Vô sinh nguyên phát là gì? Những vấn đề cần biết về vô sinh nguyên phát

Vô sinh nguyên phát là gì?

Vô sinh nguyên phát phổ biến hơn vô sinh thứ phát và chiếm khoảng 70% các trường hợp vô sinh. Vô sinh là tình trạng không có thai sau khoảng 12 tháng chung sống với đời sống tình dục bình thường không sử dụng các biện pháp tránh thai. Vô sinh nguyên phát là tình trạng vô sinh ở các cặp vợ chồng mà người vợ chưa có thai lần nào trước đó. Tìm kiếm và điều trị nguyên nhân là giải pháp điều trị cho bệnh lý này.

Những triệu chứng của vô sinh nguyên phát

Không thụ thai trong khoảng thời gian dài chung sống là triệu chứng chính của bệnh lý vô sinh. Ngoài ra các triệu chứng sau giúp gợi ý nguyên nhân gây vô sinh ở nam giới và nữ giới:

Triệu chứng ở nam

Bất thường hình dạng cơ quan sinh dục ngoài, đau khi xuất tinh, rối loạn cương dương, xuất tinh sớm,...

Triệu chứng ở nữ

Triệu chứng phổ biến của vô sinh ở nữ là rối loạn kinh nguyệt như:

• Số lượng kinh: Đa kinh, thiểu kinh là bất thường số lượng kinh nguyệt lúc hành kinh.
• Thời gian chu kỳ kinh: Rong kinh là tình trạng số ngày hành kinh kéo dài hơn so với thông thường.
• Cảm giác khi hành kinh: Thống kinh là tình trạng đau bụng nhiều trong những ngày hành kinh.

Tác động của vô sinh nguyên phát đối với sức khỏe

Không có khả năng sinh sản ảnh hưởng đến hạnh phúc gia đình, sức khỏe tinh thần của cả gia đình,...

Biến chứng có thể gặp vô sinh nguyên phát

Vô sinh nguyên phát là kết quả của bất thường cơ quan sinh dục ở nam hoặc nữ hoặc cả hai. Vì thế không ghi nhận biến chứng nào khác sau bệnh lý này.

Khi nào cần gặp bác sĩ?

Khi có bất kỳ lo lắng nào về việc sinh con hay bệnh lý vô sinh bạn và vợ/chồng của bạn nên đến gặp bác sĩ sản khoa ngay để được tư vấn và điều trị kịp thời

Nguyên nhân gây vô sinh nguyên phát

Vô sinh do nam giới chiếm 40% trường hợp vô sinh và tỉ lệ này cũng đúng với vô sinh do nữ giới, trường hợp vô sinh do cả vợ và chồng chiếm khoảng 10%. Trong vô sinh nguyên phát thì người nữ chưa từng có khả năng có thai, điều này có nghĩa là cặp vợ chồng này gặp phải là sự bất thường của hệ thống sinh sản. Các nguyên nhân gây vô sinh ở nam và nữ có thể kể đến bao gồm:

Nguyên nhân vô sinh nguyên phát ở nam

Nguyên nhân vô sinh nam có thể là do số lượng tinh trùng ít, tinh trùng bị dị dạng, tinh trùng không di động,… Những nguyên nhân làm số lượng hay chất lượng tinh trùng kém gồm:

• Bất thường tinh hoàn: Các bệnh lý và bất thường tại tinh hoàn như viêm tinh hoàn, viêm ống sinh tinh, giãn tĩnh mạch thừng tinh,…
• Thuốc: Sử dụng thuốc ảnh hưởng tới chất lượng tinh trùng như thuốc điều trị đau dạ dày, tăng huyết áp,… khiến tinh trùng di động kém.
• Bệnh lây truyền qua đường tình dục: Bệnh lây lan qua đường tình dục dẫn tới viêm ống dẫn tinh làm tắc hẹp đường vận chuyển tinh trùng từ tinh hoàn đến túi tinh hoàn.
• Bệnh lý mào tinh hoàn: Bệnh lý như nhiễm trùng đường tiết niệu như viêm mào tinh hoàn do biến chứng quai bị, lao,… làm tinh trùng bị dị dạng,…
• Chất kích thích: Các chất kích thích như nghiện rượu, thuốc lá,… có khả năng gây ra đột biến ở tinh trùng.
• Bẩm sinh: Các bệnh lý bẩm sinh như Klinefelter (46 XXY), đột biến mất đoạn nhiễm sắc thể,...

