Bệnh lý gan nhiễm mỡ do rượu bia đáng báo động hiện nay

Sức khỏe gan đóng vai trò quan trọng trong việc duy trì cân bằng nội tiết, chuyển hóa chất béo và các chức năng quan trọng khác của cơ thể. Tuy nhiên, thói quen uống rượu bia quá mức đang đẩy gan của chúng ta đến ngưỡng khó kiểm soát.

Thực trạng gan nhiễm mỡ do rượu bia hiện nay

Khi lượng rượu và bia được tiêu thụ vượt quá mức, chúng có khả năng gây hại và thậm chí gây tổn thương cho các tế bào gan. Trong hoạt động gan, một trong những chức năng quan trọng nhất là chuyển hóa rượu để sau đó loại bỏ chúng ra khỏi cơ thể. Mặc dù gan có khả năng tự phục hồi và sửa chữa, tuy nhiên việc liên tục cung cấp lượng lớn rượu và bia có thể làm suy yếu khả năng xử lý của gan, dẫn đến tổn thương gan nghiêm trọng và dần dần làm mất chức năng của nó.

Các số liệu thống kê cũng chỉ ra rằng việc tiêu thụ rượu và bia vượt quá mức cho phép có thể gây ra các tình trạng bệnh liên quan đến gan như gan nhiễm mỡ, viêm gan do rượu và xơ gan. Những người uống từ 30ml rượu trở lên mỗi ngày có nguy cơ cao phát triển thành xơ gan.

Đáng chú ý, Việt Nam hiện vẫn đứng trong danh sách các quốc gia tiêu thụ bia và rượu cao nhất thế giới. Trong khoảng từ năm 2005 đến 2015, Việt Nam đã leo lên từ vị trí thứ 24 lên vị trí thứ 8, với sản lượng tiêu thụ bia và rượu tăng từ 2,41 tỷ lít năm 2010 lên 3,79 tỷ lít vào năm 2016.

Theo hướng dẫn của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) và Hiệp hội Nghiên cứu Bệnh lý Gan châu Âu, các tình trạng bệnh liên quan đến gan đều có hậu quả nghiêm trọng, có thể đe dọa tính mạng của người bệnh. Đáng chú ý, khoảng 50% những người mắc xơ gan và vẫn tiếp tục uống rượu sẽ tử vong trong vòng 5 năm.

Dữ liệu ghi nhận vào năm 2010 cho thấy gần 500.000 trường hợp tử vong do xơ gan và 81.000 trường hợp tử vong do ung thư gan trên toàn cầu có liên quan đến việc tiêu thụ rượu và bia. Ước tính hàng năm, có khoảng 3,3 triệu người chết vì tác động của rượu bia, con số này cao hơn so với tổng số nạn nhân của AIDS, lao và bạo lực cộng lại.

Cơ chế gan nhiễm mỡ do rượu

Lipid trong thức ăn khi vào ruột, sẽ trải qua quá trình hấp thụ và chuyển hóa thành axit béo, monoglycerin và glycerol. Hầu hết axit béo này được chuyển đến gan, nơi chúng sẽ được chuyển thành triglyceride thông qua quá trình este hóa. Một số axit béo khác cũng có thể kết hợp với cholesterol để tạo thành phospholipid, hoặc trải qua quá trình oxi hóa thành aceton và CO2. Những triglyceride này sau đó sẽ liên kết với lipoprotein, do gan sản xuất, để được dẫn ra khỏi gan. 

Do đó, nhiễm mỡ gan chủ yếu xuất phát từ ba nguyên nhân chính: Sự tăng sản xuất mỡ tại gan, sự giảm bài tiết mỡ ra khỏi gan và sự tăng huy động mỡ từ các mô trong cơ thể.

Rượu và các đồ uống có cồn tham gia mạnh mẽ vào các giai đoạn trên như sau:

• Uống rượu và các đồ uống có cồn làm tăng sự huy động mỡ từ các nguồn dự trữ, gây tăng carb và axit glucorophosphate do gan bị suy giảm chức năng. Điều này dẫn đến sự tăng của este axit béo và cuối cùng là tạo ra tăng triglyceride.
• Cồn ảnh hưởng đến việc oxi hóa axit béo bên ngoài gan. Khi chức năng gan suy giảm kết hợp với chế độ ăn kém, quá trình tổng hợp lipoprotein bị hạn chế và sự loại bỏ mỡ từ gan bị trở ngại, gây ra tình trạng nhiễm mỡ gan. Những tế bào gan chứa mỡ sẽ đẩy hạt nhân của chúng lệch về một phía.
• Cồn có thể gây gan nhiễm mỡ cả ở cấp tính và mạn tính. Trong nhiễm mỡ gan cấp tính, bệnh nhân có thể trải qua đau bụng cấp, đặc biệt vùng gan, do căng căng và căng thẳng tại bào gan. Xét nghiệm có thể phát hiện tăng men transaminase, bilirubin máu, photphatase kiềm... Một số bệnh nhân có thể trải qua tình trạng rối loạn tâm thần.

