mắt không đỡ hơn;
• Chảy nước mắt sống hay đổ ghèn;
• Nhạy cảm với ánh sáng;
• Đỏ mắt hoặc dễ kích ứng mắt;
• Giác mạc có nhiều nhầy bẩn hoặc có những hình vòng trên bề mặt giác mạc;
• Nhìn mờ, thường xảy ra với các trường hợp trung bình nặng hoặc nặng.
• Mắt khó mở do đau và sưng.
• Giảm phản xạ giác mạc, làm cho mắt ít nhạy cảm hơn với kích thích. Điều này có thể làm cho người bệnh không nhận biết được mức độ nghiêm trọng của tổn thương.

Biến chứng có thể gặp khi mắc viêm giác mạc do Acanthamoeba

Một số biến chứng chính có thể xảy ra với viêm giác mạc do Acanthamoeba:

• Suy giảm thị lực: Viêm giác mạc do Acanthamoeba làm tổn thương giác mạc, có thể dẫn đến suy giảm thị lực ở mắt bị tổn thương.
• Viêm giác mạc tái phát: Acanthamoeba ở dạng nang có thể sống trong giác mạc của người bệnh trong thời gian dài và trở lại dạng hoạt động sau đó nếu gặp điều kiện phát triển thuận lợi.
• Ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống hàng ngày: Do người bệnh đau đớn và khó chịu ở mắt gây cản trở công việc, học tập, hoạt động sống và các mối quan hệ xã hội.
• Sẹo giác mạc: Tổn thương giác mạc có thể để lại sẹo, làm giảm độ trong suốt của giác mạc, gây mờ mắt và giảm thị lực. Trong trường hợp nghiêm trọng, sẹo giác mạc có thể che phủ trung tâm giác mạc, gây mất thị lực nghiêm trọng hoặc mù lòa. Việc điều trị sẹo giác mạc thường phức tạp và có thể cần đến phẫu thuật ghép giác mạc.

Khi nào cần gặp bác sĩ?

Nếu bạn có các yếu tố nguy cơ khiến bạn dễ nhiễm Acanthamoeba và/hoặc bạn có các triệu chứng khó chịu tại mắt được nêu ở trên, bạn hãy đến khám ngay với bác sĩ chuyên khoa Mắt để được chẩn đoán bệnh và nguyên nhân. Bạn cần tích cực điều trị bệnh theo hướng dẫn của bác sĩ để tránh các biến chứng lên mắt. Việc phát hiện và điều trị sớm sẽ tăng khả năng hồi phục và giảm nguy cơ mất thị lực.

Nguyên nhân dẫn đến viêm giác mạc do Acanthamoeba

Acanthamoeba là loại amip gây viêm giác mạc trong bệnh lý này. Những amip này thường được tìm thấy trong các nguồn nước, điển hình là nước máy sinh hoạt, bể bơi, bồn tắm nước nóng công cộng,... Mặc dù việc tiếp xúc với Acanthamoeba trong nước bị ô nhiễm hiếm khi gây ra bất kỳ vấn đề gì nhưng amip này đôi khi có thể lây nhiễm vào các tế bào ở mặt ngoài giác mạc. Sinh vật này cần tiếp xúc trực tiếp với mắt để gây viêm giác mạc do Acanthamoeba, vì vậy nó không lây qua đường ăn uống từ nguồn nước có chứa amip.

Nguyên nhân mắc bệnh thường liên quan đến thói quen sử dụng kính áp tròng không đúng cách, chẳng hạn như việc sử dụng nước máy để vệ sinh kính hoặc đeo kính trong khi tắm hoặc bơi, điều này làm tăng khả năng tiếp xúc trực tiếp giữa mắt với Acanthamoeba. Tỷ lệ viêm giác mạc Acanthamoeba tăng cao ở nhóm người đeo kính áp tròng. Theo thống kê của CDC Hoa Kỳ, 85% các ca viêm giác mạc Acanthamoeba xảy ra ở người đeo kính áp tròng​. Một thống kê khác tại Anh năm 2022 cho thấy tỷ lệ mắc bệnh ở người đeo kính áp tròng là 1 trên 20.000 người mỗi năm, trong đó số người đeo kính áp tròng loại tái sử dụng có nguy cơ nhiễm Acanthamoeba cao gấp 3,8 lần so với người đeo kính áp tròng loại dùng một lần hàng ngày.

Tuy nhiên, bất kỳ ai có các tổn thương giác mạc cũng có nguy cơ bị bệnh này sau khi tiếp xúc với Acanthamoeba, do ký sinh trùng có thể xâm nhập vào mắt dễ dàng hơn tại vị trí vết thương.

Vì thế, có ba cách phổ biến nhất để Acanthamoeba tấn công vào mắt là:

• Kính áp tròng;
• Nguồn nước ô nhiễm;
• Tổn thương mắt.