Bong gân ngón tay là gì? Cách xử lý khi bị bong gân ngón tay

Bong gân ngón tay là một chấn thương thường gặp, xảy ra khi ngón tay bị xoắn, căng quá mức hoặc chịu lực đột ngột. Tình trạng này phổ biến ở những người chơi các môn thể thao như bóng rổ, bóng chuyền, hoặc trong sinh hoạt hằng ngày khi ngón tay va chạm mạnh. Hiểu rõ cách phòng ngừa và thực hiện các biện pháp điều trị kịp thời sẽ giúp bảo vệ ngón tay, hạn chế các tổn thương nghiêm trọng và duy trì chức năng vận động bình thường.

Bong gân ngón tay là gì?

Bong gân ngón tay xảy ra khi các dây chằng quanh ngón tay bị kéo giãn quá mức hoặc bị rách.

Dây chằng là các cấu trúc mô liên kết bao quanh khớp, có vai trò cố định, bảo vệ khớp và liên kết các xương với nhau. Khi ngón tay bị chấn thương, chẳng hạn bẻ cong theo hướng bất thường hoặc khi té ngã với bàn tay mở rộng, các ngón tay, đặc biệt là ngón cái, dễ bị bong gân.

Bong gân ngón tay là chấn thương phổ biến, thường gây đau, sưng tấy và làm giảm khả năng vận động của ngón tay. Vùng khớp gian đốt gần (PIP) - khớp giữa các đốt ngón tay - là nơi dễ bị ảnh hưởng nhất, do dây chằng ở đây chịu lực kéo quá mức hoặc áp lực mạnh khi bị chấn thương.

Nguyên nhân nào gây ra bong gân ngón tay?

Nguyên nhân gây bong gân ngón tay thường bao gồm:

• Chấn thương trong thể thao: Ví dụ như đón bóng trong bóng chuyền, bẻ cong ngón tay quá mức hoặc vận động mạnh.
• Ngã hoặc va chạm mạnh: Ngã xuống sàn, va tay vào vật cứng hoặc bị vật nặng rơi trúng tay.
• Tai nạn giao thông hoặc tai nạn lao động: Những va chạm mạnh cũng có thể làm dây chằng ngón tay bị tổn thương.
• Yếu tố nghề nghiệp hoặc thể thao: Vận động viên chơi các môn thể thao sử dụng tay nhiều, người từng bị chấn thương ngón tay, hoặc tay kém linh hoạt, cùng với việc sử dụng thiết bị bảo hộ không vừa hoặc không an toàn, sẽ có nguy cơ bong gân cao hơn.

Ngoài ra, một số yếu tố làm tăng khả năng bị bong gân gồm:

• Thiếu tập luyện: Cơ yếu, kém linh hoạt sẽ không hỗ trợ tốt cho các khớp, làm tăng nguy cơ bong gân khi vận động.
• Cơ bị mệt mỏi: Khi cơ bắp mỏi, khả năng nâng đỡ khớp giảm, khiến lực tác động lên khớp tăng, dễ gây bong gân hoặc căng dây chằng quá mức.
• Khởi động không đúng cách: Việc không khởi động kỹ trước khi vận động mạnh làm cơ bắp chưa được giãn ra, giảm tầm vận động của khớp và tăng nguy cơ chấn thương, rách dây chằng hoặc tổn thương xương khớp.
• Điều kiện bề mặt: Mặt sàn trơn hoặc không bằng phẳng dễ dẫn đến té ngã, làm tăng nguy cơ chấn thương ngón tay.
• Dụng cụ thể thao kém chất lượng: Giày tập hoặc các thiết bị thể thao không đảm bảo chất lượng cũng có thể là nguyên nhân khiến bạn bị bong gân.

Những triệu chứng nhận biết bong gân ngón tay

Các dấu hiệu thường gặp của bong gân ngón tay bao gồm:

• Đau nhức tại các khớp ngón tay.
• Đau khi uốn cong hoặc bẻ các ngón tay.
• Khớp sưng tấy.
• Hạn chế vận động, ngón tay cứng hoặc khó uốn cong.
• Vùng bị chấn thương có thể đỏ hoặc bầm tím.
• Cảm giác rách hoặc nghe tiếng rắc bên trong ngón tay khi cử động.
• Trong trường hợp chấn thương nặng hoặc rách dây chằng, ngón tay có thể yếu và khó cầm nắm vật.

