Các yếu tố nguy cơ của ung thư gan và cách phòng ngừa hiệu quả

Ung thư gan là một trong những bệnh lý nguy hiểm với tỷ lệ tử vong cao hàng đầu. Vậy nên việc nhận biết rõ các yếu tố nguy cơ của ung thư gan là rất quan trọng để phòng ngừa và phát hiện sớm bệnh, qua đó nâng cao hiệu quả điều trị. Bài viết dưới đây sẽ cung cấp thông tin chi tiết về các yếu tố nguy cơ của ung thư gan, giúp bạn và gia đình có thêm nhiều kiến thức để chủ động bảo vệ sức khỏe.

Tổng quan về ung thư gan

Ung thư gan là căn bệnh ác tính nguy hiểm, hình thành do sự tăng sinh không kiểm soát của các tế bào gan, dẫn đến hình thành khối u. Bệnh có thể gây ra nhiều biến chứng nghiêm trọng, ảnh hưởng đến chức năng gan và đe dọa tính mạng người bệnh.

Các yếu tố nguy cơ của ung thư gan

Viêm gan

Viêm gan do virus viêm gan B (HBV) và C (HCV) là yếu tố nguy cơ lớn nhất gây ung thư gan trên toàn thế giới. Mỗi năm, có khoảng 1.3 triệu người tử vong do ung thư gan từ viêm gan mạn tính.

• Viêm gan B và C: Nhiễm virus viêm gan B và C là hai nguyên nhân gây ung thư gan chính trên toàn cầu. Tuy nhiên, tỷ lệ mắc bệnh do hai loại virus này khác nhau rõ rệt giữa các khu vực địa lý. Tại  Bắc Mỹ, châu Âu và Nhật Bản, viêm gan C là nguyên nhân chính gây nên ung thư gan, trong khi ở châu Á và châu Phi, viêm gan B lại là nguyên nhân phổ biến hơn.
• Đồng nhiễm HBV và HCV: Tăng nguy cơ viêm gan mạn tính, xơ gan, và ung thư gan, đặc biệt ở người nghiện rượu.
• Lây nhiễm: HCV và HBV lây qua máu, tình dục, dịch tiết cơ thể, và từ mẹ sang con.
• Virus khác: Viêm gan A và E không gây viêm gan mạn tính hay xơ gan, nên không tăng nguy cơ ung thư gan.

Xơ gan

Xơ gan phát triển khi tế bào gan bị tổn thương và để lại sẹo, khiến gan không thể hoạt động bình thường, dẫn đến ung thư. Nguyên nhân xơ gan bao gồm viêm gan virus, nghiện rượu, và các bệnh về gan khác. 

Tại Hoa Kỳ, xơ gan là yếu tố nguy cơ phổ biến nhất dẫn đến ung thư gan. Nghiên cứu cho thấy tỷ lệ mắc ung thư gan từ xơ gan do HCV ở Nhật Bản là 30%, và ở phương Tây là 17%. Khi người bệnh mắc đồng thời 2 loại virus viêm gan B, C sẽ tăng nguy cơ ung thư gan cao hơn nhiều lần so với nhiễm riêng lẻ. 

Đối với xơ gan do nghiện rượu: Nguy cơ ung thư gan thấp hơn so với xơ gan do HCV và HBV, nhưng vẫn đáng kể.

Béo phì và đái tháo đường

Người béo phì có nguy cơ mắc ung thư gan cao hơn người bình thường. Các chất béo tích tụ dư thừa trong gan khi bị béo phì dẫn đến gan nhiễm mỡ không do rượu hoặc xơ gan, từ đó có thể hình thành ung thư gan. 

Bên cạnh đó, người bị tiểu đường type 2 có nguy cơ ung thư gan khi đồng thời bị viêm gan siêu vi mạn tính hoặc nghiện rượu bia. Cả 2 bệnh lý này thường mắc đồng thời trên 1 người, vì thế nên duy trì lối sống lành mạnh và kiểm soát tốt các bệnh lý nền.

Uống rượu bia quá mức

Uống rượu bia quá mức có thể dẫn đến gan nhiễm mỡ, viêm gan do rượu và xơ gan, từ đó làm tăng nguy cơ mắc ung thư gan. Trong số những người bị gan nhiễm mỡ, 10-35% có thể tiến triển thành viêm gan do rượu, và 20-40% trong số đó có thể tiến triển thành xơ gan. Sử dụng nhiều hơn 30 g rượu mỗi ngày (tương đương 375 ml bia) làm tăng nguy cơ viêm gan.

Giới tính và tuổi tác

Ung thư gan chủ yếu xảy ra ở nam giới và người cao tuổi. Nam giới có tỷ lệ mắc ung thư gan cao hơn gần 3 lần so với nữ. Hormone trong cơ thể và lối sống khác nhau giữa hai giới là nguyên nhân chính. Gan của người lớn tuổi dễ bị tổn thương hơn so với người trẻ. Ở Hoa Kỳ, ung thư gan nguyên phát thường xảy ra ở người trên 60 tuổi.

Và một số các yếu tố nguy cơ của ung thư gan khác, bao gồm: Nhiễm độc Aflatoxin, Một số bệnh chuyển hóa di truyền có thể gây ra nguy cơ xơ gan, ung thư gan, chẳng hạn bệnh huyết sắc tố di truyền (hemochromatosis) – bệnh rối loạn chuyển hóa sắt hoặc bệnh xơ gan ứ mật nguyên phát.

Phòng ngừa và kiểm soát các yếu tố nguy cơ của ung thư gan

Tiêm vắc xin phòng ngừa

Tiêm vắc xin là biện pháp phòng ngừa hiệu quả nhất đối với bệnh viêm gan virus B mạn tính, một yếu tố hàng đầu gây ung thư gan. Tiêm vắc xin viêm gan B cho cả trẻ em và người lớn theo đúng phác đồ giúp bảo vệ cơ thể khỏi nguy cơ mắc ung thư gan do HBV. Do chưa có vắc xin cho virus HCV, cần thực hiện nghiêm túc các biện pháp giảm thiểu nguy cơ như sử dụng bao cao su khi quan hệ tình dục và không dùng chung kim tiêm.

Kiểm tra sức khỏe định kỳ

Những người có yếu tố nguy cơ mắc ung thư gan cao nên thường xuyên kiểm tra sức khỏe định kỳ để phát hiện sớm và điều trị kịp thời.

Lối sống lành mạnh

Duy trì lối sống lành mạnh bằng cách hạn chế rượu bia, tập thể dục thường xuyên, duy trì cân nặng hợp lý, và có chế độ ăn uống cân bằng.  Việc bổ sung đầy đủ vitamin và khoáng chất cũng rất quan trọng.

Tránh tiếp xúc với độc tố

Bảo quản thực phẩm đúng cách, sử dụng nước sạch và hạn chế tiếp xúc với môi trường ô nhiễm để giảm nguy cơ tiếp xúc với các độc tố gây hại cho gan.

Điều trị các bệnh lý về gan

Các bệnh lý như viêm gan virus B, C, tiểu đường type 2 và huyết sắc tố đều làm tăng nguy cơ ung thư gan. Điều trị những bệnh lý này trước khi chúng tiến triển thành ung thư gan sẽ giúp giảm nguy cơ biến chứng.

Các yếu tố nguy cơ và biện pháp phòng ngừa được trình bày trong bài viết này giúp bạn có cái nhìn tổng quát và chủ động tầm soát, điều trị sớm khi có dấu hiệu bất thường. Điều này sẽ giúp nâng cao tỷ lệ thành công trong việc điều trị ung thư gan từ giai đoạn sớm.