Quy tắc BE FAST trong đột quỵ là gì? Dấu hiệu để nhận biết sớm

Đột quỵ có thể xảy ra bất ngờ, khiến người bệnh mất khả năng vận động hoặc nói chỉ trong vài phút. Trong những tình huống cấp bách ấy, quy tắc BE FAST giúp bạn nhận diện nhanh các dấu hiệu cảnh báo như mất thăng bằng, méo mặt hay nói khó, từ đó hành động kịp thời để bảo vệ não bộ và tính mạng người bệnh.

BE FAST là gì?

BE FAST là là quy tắc giúp nhận biết sớm đột quỵ gồm: B (Balance - thăng bằng), E (Eyes - mắt), F (Face - khuôn mặt), A (Arms - cánh tay), S (Speech - lời nói) và T (Time - thời gian).

Trước đây, người ta thường chỉ sử dụng quy tắc FAST. Tuy nhiên, việc bổ sung thêm hai yếu tố "Balance" và ''Eyes" trong quy tắc BE FAST giúp phát hiện các trường hợp đột quỵ vùng sau não, vốn dễ bị bỏ sót khi chỉ áp dụng FAST. Tuy nhiên, quy tắc này không thay thế thăm khám y khoa và vẫn có giới hạn về độ chính xác.

Nhờ hiểu và ghi nhớ quy tắc BE FAST, bất kỳ ai cũng có thể phát hiện sớm dấu hiệu bất thường và kịp thời gọi cấp cứu, giúp người bệnh được điều trị trong thời gian vàng.

Nhận diện triệu chứng đột quỵ trong quy tắc BE FAST

Để dễ ghi nhớ và quan sát, bạn có thể dựa vào từng chữ cái trong quy tắc BE FAST như sau:

B (Balance - Thăng bằng)

Chữ B trong BE FAST biểu thị cho sự mất thăng bằng hoặc chóng mặt xuất hiện đột ngột. Người bệnh có thể lảo đảo khi đi, không thể đứng vững hoặc cảm thấy choáng váng.

Đây là dấu hiệu thường bị nhầm với mệt mỏi hoặc thiếu ngủ. Tuy nhiên, trong nhiều trường hợp, mất thăng bằng đột ngột chính là biểu hiện của đột quỵ ở vùng tiểu não. Nếu có triệu chứng này, bạn không nên chủ quan chờ đợi mà cần theo dõi sát để phát hiện thêm các dấu hiệu khác.

E (Eyes - Mắt)

Chữ E nhắc đến những thay đổi về thị lực, chẳng hạn như nhìn đôi, mờ mắt hoặc mất thị lực ở một hoặc cả hai mắt.

Khi người bệnh đột nhiên than “không thấy rõ”, “mờ một bên mắt” hoặc “nhìn đôi”, đây có thể là dấu hiệu thiếu máu não vùng chẩm hoặc động mạch mắt. Hãy coi đó là tình huống khẩn cấp, không nên tự ý nhỏ thuốc hay đợi hồi phục.

F (Face - Khuôn mặt)

Chữ F biểu thị cho biểu hiện méo miệng hoặc rủ một bên mặt. Bạn có thể kiểm tra bằng cách yêu cầu người đó cười hoặc phồng má. Nếu một bên mặt không nâng lên hoặc lệch sang một phía, rất có thể đã xảy ra đột quỵ.

Đây là dấu hiệu khá phổ biến và dễ nhận ra, nhưng lại thường bị xem nhẹ. Việc phát hiện sớm ngay từ dấu hiệu “Face” trong BE FAST giúp tăng khả năng cứu chữa và giảm di chứng về sau.

A (Arms - Cánh tay)

Chữ A đại diện cho tình trạng yếu hoặc tê một bên tay hoặc chân. Khi yêu cầu người bệnh giơ cả hai tay lên cùng lúc, nếu một tay bị rơi xuống, đó là dấu hiệu cảnh báo rõ ràng.

Triệu chứng này xuất hiện do một bên não bị tổn thương khiến cơ thể mất khả năng điều khiển bên đối diện. Cần ghi nhớ rằng, trong BE FAST, chữ “A” thường là yếu tố giúp phân biệt đột quỵ với các rối loạn tạm thời khác.

S (Speech - Lời nói)

Chữ S liên quan đến khả năng nói và hiểu lời nói. Người bệnh có thể nói lắp, nói chậm, phát âm không rõ hoặc không hiểu được câu hỏi đơn giản.

Một cách kiểm tra đơn giản là yêu cầu người đó lặp lại một câu ngắn. Nếu họ nói sai hoặc không thể nói, hãy coi đó là dấu hiệu nghi ngờ đột quỵ. Ở bước này, hành động nhanh là điều cần thiết vì mỗi phút chậm trễ đều khiến não tổn thương thêm.

T (Time - Thời gian)

Chữ T là yếu tố quan trọng nhất trong BE FAST, nhấn mạnh rằng thời gian chính là não. Trong một cơn đột quỵ, mỗi phút trôi qua có thể khiến hàng triệu tế bào não bị mất đi.

