Các loại sa sút trí tuệ phổ biến hiện nay

Chứng sa sút trí tuệ ảnh hưởng đến mọi người thuộc mọi tầng lớp xã hội và ảnh hưởng đến mọi người theo những cách khác nhau. Bài viết dưới đây sẽ chia sẻ cho bạn cách nhận biết các loại sa sút trí tuệ phổ biến nhất hiện nay.

Sa sút trí tuệ là gì?

Sa sút trí tuệ là tình trạng suy giảm dần dần chức năng nhận thức do chấn thương hoặc bệnh tật ở não, còn được gọi là chứng sa sút trí tuệ và suy giảm nhận thức. Vì chứng sa sút trí tuệ là một căn bệnh tiến triển nên nó sẽ ảnh hưởng đến bạn nhiều hơn theo thời gian. Tùy theo nguyên nhân mà có nhiều loại bệnh sa sút trí tuệ khác nhau và cách điều trị tương ứng. Vì vậy, khi có thành viên trong gia đình mắc chứng sa sút trí tuệ, người chăm sóc cần chú ý phân biệt loại bệnh và có biện pháp xử lý phù hợp.

Các loại sa sút trí tuệ phổ biến hiện nay

Có bốn loại chứng mất trí nhớ phổ biến: Bệnh Alzheimer, chứng mất trí nhớ mạch máu, chứng mất trí nhớ thể Lewy và chứng mất trí nhớ vùng trán. Trong số đó, bệnh Alzheimer là phổ biến nhất nên khi nói đến sa sút trí tuệ người ta thường nhắc đến bệnh Alzheimer.

Bệnh Alzheimer

Suy giảm trí nhớ là triệu chứng chính ở bệnh nhân mắc bệnh Alzheimer, đặc biệt là suy giảm trí nhớ ngắn hạn, có thể biểu hiện là chứng hay quên. Bệnh là do sự hình thành các mảng protein và đám rối trong não, dẫn đến chết tế bào não. Những người mắc bệnh Alzheimer đang thiếu một số hóa chất quan trọng trong não có chức năng gửi thông điệp trong não.

Bệnh Alzheimer tiến triển tương đối chậm nhưng là một quá trình suy thoái liên tục và không thể đảo ngược. Nó sẽ không trực tiếp gây ra các triệu chứng thần kinh cục bộ như liệt tay chân, mất ngôn ngữ. Nhưng khi tình trạng xấu đi, các biến chứng khác có thể phát sinh, dẫn đến các triệu chứng mới. Bởi vì lão hóa và một số vấn đề trong cuộc sống (như mất ngủ, nghiện rượu,...) cũng có thể gây ra tình trạng suy giảm trí nhớ tương tự nên người bệnh không dễ nhận ra điều đó khi mới phát bệnh.

Bệnh mất trí nhớ mạch máu

Chứng sa sút trí tuệ do mạch máu là dạng sa sút trí tuệ phổ biến thứ hai trong các loại sa sút trí tuệ. Nguyên nhân là do vấn đề cung cấp máu lên não. Bệnh nhân thường có các triệu chứng trầm cảm và thậm chí mất cảm xúc. Bệnh mất trí nhớ mạch máu cũng liên quan đến suy giảm trí nhớ nghiêm trọng, nhưng không giống như bệnh Alzheimer, bệnh nhân trong hầu hết các trường hợp vẫn giữ được tính cách và khả năng phán đoán của mình.

Có nhiều nguyên nhân gây sa sút trí tuệ mạch máu. Đột quỵ có thể dễ dàng gây ra chứng sa sút trí tuệ mạch máu và biểu hiện các triệu chứng tương tự như đột quỵ ở giai đoạn đầu của bệnh. Các yếu tố khác như tăng huyết áp, tiểu đường, rối loạn lipid máu, hút thuốc lá nhiều hoặc lâu dài cũng là những yếu tố nguy cơ tiềm ẩn.

Sa sút trí tuệ thể Lewy (DLB)

Chứng sa sút trí tuệ thể Lewy thường xảy ra với bệnh Parkinson. Người bệnh sẽ gặp ảo giác thị giác, mất trí nhớ, quá trình suy nghĩ chậm lại và khó tập trung. Đồng thời, người bệnh sẽ gặp phải tình trạng run rẩy không tự chủ ở đầu và tay, triệu chứng giống như bệnh Parkinson.

Do thiếu một số chất dẫn truyền thần kinh hoặc rối loạn chức năng, bệnh nhân mắc chứng sa sút trí tuệ thể Lewy sẽ tỏ ra rất chậm chạp trong hành vi, chẳng hạn như họ sẽ do dự trong một khoảng thời gian ngắn trước khi đi bộ, nhưng sau khi bắt đầu đi lại thì họ sẽ đi lại suôn sẻ hơn.

Chứng mất trí nhớ thùy trán (FTLD)

Chứng mất trí nhớ trán-thái dương là một bệnh thoái hóa thần kinh trong não, trong đó thùy trán và thùy thái dương của não dần dần co lại. Nó có nhiều khả năng xảy ra ở người trẻ tuổi. Do tổn thương thùy trán, người bệnh sẽ có biểu hiện hành vi bất thường, từ nhẹ như đứng dậy và rời đi một cách khó hiểu trong khi đang nói chuyện, đến những trường hợp nghiêm trọng như trộm cắp mà họ không nghĩ có gì sai trái.

Bệnh nhân mắc chứng mất trí nhớ thùy trán cũng có thể biểu hiện các triệu chứng ám ảnh như liên tục mở và đóng ngăn kéo, đọc sách nhiều lần và liên tục ra vào nhà. Sự khác biệt lớn nhất so với bệnh Alzheimer là chứng mất trí nhớ vùng trán-thái dương không gây ra các triệu chứng lú lẫn hoặc hay quên trong giai đoạn đầu.

Những vấn đề thường gặp của người mắc các loại sa sút trí tuệ

• Không nhớ đường về nhà/đi lạc: Tình trạng lang thang chủ yếu liên quan đến việc bệnh nhân mất khả năng định hướng không gian.
• Tiểu tiện không tự chủ: Việc không tự chủ được tiêu tiểu ở bệnh nhân sa sút trí tuệ thường làm tăng nguy cơ nhiễm trùng và các bệnh về da.
• Rối loạn ăn uống: Bệnh nhân sa sút trí tuệ thường bỏ ăn, háu ăn, ăn uống bừa bãi.
• Mất ngủ: Khi bệnh nhân bị suy giảm nhận thức nặng, họ thường nghỉ ngơi vào ban ngày và gây ồn ào vào ban đêm khiến người chăm sóc kiệt sức.

Người chăm sóc cần lưu ý rằng các chứng sa sút trí tuệ khác nhau đòi hỏi các phương pháp điều trị khác nhau, kiểm soát và điều trị tùy theo nguyên nhân và chuẩn bị chăm sóc tương ứng tùy theo các triệu chứng tâm thần và hành vi của bệnh nhân.

Các loại sa sút trí tuệ không phải là một bệnh đơn lẻ mà là sự kết hợp của nhiều triệu chứng (hội chứng). Cho nên, việc chăm sóc người mắc bệnh sa sút trí tuệ là một công việc vất vả, đôi khi mệt mỏi, đòi hỏi rất nhiều kiên nhẫn và bền bỉ. Việc chăm sóc bệnh nhân sa sút trí tuệ phải được hoàn thành với sự cộng tác của gia đình bệnh nhân, người chăm sóc và bác sĩ.