Các yếu tố nguy cơ đột quỵ là gì? Phòng tránh đột quỵ như thế nào?

Đột quỵ là tình trạng tổn thương não xảy ra khi dòng máu cung cấp cho não bị gián đoạn hoặc giảm một cách đáng kể, dẫn đến thiếu oxy và dinh dưỡng cho các tế bào não, và khiến các tế bào não bắt đầu chết trong vài phút. Các yếu tố nguy cơ đột quỵ bao gồm yếu tố có thể kiểm soát và yếu tố không thể kiểm soát. Tuy nhiên, may mắn là chúng ta có thể phòng tránh được hơn một nửa số trường hợp đột quỵ bằng cách chăm sóc sức khỏe và thay đổi lối sống.

Các yếu tố nguy cơ đột quỵ có khả năng kiểm soát

Yếu tố gây đột quỵ có thể kiểm soát được là các yếu tố có thể thay đổi bằng cách điều chỉnh lối sống hay chăm sóc y tế. Dưới đây là một số yếu tố nguy cơ đột quỵ kiểm soát được:

Bệnh tăng huyết áp là yếu tố nguy cơ đột quỵ

Tăng huyết áp là một trong những nguyên nhân chính gây ra đột quỵ não và nguy cơ này tăng lên khi huyết áp vượt quá mức 115/75 mmHg. Tăng huyết áp có khả năng làm tổn thương thành động mạch và khiến tăng hoạt động đông máu, từ đó dẫn đến tình trạng đột quỵ nhồi máu não. 

Việc kiểm soát huyết áp đóng vai trò rất quan trọng trong việc phòng ngừa đột quỵ, vì tăng huyết áp có thể làm tăng nguy cơ đột quỵ từ 2 đến 6 lần. Để kiểm soát huyết áp, bạn có thể áp dụng lối sống lành mạnh, ăn uống khoa học và trong một số trường hợp có thể sử dụng các thuốc hạ huyết áp.

Hút thuốc

Hút thuốc lá gây tăng gấp đôi nguy cơ đột quỵ và tổn thương cho các thành mạch máu, gây xơ cứng động mạch, tăng huyết áp và phá hủy các tế bào trong cơ thể. Thuốc lá có chứa khoảng 7000 chất độc hóa học, bao gồm carbon monoxide, arsenic, formaldehyde, cyanide… 

Hút thuốc lá chủ động hay thụ động (hít phải khói thuốc) đều là một yếu tố nguy cơ gây đột quỵ. Theo các số liệu thống kê, có khoảng 50% số bệnh nhân đột quỵ trẻ tuổi là người hút thuốc lá. 

Cholesterol cao dễ gây đột quỵ

Người trưởng thành tốt nhất nên giữ mức cholesterol dưới 200 mg/dL. Nếu cholesterol tích tụ quá nhiều trên thành động mạch, nó có thể gây ra hiện tượng tắc nghẽn. 

Rối loạn chuyển hóa mỡ máu là nguyên nhân của khoảng 50% - 60% bệnh nhân trẻ tuổi bị nhồi máu não, với sự khác biệt nhẹ giữa nam và nữ (nam giới thường hay gặp hơn). Một số thói quen ăn uống không lành mạnh như ăn quá nhiều đồ ăn nhanh, sử dụng các thực phẩm chế biến sẵn... đang trở thành vấn đề ngày càng nghiêm trọng đối với sức khỏe, đặc biệt là với người trẻ tuổi. Họ có nguy cơ gặp phải các bệnh lý mạch máu lớn và nhỏ sớm hơn như đột quỵ, bệnh tim mạch...

Thừa cân và lười vận động

Theo các số liệu thống kê, người trẻ tuổi bị thừa cân hoặc có số đo vòng bụng lớn sẽ có nguy cơ cao bị đột quỵ.

Thừa cân, lối sống ít vận động và ăn uống không lành mạnh đang trở thành thói quen ngày càng phổ biến ở giới trẻ. Những thói quen này làm tăng nguy cơ đột quỵ ở người trẻ tuổi, cộng thêm các yếu tố nguy cơ khác như cao huyết áp…

Uống rượu bia là yếu tố nguy cơ đột quỵ kiểm soát được

Các nghiên cứu chỉ ra rằng uống rượu bia, đặc biệt là rượu nặng, có liên quan chặt chẽ đến nguy cơ đột quỵ xuất huyết não ở người trẻ tuổi. Theo nghiên cứu của Tạp chí Y khoa Lancet, Việt Nam là quốc gia có tốc độ tiêu thụ rượu tăng nhanh nhất thế giới, với gần 90% tăng từ năm 2010 trong 189 quốc gia và vùng lãnh thổ trong giai đoạn 1990 - 2017. Đây là một dấu hiệu đáng cảnh báo về nguy cơ đột quỵ do rượu của nước ta. 