Vì vậy, ngay khi xuất hiện bất kỳ dấu hiệu nào kể trên, hãy gọi cấp cứu ngay lập tức. Không nên tự chờ đợi, không để người bệnh nghỉ ngơi tại nhà. Mỗi giây phút hành động sớm sẽ làm tăng đáng kể cơ hội phục hồi.

Khi nào bạn cần gặp bác sĩ?

Bạn cần đến ngay cơ sở y tế khi thấy các dấu hiệu thuộc quy tắc BE FAST, đặc biệt nếu:

• Dấu hiệu xuất hiện đột ngột, không rõ nguyên nhân.
• Có tình trạng yếu hoặc tê liệt một bên cơ thể.
• Méo mặt, nói ngọng, khó nói, hoặc nhìn mờ bất thường.
• Có tiền sử tăng huyết áp, tiểu đường, mỡ máu cao hoặc đã từng có cơn thiếu máu não thoáng qua (TIA).

Ngay cả khi triệu chứng chỉ thoáng qua rồi biến mất, bạn vẫn nên đi khám. Nhiều trường hợp TIA chính là lời cảnh báo cho một cơn đột quỵ thực sự trong thời gian ngắn sau đó.

Việc phát hiện sớm và đưa người bệnh đến bệnh viện nhanh sẽ giúp các bác sĩ có cơ hội áp dụng điều trị kịp thời, hạn chế tối đa tổn thương não.

Cách xử trí khi gặp người có dấu hiệu đột quỵ BE FAST

Khi nhận thấy ai đó có các biểu hiện trong BE FAST, bạn nên giữ bình tĩnh và làm theo những bước sau:

• Gọi cấp cứu ngay: Tại Việt Nam, hãy gọi số 115 hoặc số khẩn cấp địa phương. Khi gọi, cần nói rõ rằng người bệnh có dấu hiệu nghi ngờ đột quỵ để đội cấp cứu chuẩn bị sẵn sàng.
• Đặt người bệnh nằm ở tư thế thoải mái: Giữ người bệnh nằm yên tại chỗ, đầu không nên nâng cao quá mức. Nếu tỉnh táo, có thể nằm nghiêng bên an toàn. Tránh di chuyển bệnh nhân nếu không cần thiết.
• Không cho ăn, uống hoặc dùng thuốc: Vì người bệnh có thể bị sặc hoặc mất phản xạ nuốt.
• Ghi nhớ thời gian xuất hiện triệu chứng đầu tiên: Vì đây là thông tin quan trọng giúp bác sĩ quyết định phương án điều trị.
• Theo dõi tình trạng hô hấp và ý thức: Nếu người bệnh bất tỉnh, hãy chờ nhân viên y tế đến hoặc hỗ trợ hô hấp nếu bạn được hướng dẫn.

Khi hành động nhanh theo BE FAST, bạn đang giúp người bệnh có cơ hội tiếp cận điều trị trong khung thời gian vàng, yếu tố quan trọng nhất để phục hồi và giảm di chứng.

Một số phương pháp phòng ngừa đột quỵ

Biết cách áp dụng quy tắc BE FAST là bước đầu tiên, nhưng phòng ngừa mới là yếu tố then chốt giúp bạn giảm nguy cơ đột quỵ. Dưới đây là những thói quen hữu ích:

• Kiểm soát huyết áp thường xuyên, vì tăng huyết áp là nguyên nhân hàng đầu gây đột quỵ.
• Giữ mỡ máu và đường huyết ở mức ổn định nếu bạn có bệnh lý nền.
• Ngưng hút thuốc lá, hạn chế rượu bia và duy trì trọng lượng cơ thể hợp lý.
• Tăng cường vận động ít nhất 150 phút mỗi tuần để cải thiện tuần hoàn máu.
• Chế độ ăn giàu kali thông qua trái cây, rau xanh, ngũ cốc nguyên hạt có thể giúp kiểm soát huyết áp và từ đó giảm nguy cơ đột quỵ. Tuy nhiên, hiệu quả phòng ngừa đến từ chế độ ăn tổng thể, không chỉ dựa vào một vài loại thực phẩm.
• Khám sức khỏe định kỳ, đặc biệt khi bạn trên 40 tuổi hoặc có bệnh mạn tính.

Ngoài ra, bạn nên tìm hiểu thêm về các bệnh lý có thể làm tăng nguy cơ đột quỵ như rung nhĩ, xơ vữa động mạch, để được tư vấn điều trị phù hợp.

Quy tắc BE FAST không chỉ là công cụ nhận biết đột quỵ đơn thuần mà còn là lời nhắc nhở về tầm quan trọng của thời gian. Mỗi phút chậm trễ có thể khiến hàng triệu tế bào não bị mất đi. Hãy học, ghi nhớ và chia sẻ quy tắc này với gia đình, bạn bè để mọi người đều biết cách hành động khi gặp tình huống khẩn cấp. Đột quỵ có thể xảy ra bất kỳ lúc nào, nhưng nếu bạn nhận diện sớm bằng BE FAST, bạn đã trao cho người bệnh cơ hội sống và phục hồi tốt hơn.