Nguyên nhân vô sinh nguyên phát ở nữ

• Bệnh lý nội tiết: Vô sinh nguyên phát ở nữ giới chủ yếu là do vấn đề về nồng độ nội tiết tố sinh dục nữ bị mất cân bằng làm cản trở quá trình rụng trứng từ đó ảnh hưởng bất lợi cho quá trình thụ thai.
• Bệnh lý lạc nội mạc tử cung: Nguyên nhân tiếp theo có thể xuất phát từ bệnh lý lạc nội mạc tử cung thường xuyên bị đau bụng trong kỳ kinh, rụng trứng không đều nên các vòi trứng không bắt được trứng vào các loa vòi.
• Bệnh viêm nhiễm ở cơ quan sinh dục nữ: Viêm vùng chậu do các vi khuẩn như Chlamydia, lậu,… từ âm đạo và cổ tử cung di chuyển dần vào tử cung, buồng trứng, ống dẫn trứng,… gây viêm nhiễm và để lại sẹo trên ống dẫn trứng khiến ống dẫn trứng bị tắc làm ảnh hưởng đến sự thụ thai.
• Buồng trứng đa nang: Hiện tượng buồng trứng có nhiều nang nhỏ ảnh hưởng đến khả năng sản xuất trứng bình thường.
• Viêm tắc ống dẫn trứng: Ống dẫn trứng bị viêm để lại sẹo làm ống dẫn trứng bị hẹp hoặc tắc cản trở sự di chuyển của trứng và hạn chế sự gặp gỡ của trứng với tinh trùng gây vô sinh.
• Chất lượng trứng kém: Trứng không có khả năng tạo thành hợp tử với tinh trùng do lớn tuổi, suy giảm hormon sinh dục,…
• Bệnh ở tử cung: U xơ tử cung cũng được xem là một trong nhiều nguyên nhân gây vô sinh ở nữ giới. Các khối u càng to sẽ ảnh hưởng càng nhiều đến niêm mạc tử cung làm cản trở quá trình làm tổ của trứng.
• Bẩm sinh: Các bệnh lý bẩm sinh như tử cung nhi hóa, suy buồng trứng, hội chứng turner (45XO),...

Những ai có nguy cơ mắc phải vô sinh nguyên phát?

Ai cũng có nguy cơ mắc bệnh lý vô sinh nguyên phát ở cả giới nam và nữ trong bất kỳ độ tuổi nào tuy thường được phát hiện trong độ tuổi sinh sản.

Yếu tố làm tăng nguy cơ mắc phải vô sinh nguyên phát

Các yếu tố làm tăng khả năng vô sinh gồm:

• Bệnh lý cơ quan sinh dục ảnh hưởng đến quá trình giao hợp, sự gặp gỡ giữa trứng và tinh trùng,...
• Bệnh lý hormon sinh dục bất thường hormon sinh dục ảnh hưởng đến quá trình tạo tinh trùng, quá trình tạo trứng và sự phát triển của phôi,...
• Sử dụng các chất kích thích thường xuyên làm giảm chất lượng, số lượng tinh trùng và chức năng sinh sản nói chung.
• Stress làm giảm chất lượng tinh trùng, giảm khả năng thụ thai.
• Môi trường sống độc hại như hóa chất, phóng xạ,...

Phương pháp xét nghiệm và chẩn đoán vô sinh nguyên phát

Nam

• Tinh dịch đồ: Giúp đánh giá số lượng, chất lượng, khả năng di động của tinh trùng,...
• Siêu âm bìu: Giúp phát hiện bất thường trong bìu như viêm, sưng đau, tinh hoàn ẩn,...
• Định lượng hormon sinh dục: Định lượng hormon sinh dục nam như FSH, LH, testosteron,... giúp phát hiện bất thường về hormon ảnh hưởng đến quá trình sản xuất tinh trùng,...

