Các bài tập cho người liệt nửa người sau tai biến mạch máu não hiệu quả cao

Tai biến mạch máu não để lại rất nhiều di chứng nặng nề và khó hồi phục cho người bệnh, chẳng hạn như chứng liệt nửa người, rối loạn trong sử dụng ngôn ngữ và thị giác, rối loạn ngôn ngữ… Trong đó, việc áp dụng các bài tập vật lý trị liệu có hiệu quả cao trong phục hồi các chức năng cơ bản để có thể sinh hoạt bình thường. Dưới đây là các bài tập cho người liệt nửa người đã được kiểm chứng vô cùng hiệu quả với người bệnh.

Tai biến mạch máu não nguy hiểm thế nào?

Tai biến mạch máu não xuất hiện khi các mạch máu ở não có bị tắc hoặc thậm chí vỡ. Căn bệnh này ngày một trở nên phổ biến và có thể gây nguy hiểm đến tính mạng con người bằng các yếu tố nguy cơ tai biến mạch máu não.

Nhiều người cho rằng tai biến mạch máu não hay đột quỵ chỉ có thể xảy ra ở người cao tuổi hoặc những người có bệnh lý về tim mạch. Tuy nhiên, căn bệnh này đang dần trẻ hóa và xuất hiện ngày một nhiều ở thanh niên và những người trung tuổi. Nguyên nhân dẫn đến tai biến mạch máu não có thể kể đến lối sống và nếp sinh hoạt của người trẻ tuổi tiềm ẩn khá nhiều nguy cơ gây bệnh như: Hút thuốc lá, sử dụng các chất kích thích, tiêu thụ nhiều thức ăn dầu mỡ…

Đột quỵ diễn ra trong thời gian rất ngắn, chỉ vài giờ, vài phút hay thậm chí vài giây. Tiến triển của bệnh cũng diễn ra một cách thầm lặng, các triệu chứng mơ hồ nên rất dễ nhầm lẫn với các bệnh khác. Một số triệu chứng tai biến mạch máu não nhẹ, phổ biến như: Đau đầu dữ dội, liệt người, cảm giác buồn nôn, hoa mắt chóng mặt hay gặp các vấn đề về ngôn ngữ khi giao tiếp.

Nếu bệnh nhân không được cấp cứu kịp thời thì nguy cơ tử vong khá cao. Trong các trường hợp được cứu sống, bệnh nhân cũng sẽ phải gánh chịu những di chứng khá nặng nề. Mức độ của di chứng sẽ phụ thuộc vào kích thước và vị trí của tổn thương não cũng như thời gian cấp cứu sau khi cơn đột quỵ diễn ra. Trên thực tế, di chứng liệt nửa người sau tai biến mạch máu não là hậu quả thường gặp nhất.

Vai trò của vật lý trị liệu đối với người bệnh

Tiến trình hồi phục của mỗi người bệnh sau tai biến mạch máu não sẽ khác nhau, vậy nên người bệnh cần được đánh giá tình trạng, cũng như xây dựng kế hoạch phục hồi  hay lập kế hoạch chăm sóc người bệnh tai biến mạch máu não chức năng phù hợp với mức độ tổn thương não do bệnh gây ra.

Việc áp dụng các bài tập cho người liệt nửa người có hiệu quả trong:

• Hạn chế bệnh lý thứ phát cũng như tàn tật thứ phát.
• Giúp người bệnh di chuyển và đi lại trong khả năng cho phép. Điều này bao gồm cả việc sử dụng một số dụng cụ hay thiết bị hỗ trợ như xe lăn, nạng.
• Giúp người bệnh có thể thực hiện được các hoạt động trong sinh hoạt hàng ngày như đánh răng, tắm rửa, đi vệ sinh, mặc quần áo…
• Hỗ trợ người bệnh có thể thích nghi với các di chứng còn lại của bệnh.
• Giúp người bệnh quay lại với công việc hoặc tạo điều kiện có công việc mới phù hợp với khả năng hiện tại của mình.

Để quá trình hồi phục hiệu quả, người bệnh cần tuân thủ một số nguyên tắc khi thực hiện các bài tập vật lý trị liệu liệt nửa người sau:

• Bắt đầu các bài tập sớm, khi bệnh đã có dấu hiệu ổn định và mỗi giai đoạn sẽ có các bài tập khác nhau, phù hợp với từng tình trạng, thời điểm.
• Người bệnh cần được hướng dẫn luyện tập trong phạm vi khả năng, có thể hỗ trợ khi cần thiết. Tùy vào khả năng hồi phục, người hướng dẫn có thể giảm bớt mức độ hỗ trợ để người bệnh tự chủ hơn.
• Khi tình trạng bệnh đã ổn định, người bệnh cần bắt đầu bằng những bài tập với các tư thế, vị trí khác nhau, từ đơn giản đến phức tạp dần.
• Sau khi xuất viện, người bệnh cần tiếp tục chương trình phục hồi chức năng tại nhà để nhanh chóng hồi phục.