Các yếu tố nguy cơ gây ra đột quỵ không thể kiểm soát

Dưới đây là một số yếu tố nguy cơ gây đột quỵ không thể kiểm soát được, tuy nhiên có thể giảm thiểu ảnh hưởng của chúng đến tổng thể nguy cơ đột quỵ bằng cách tập trung vào giảm thiểu các yếu tố có thể kiểm soát được:

• Tuổi tác: Nguy cơ đột quỵ tăng gấp đôi mỗi 10 năm kể từ tuổi 55. Mặc dù vậy, hiện nay tỷ lệ người trẻ tuổi bị đột quỵ đang có xu hướng gia tăng đáng kể.
• Giới tính: Nam giới có nguy cơ bị đột quỵ cao hơn so với nữ giới.
• Chủng tộc: Theo nhiều số liệu được thống kê, người Mỹ gốc Phi có nguy cơ đột quỵ cao gần gấp 2 lần so với người da trắng.
• Tiền sử gia đình: Nếu trong gia đình bạn từng có người bị đột quỵ, bạn có khả năng bị đột quỵ cao hơn so với những người khác.
• Đái tháo đường: Các vấn đề về tuần hoàn có liên quan đến bệnh đái tháo đường có thể là một yếu tố làm tăng nguy cơ đột quỵ, thậm chí ngay cả khi mức insulin và mức đường huyết được theo dõi và kiểm soát chặt chẽ.
• Bệnh lý tim mạch: Các cơn đau tim có thể làm tăng nguy cơ đột quỵ của bạn. Bên cạnh đó, một yếu tố nguy cơ bổ sung gây đột quỵ là rung tâm nhĩ (AF) - một loại bất thường nhịp tim đặc biệt.
• Đột quỵ tái phát: Một người có tiền sử từng bị đột quỵ sẽ có nguy cơ cao bị tái phát một lần đột quỵ khác. Nguy cơ này kéo dài trong khoảng 05 năm rồi sau đó sẽ giảm dần theo thời gian. Trong đó, khoảng thời gian có nguy cơ tái phát cao nhất là trong vòng vài tháng đầu tiên sau lần đột quỵ trước.
• Cơn thiếu máu não thoáng qua (TIA): TIA làm tăng nguy cơ bị đột quỵ trong vòng một tháng, thường là trong hai ngày. Tuy nhiên, các loại thuốc như aspirin có thể được sử dụng để ngăn ngừa cơn đột quỵ trong tương lai. 
• Bệnh lý dị dạng mạch máu não cũng là một trong những nguyên nhân hàng đầu gây ra đột quỵ xuất huyết não ở người trẻ. Mạch máu não phát triển bất thường có thể hình thành những túi phình với thành mạch máu mỏng, gây ra đột quỵ xuất huyết não. Hoặc mạch máu có thể bị bóc tách, dẫn đến hẹp và tắc mạch, gây ra đột quỵ nhồi máu não.

Phòng ngừa đột quỵ như thế nào?

Để phòng ngừa đột quỵ, cần chú ý xây dựng một chế độ dinh dưỡng hợp lý, tập thể dục đều đặn, giữ ấm cơ thể, không hút thuốc lá và kiểm tra sức khỏe định kỳ. 

• Chế độ dinh dưỡng nên bao gồm nhiều rau củ quả, đậu, ngũ cốc, thịt trắng, hải sản và hạn chế đồ ăn giàu chất béo, đường và thức ăn nhanh. 
• Việc tập thể dục 30 phút mỗi ngày và ít nhất 4 lần mỗi tuần có khả năng giúp tăng cường sức khỏe và giảm nguy cơ mắc bệnh tim mạch và đột quỵ. 
• Cần giữ ấm cơ thể, đặc biệt là với người lớn tuổi trong thời điểm giao mùa để tránh làm tăng huyết áp - một trong những yếu tố nguy cơ gây đột quỵ. 
• Không hút thuốc lá để bảo vệ sức khỏe của bản thân và những người xung quanh. 
• Kiểm tra sức khỏe định kỳ để sớm phát hiện các yếu tố nguy cơ gây đột quỵ, từ đó có thể chủ động can thiệp để giúp phòng tránh đột quỵ một cách hiệu quả. Những người mắc bệnh đái tháo đường, tim mạch, mỡ máu cần đi khám sức khỏe định kỳ để kiểm soát tình trạng bệnh, đảm bảo các chỉ số không vượt quá mức có khả năng gây đột quỵ.

Nhà Thuốc Long Châu hy vọng rằng các thông tin về yếu tố nguy cơ đột quỵ trong bài viết đã giúp bạn hiểu rõ hơn về những tác nhân gây ra bệnh và cách phòng ngừa. Hãy luôn chú ý đến sức khỏe của mình và thực hiện các biện pháp phòng ngừa để có một cuộc sống khỏe mạnh và hạnh phúc!

Ánh Vũ

Nguồn tham khảo: vinmec.com