Nữ

• Siêu âm bụng: Siêu âm là cận lâm sàng hình ảnh đơn giản, chi phí thấp,... dùng trong các trường hợp nghi ngờ bất thường buồng trứng, tử cung ở những cơ sở y tế ban đầu.
• CT bụng chậu: CT scan giúp nhìn rõ tổn thương cơ quan sinh dục trong như buồng trứng, tử cung,...
• Định lượng hormon sinh dục: Định lượng hormon sinh dục nữ như FSH, LH, Progesterone,... giúp phát hiện bất thường hormon trong quá trình hành kinh hay ngoài quá trình hành kinh.

Phương pháp điều trị vô sinh nguyên phát

Điều trị vô sinh nguyên phát là điều trị nguyên nhân gây bệnh gồm sự kết hợp điều trị không dùng thuốc và dùng thuốc, điều trị nội khoa và ngoại khoa:

Thay đổi lối sống

Giữ cơ thể khỏe mạnh về cả thể chất lẫn tinh thần bằng việc tập luyện thể dục thể thao đều đặn, chế độ ăn lành mạnh.

Thói quen sinh hoạt tình dục an toàn như không nên có nhiều bạn tình, quan hệ tình dục an toàn để tránh các bệnh lý lây truyền qua đường tình dục,...

Điều trị thuốc

Thuốc điều trị rối loạn cương dương, giãn cơ trơn tinh hoàn, đau bụng kinh,...

Thuốc bổ sung hormon sinh dục như mầm đậu nành, chất kích thích sản sinh tinh trùng,...

Thuốc kháng sinh trong trường hợp có hiện diện vi khuẩn gây viêm nhiễm tại cơ quan sinh dục cả nam và nữ,...

Phẫu thuật

Phẫu thuật giúp chỉnh sửa hay loại bỏ các bất thường như: hẹp hay giãn ống dẫn tính, u hay xơ tử cung,...

Các phương pháp hỗ trợ sinh sản

Thụ tinh trong ống nghiệm: Trứng và tinh trùng gặp nhau trong ống nghiệm tạo thành phôi thai. Các phôi thai khỏe mạnh được cấy vào tử cung người mẹ để phát triễn thành thai nhi và sinh ra như thông thường.

Bơm tinh trùng vào tử cung hay noãn: Chọn lựa tinh trùng khỏe mạnh bơm vào tử cung hay noãn để tăng khả năng thụ thai.

Những thói quen sinh hoạt có thể giúp bạn hạn chế diễn tiến vô sinh nguyên phát

Để hạn chế diễn tiến xấu của bệnh lý vô sinh nguyên phát bạn có thể thực hiện các điều sau:

• Đến gặp bác sĩ ngay khi có bất thường, khó chịu ở cơ quan sinh dục.
• Điều trị các bệnh lý tại cơ quan sinh dục cả nam và nữ.
• Nâng cao sức khỏe thể chất và tinh thần.

Phương pháp phòng ngừa vô sinh nguyên phát hiệu quả

Những hành động giúp phòng ngừa bệnh lý vô sinh nguyên phát như:

• Sinh hoạt tình dục lành mạnh: chung thủy một vợ một chồng, sử dụng bao cao su khi chưa muốn có thai để phòng các bệnh lây truyền qua đường tình duc.
• Khám sức khỏe sinh sản định kỳ: Giúp phát hiện sớm các bệnh lý liên quan đến cơ quan sinh dục sớm và có biện pháp điều trị kịp thời
• Giữ lối sống lành mạnh: Giữ tinh thần lạc quan, ăn uống đa dạng các loại thực phẩm, tập luyện thể dục đều đặn mỗi ngày,... giúp cơ thể khỏe mạnh, sức khỏe sinh sản tốt.