Bạn cũng có thể xuất hiện thêm các triệu chứng khác không được liệt kê. Nếu có bất kỳ thắc mắc nào về dấu hiệu bong gân hoặc tình trạng ngón tay, hãy tham khảo ý kiến bác sĩ để được chẩn đoán và xử lý chính xác.

Bong gân ngón tay và gãy xương ngón tay có gì khác nhau?

Gãy xương ngón tay thường gây đau dữ dội và sưng tấy kéo dài từ vài giờ đến nhiều ngày. Ngược lại, bong gân ngón tay cũng gây đau nhưng mức độ nhẹ hơn. Bác sĩ có thể phân biệt hai tình trạng này thông qua thăm khám trực tiếp, hỏi về triệu chứng và chụp X-quang xương ngón tay.

Trong trường hợp gãy xương, có thể xuất hiện xương nhô ra hoặc thậm chí lộ hẳn ra ngoài da. Một số người còn nghe thấy tiếng nứt hoặc bật khi di chuyển ngón tay bị gãy.

Bác sĩ cũng thường yêu cầu bạn thử di chuyển ngón tay. Ngón tay bị bong gân vẫn giữ được một số phạm vi vận động nhất định, trong khi ngón tay bị gãy sẽ rất khó cử động do đau và tổn thương cấu trúc xương.

Bong gân ngón tay có nguy hiểm không?

Nếu bong gân ngón tay không được điều trị đúng cách, bạn có thể gặp phải một số biến chứng như:

• Khớp bị biến dạng.
• Ngón tay trở nên cứng và khó cử động.
• Sức mạnh ngón tay giảm, gây yếu tay.
• Ngón tay khó duỗi thẳng hoặc gập cong.
• Đau nhức và sưng tấy kéo dài.
• Nguy cơ bị viêm khớp tăng lên.

Cách xử lý bong gân ngón tay

Để ngón tay nghỉ ngơi

Ngay sau khi bị bong gân, việc nghỉ ngơi là vô cùng quan trọng. Hãy để ngón tay nghỉ trong vài ngày, hạn chế cử động mạnh và tránh các hoạt động như chơi thể thao, nâng vật nặng hoặc cầm nắm liên tục. Việc này giúp dây chằng có thời gian phục hồi, giảm sưng đau và hỗ trợ quá trình hồi phục tự nhiên.

Cố định khớp ngón tay

Nếu lo ngại ngón tay có thể va chạm vào các vật xung quanh khi ngủ hoặc sinh hoạt, bạn nên sử dụng nẹp cố định hoặc băng gạc để bảo vệ khớp. Cách làm này không chỉ giúp ngón tay nhanh hồi phục mà còn tạo thuận tiện cho sinh hoạt hằng ngày. Lưu ý không quấn quá chặt để tránh cản trở lưu thông máu tại vị trí tổn thương.

Chườm nước đá lạnh

Khi bong gân gây sưng và đau, chườm đá là phương pháp đơn giản và hiệu quả. Cho vài viên đá vào túi vải hoặc túi nilon, rồi chườm trực tiếp lên ngón tay bị thương. Nhiệt độ lạnh giúp làm tê dây thần kinh, giảm đau tức thì và hạn chế lưu thông máu cục bộ, nhờ đó giảm sưng và bầm tím nhanh chóng.

Lưu ý: Mỗi lần chườm khoảng 10 - 15 phút, thực hiện lại sau vài giờ nếu cần. Không chườm liên tục quá lâu để tránh bỏng lạnh. Khi cảm giác sưng đau giảm hẳn, có thể ngưng chườm.

Dùng thuốc giảm đau, kháng viêm

Một lựa chọn khác để giảm đau là dùng thuốc giảm đau, kháng viêm không kê đơn, dạng uống hoặc bôi ngoài da. Trước khi sử dụng, nên tham khảo ý kiến dược sĩ hoặc tuân theo hướng dẫn của nhà sản xuất để đảm bảo dùng đúng liều lượng và cách dùng, đồng thời hạn chế tác dụng phụ.