Nhiễm mỡ gan mạn tính thường phụ thuộc vào mức độ và thời gian tiêu thụ cồn, cũng như các bệnh lý khác kèm theo. Trong tình trạng nhiễm mỡ gan mạn tính, bệnh nhân thường cảm thấy mất khẩu vị, đầy bụng, tức bụng, đau vùng gan, rối loạn tâm thần, run tay. Xét nghiệm thường cho thấy sự suy giảm chức năng gan và siêu âm thường phát hiện tăng âm đều của nhu mô gan. Sự phát triển có thể dẫn đến viêm gan mãn tính và xơ gan.

Triệu chứng gan nhiễm mỡ

Thường thì các bệnh lý liên quan đến gan diễn ra một cách âm thầm, không hiện rõ triệu chứng cho đến khi gan đã bị tổn thương nặng nề. Các triệu chứng dễ nhận biết thường xuất hiện sau thời gian dài: Cảm giác mệt mỏi, sút cân, thay đổi về khẩu vị, da và mắt bị vàng, sưng tấy ở mắt cá chân và bụng, cảm giác suy giảm về trí nhớ, buồn ngủ không bình thường, có thể đi kèm với nôn mửa hoặc có máu trong phân.

Bệnh thường tiến triển theo trình tự: Từ tình trạng gan bình thường, gan nhiễm mỡ, viêm gan nhiễm mỡ, xơ gan và cuối cùng là ung thư gan.

Cụ thể, diễn tiến này có thể được phân thành các giai đoạn cụ thể:

Giai đoạn 1: Lượng mỡ bắt đầu tích tụ trong gan, chiếm từ 5 - 10% trọng lượng của gan. Tại giai đoạn này, bệnh nhân chưa có những triệu chứng rõ ràng.

Giai đoạn 2: Lượng mỡ trong gan tiếp tục tăng lên, chiếm từ 10 - 30% trọng lượng của gan. Tại giai đoạn này, có thể thấy sự phình to của gan, men gan tăng cao, và bệnh nhân có thể cảm thấy mệt mỏi.

Giai đoạn 3: Lượng mỡ trong gan đã tăng lên trên 30% trọng lượng gan. Giai đoạn này thường đi kèm với viêm gan nghiêm trọng và xơ gan. Men gan tăng cao hơn, bệnh nhân có thể trải qua đau tức vùng gan, cảm giác mệt mỏi, và có thể xuất hiện các triệu chứng như vàng da, xuất huyết.

Việc theo dõi và phát hiện sớm các triệu chứng và biểu hiện tăng mỡ trong gan rất quan trọng để ngăn chặn sự tiến triển của bệnh và đảm bảo sức khỏe gan trong tình trạng tốt nhất.

Điều trị gan nhiễm mỡ do rượu

Dưới đây là một số phương pháp điều trị gan nhiễm mỡ do rượu:

Bỏ rượu bia: Sau khoảng 4 - 6 tuần không uống rượu, nếu tổn thương gan chỉ ở giai đoạn nhiễm mỡ, gan có thể bắt đầu phục hồi cấu trúc và chức năng dần trở lại.

Dinh dưỡng cân đối: Dinh dưỡng là yếu tố quan trọng để hỗ trợ sự phục hồi của gan. Người bệnh cần duy trì chế độ ăn uống cân đối, hạn chế đồ ăn có nhiều chất béo và cholesterol. Thêm vào đó, việc kiểm soát các bệnh lý kèm theo như tiểu đường, béo phì cũng rất quan trọng.

Bổ sung vitamin: Một số vitamin như vitamin C và E có khả năng bảo vệ gan khỏi tác động tiêu cực của các gốc tự do và hỗ trợ quá trình phục hồi. Bổ sung các loại vitamin này thông qua thực phẩm hoặc viên uống.

Tập thể dục và giảm cân: Nếu người bệnh có vấn đề thừa cân hoặc béo phì, tập luyện thể dục và thể thao có thể giúp giảm cân và cải thiện sức khỏe chung. Việc giảm cân cũng có thể giúp giảm lượng mỡ trong gan.

Giám sát y tế định kỳ: Điều quan trọng là người bệnh cần thường xuyên đi khám và kiểm tra sức khỏe để đảm bảo sự phục hồi của gan và kiểm soát các biến chứng có thể xảy ra.

Tuy nhiên, quá trình điều trị gan nhiễm mỡ do rượu cần sự hỗ trợ và theo dõi của bác sĩ và chuyên gia dinh dưỡng, để đảm bảo liệu pháp điều trị được áp dụng đúng cách và mang lại hiệu quả tốt nhất.

Với sự gia tăng về tình trạng bệnh lý gan nhiễm mỡ do rượu bia, việc nâng cao nhận thức và sự hiểu biết về tác động tiêu cực của việc tiêu thụ rượu bia là hết sức cần thiết.

Xem thêm: Những ảnh hưởng đối với sức khoẻ khi bị gan nhiễm mỡ và máu nhiễm mỡ