Các bài tập cho người liệt nửa người hiệu quả cao

Bài tập ở tư thế nằm

Ở tư thế nằm, người bệnh có thể thực hiện bài tập toàn thân hoặc các bài tập cho hông và chân, bài tập cho tay bị liệt. Đối với bài tập toàn thân:

• Người bệnh tập lăn, nghiêng sang phía bên bị liệt: Dùng tay ở bên không liệt nắm lấy cạnh giường bên còn lại, dùng chân không liệt cố gắng tự xoay trở mình.
• Tập lăn người sang bên không liệt: Người bệnh dùng tay không liệt giữ lấy tay còn lại đưa sang một bên, tiếp tục sử dụng tay này giữ lấy thành giường phía đối diện và đưa bàn chân lành xuống dưới cổ chân bị liệt để thực hiện động tác xoay người.
• Tập trồi lên: Đối với bài tập này, người bệnh nằm ngửa, gập chân, hông và đầu gối bên không liệt, đồng thời tay ở phía này giữ lấy thành giường để nâng mạnh người lên.
• Tập ngồi xuống: Vẫn giữ tư thế nằm ngửa, bệnh nhân gập hông và đầu gối, tay giữ thành thường ấn mạnh xuống và đẩy cả thân mình xuống dưới.
• Tập ngồi không trợ giúp: Duy trì tư thế nằm ngửa, người bệnh dùng tay lành nâng tay bị liệt đặt lên bụng, dùng bàn tay và khuỷu tay ấn mạnh xuống giường để có thể tự ngồi dậy.
• Tập ngồi có trợ giúp: Dùng dây buộc vào cuối chân giường, giữ người bệnh ở tư thế nằm nắm vào một đầu dây rồi kéo lên để ngồi dậy.
• Tập ngồi dậy ở tư thế nằm nghiêng phía cơ thể bị liệt: Người bệnh dùng tay không liệt chống xuống giường gần phía vai liệt, tự đẩy mình lên, đồng thời đẩy hai chân ra khỏi giường để ngồi dậy.
• Tập ngồi dậy ở tư thế nằm nghiêng phía cơ thể không liệt: Người bệnh thực hiện nâng tay liệt ngang qua thân mình, đẩy cơ thể lên bằng tay còn lại đồng thời đẩy hai chân ra khỏi giường để ngồi dậy.

Đối với các bài tập cho tay bị liệt:

• Người bệnh có thể dùng tay lành để giúp tay liệt vận động lên xuống;
• Người bệnh duy trì thói quen tập các động tác gấp duỗi vai ở phía bên liệt ở nhiều tư thế khác nhau.

Đối với các bài tập cho phần hông và chân:

• Người bệnh tập đưa người về phía chân bị liệt;
• Có thể tập động tác làm cầu nối bằng hai chân, khi quen rồi có thể chỉ tập động tác này với bên liệt;
• Tập gấp và duỗi chân phía bên liệt;
• Tập thêm động tác gấp duỗi ở khớp hông phía cơ thể bị liệt, lưu ý thực hiện động tác này khi khớp gối đang ở tư thế gấp;
• Cuối cùng là động tác dạng và khép khớp háng ở bên liệt, thực hiện khi khớp gối đang ở tư thế gấp.

Bài tập ở tư thế ngồi

Đối với các bài tập ở tư thế ngồi, người bệnh có thể tập ngồi chuyển trọng lượng lần lượt sang hai bên mông: Bài tập này có thể kết hợp với việc điều chỉnh thân mình sao cho cân bằng cả hai bên, giữ thăng bằng ở tư thế ngồi thẳng đứng và tập nghiêng mình lần lượt sang bên liệt, rồi sang bên không liệt.

Tập chân liệt ở tư thế ngồi bằng các động tác sau:

• Tập ngồi chéo chân từ bên liệt sang bên không liệt;
• Cố gắng dậm gót chân xuống sàn nhà;
• Tập đẩy người về phía trước để làm quen với việc tập đứng lên;
• Tập đứng lên khi đang ngồi trên giường, trên ghế hoặc trên xe lăn.

Bài tập ở tư thế đứng và đi

Trong các bài tập cho người liệt nửa người, bài tập ở tư thế đứng và đi khá quan trọng. Người bệnh có thể tập các động tác sau:

• Tập đứng và giữ thăng bằng bằng cách đứng vững khi dùng hai tay bám vào hai thanh song song để dồn sức nặng cơ thể lên hai chân.
• Tập đứng dậy và đẩy trọng lượng toàn bộ cơ thể lên mỗi chân.
• Người bệnh có thể tập đi bằng phương pháp đi trong hai thanh song song, ngoài hai thanh song song và cả đi lên xuống cầu thang.

Bài tập tự chăm sóc bản thân

Việc tập các bài tập chăm sóc bản thân như đánh răng, tắm rửa, tự vệ sinh cơ thể và mặc áo quần là điều rất quan trọng, để người bệnh có thể chủ động thực hiện theo nhu cầu hàng ngày của mình.

Hy vọng gợi ý của Nhà thuốc Long Châu về các bài tập cho người liệt nửa người sau tai biến mạch máu não sẽ giúp người bệnh tìm được bài tập phù hợp với tình trạng bệnh của bản thân. Người bệnh hoàn toàn có thể chủ động thực hiện các bài tập nêu trên dưới sự hướng dẫn của kỹ thuật viên phục hồi chức năng hay người hỗ trợ để có thể nhanh chóng phục hồi các di chứng sau đột quỵ. 
Xem thêm: 

• Tai biến mạch máu não có mấy thể?
• Nên dùng thuốc điều trị sau tai biến mạch máu não ra sao?