Đi thăm khám bác sĩ

Các biện pháp xử lý nêu trên chỉ phù hợp cho bong gân ngón tay nhẹ. Trong những trường hợp sau, bạn nên đi khám bác sĩ để được chẩn đoán và điều trị kịp thời:

• Bong gân kéo dài hơn 2 tuần mà không có dấu hiệu cải thiện.
• Ngón tay đau dữ dội, cơn đau tăng dần theo thời gian.
• Không thể co duỗi hoặc cử động đầy đủ ngón tay, cảm giác cứng khớp.
• Ngón tay sưng nặng, phù nề, biến dạng hoặc cong vẹo bất thường.
• Ngón tay tê liệt hoặc mất cảm giác.
• Bong gân đi kèm với triệu chứng sốt.

Cách chẩn đoán tình trạng bong gân ngón tay

Bác sĩ chẩn đoán bong gân ngón tay thông qua việc thăm khám trực tiếp, chụp X-quang để loại trừ gãy xương, và chụp cộng hưởng từ (MRI) nhằm đánh giá mức độ tổn thương của dây chằng. Dựa vào tình trạng cụ thể, bác sĩ sẽ đề xuất các phương pháp điều trị phù hợp như sau:

• Sử dụng thuốc giảm đau và kháng viêm: Giúp giảm đau, giảm sưng và hỗ trợ quá trình hồi phục của dây chằng.
• Cố định ngón tay bằng nẹp: Thường nẹp ngón tay bị bong gân cùng với các ngón lân cận để giữ vững khớp. Thời gian nẹp cố định ngón tay cái thường dài hơn so với các ngón khác do áp lực và chức năng đặc thù của ngón này.
• Phẫu thuật: Trong trường hợp dây chằng bị rách nghiêm trọng, phẫu thuật là phương pháp điều trị tối ưu. Mục tiêu của phẫu thuật là tái tạo dây chằng bị tổn thương và phục hồi hoàn toàn chức năng vận động của ngón tay.

Cách phòng ngừa bong gân ngón tay

Bong gân ngón tay dễ xảy ra vì bàn tay tham gia vào hầu hết các hoạt động sinh hoạt hàng ngày. Do đó, việc chủ động phòng ngừa là rất quan trọng, có thể thực hiện bằng các biện pháp sau:

• Sử dụng thiết bị bảo hộ: Nếu công việc thường xuyên tác động đến ngón tay hoặc bạn tham gia nhiều môn thể thao, nên sử dụng băng, đai hoặc nẹp bảo vệ ngón tay để hạn chế va chạm, chấn thương và nguy cơ bong gân.
• Dùng dụng cụ hỗ trợ đi lại: Người cao tuổi, người bệnh hoặc những người gặp khó khăn khi di chuyển nên sử dụng gậy, nạng hoặc các thiết bị hỗ trợ đi lại để tránh té ngã. Khi té ngã, tay thường dùng để chống xuống đất, dễ dẫn đến bong gân ngón tay.
• Chọn môn thể thao phù hợp cho trẻ em: Với trẻ nhỏ, cần giám sát cẩn thận khi chơi thể thao hoặc tham gia các hoạt động thể chất. Chỉ nên cho trẻ chơi các trò chơi và môn thể thao phù hợp với lứa tuổi và hướng dẫn đúng cách để giảm nguy cơ chấn thương.
• Tăng cường thể lực: Thường xuyên tập luyện giúp cải thiện sức mạnh, linh hoạt và dẻo dai của xương khớp. Cơ thể khỏe mạnh và linh hoạt sẽ hạn chế tối đa nguy cơ chấn thương trong các hoạt động thể chất.
• Xây dựng chế độ ăn uống hợp lý: Bổ sung đầy đủ dinh dưỡng, đặc biệt các thực phẩm giàu vitamin và khoáng chất tốt cho xương khớp như trứng, cá, hải sản, sữa, rau xanh và trái cây, giúp cơ thể chắc khỏe, tăng cường khả năng chống chịu chấn thương.

Hy vọng bài viết đã mang đến cho bạn những thông tin hữu ích. Bong gân ngón tay có thể gây khó chịu và ảnh hưởng đến sinh hoạt hàng ngày nếu không được chăm sóc đúng cách. Việc nắm vững kiến thức về nguyên nhân, triệu chứng và cách xử lý sẽ giúp bạn chủ động phòng ngừa và điều trị kịp thời, bảo vệ ngón tay luôn khỏe mạnh và linh hoạt.