Dấu hiệu đột quỵ trước 1 ngày: Chuyên gia khuyên không nên chủ quan

Trong nhiều trường hợp, cơn đột quỵ không đến một cách bất ngờ mà đã có những dấu hiệu cảnh báo sớm. Các chuyên gia cảnh báo rằng, việc chủ quan hoặc bỏ qua những biểu hiện bất thường này có thể khiến người bệnh đánh mất “thời gian vàng” cứu chữa. Chỉ cần chú ý, chúng ta hoàn toàn có thể nhận ra dấu hiệu đột quỵ trước 1 ngày để kịp thời xử trí, giảm thiểu nguy cơ tử vong và di chứng nặng nề.

Các dấu hiệu đột quỵ trước 1 ngày cần cảnh giác

Tuy nhiên, trước khi cơn đột quỵ chính thức xảy ra, nhiều người có thể trải qua một hoặc nhiều dấu hiệu cảnh báo, đặc biệt là trong khoảng 24 giờ trước đó. Những dấu hiệu này thường là biểu hiện của cơn thiếu máu não thoáng qua (TIA).

Cơn thiếu máu não thoáng qua (TIA)

Cơn thiếu máu não cục bộ thoáng qua (TIA – Transient Ischemic Attack), còn được gọi là “đột quỵ nhỏ” hoặc “tiền đột quỵ”, là tình trạng nguồn cung cấp máu lên một phần não bị gián đoạn tạm thời. Người bệnh có thể bị tê yếu tay chân, nói ngọng, mờ mắt thoáng qua, mất thăng bằng,… nhưng nhanh chóng hồi phục. Các triệu chứng thường kéo dài chỉ vài phút đến dưới 1 giờ, sau đó biến mất hoàn toàn. Mọi triệu chứng giống đột quỵ dù đã hết đều cần đánh giá cấp cứu ngay.

TIA không phải là một cơn đột quỵ hoàn chỉnh, nhưng lại là “hồi chuông báo động” cho một đợt đột quỵ thực sự có thể xảy ra trong tương lai gần. Nguy cơ đột quỵ trong 90 ngày sau TIA khoảng 10 - 18%, với nguy cơ tăng vọt trong 48 giờ đầu sau TIA.

Các dấu hiệu đột quỵ có thể xuất hiện trước 1 ngày

Các dấu hiệu đột quỵ trước 1 ngày dưới đây có thể xảy ra đột ngột nhưng là lời cảnh báo rõ ràng nhất của cơ thể:

• Tê hoặc yếu đột ngột: Cảm giác tê bì, yếu hoặc liệt đột ngột ở mặt, tay hoặc chân, thường chỉ ở một bên cơ thể. Triệu chứng này có thể xuất hiện khi ngủ dậy hoặc trong lúc hoạt động bình thường.
• Khó khăn về ngôn ngữ: Đột nhiên nói ngọng, nói lắp, hoặc không thể diễn đạt được suy nghĩ của mình. Người bệnh có thể hiểu người khác nói nhưng không thể phản ứng lại.
• Rối loạn thị giác: Mắt bỗng nhiên bị nhìn mờ một bên, nhìn đôi hoặc thậm chí là mù tạm thời.
• Chóng mặt, mất thăng bằng: Bệnh nhân cảm thấy chóng mặt, choáng váng, đi lại loạng choạng, mất phương hướng hoặc cảm giác như mọi thứ xung quanh đang quay cuồng.
• Đau đầu dữ dội: Một cơn đau đầu dữ dội, đột ngột, không giống với bất kỳ cơn đau đầu nào trước đây. Cơn đau có thể kèm theo buồn nôn hoặc nôn mửa.

Những dấu hiệu tiềm ẩn khác cần chú ý

Ngoài những biểu hiện cấp tính kể trên, vẫn có một số dấu hiệu đột quỵ trước 1 ngày xuất hiện âm thầm, có thể liên quan đến nguy cơ đột quỵ:

• Mệt mỏi không rõ nguyên nhân: Cảm giác mệt mỏi, uể oải kéo dài ngay cả khi đã nghỉ ngơi có thể phản ánh tình trạng não bộ không được cung cấp đủ oxy và dưỡng chất. Nghiên cứu cho thấy, nhiều bệnh nhân đột quỵ từng gặp tình trạng kiệt sức bất thường trong vài ngày trước đó nhưng thường chủ quan bỏ qua.
• Thay đổi hành vi và tâm trạng: Bỗng nhiên trở nên cáu kỉnh, lo âu hoặc trầm cảm mà không có lý do cụ thể cũng là dấu hiệu cần cảnh giác. Khi lưu lượng máu lên não giảm, các chất dẫn truyền thần kinh bị rối loạn, ảnh hưởng đến cảm xúc và hành vi.
• Khó khăn trong việc tập trung hoặc ghi nhớ: Trí nhớ suy giảm, khó tập trung làm việc, hay quên bất thường cũng có thể xuất hiện trước khi cơn đột quỵ xảy ra. Khi các vùng não phụ trách nhận thức bị thiếu máu, hoạt động trí óc sẽ suy giảm rõ rệt.

Đối tượng nguy cơ cao có dấu hiệu đột quỵ trước 1 ngày

Một số nhóm đối tượng được ghi nhận có tỷ lệ đột quỵ cao hơn nhiều và cần đặc biệt cảnh giác khi xuất hiện dấu hiệu đột quỵ trước 1 ngày:

Người cao tuổi

Khi tuổi càng cao, mạch máu và hệ thần kinh trung ương càng dễ bị tổn thương do quá trình lão hóa. Nghiên cứu cho thấy phần lớn các ca đột quỵ xảy ra ở người trên 55 tuổi, và nguy cơ tăng gấp đôi sau mỗi 10 năm.

Người có bệnh nền (tăng huyết áp, mỡ máu cao, bệnh tim mạch)

Tăng huyết áp là nguyên nhân số một gây đột quỵ, vì áp lực máu cao kéo dài làm thành mạch não suy yếu, dễ nứt vỡ. Người tiểu đường và rối loạn mỡ máu cũng dễ bị xơ vữa động mạch, dẫn đến tắc nghẽn mạch não. Ngoài ra, bệnh tim mạch như rung nhĩ, suy tim có thể tạo cục máu đông trôi lên não, gây đột quỵ thiếu máu cục bộ.

Người béo phì, lối sống ít vận động

Béo phì thường đi kèm tăng huyết áp, mỡ máu cao và kháng insulin - tất cả đều là yếu tố nguy cơ đột quỵ. Người ít vận động lại càng dễ bị rối loạn tuần hoàn và tăng cân mất kiểm soát. Các nghiên cứu cho thấy người béo phì có nguy cơ đột quỵ cao gấp nhiều lần so với người có cân nặng bình thường.

Người hút thuốc, uống rượu bia nhiều

Thuốc lá chứa hàng nghìn chất độc, trong đó nicotine và carbon monoxide làm co mạch, tổn thương nội mạc mạch máu, dễ hình thành cục máu đông. Lạm dụng rượu làm tăng huyết áp và nguy cơ rung nhĩ, qua đó tăng nguy cơ đột quỵ (cả thiếu máu và xuất huyết).

Cần làm gì khi xuất hiện dấu hiệu đột quỵ trước 1 ngày?

Khi nhận thấy bản thân hoặc người xung quanh xuất hiện các dấu hiệu đột quỵ trước 1 ngày như đã nhắc đến bên trên, tuyệt đối không được chủ quan. Các bước cần thực hiện gồm:

• Gọi cấp cứu ngay lập tức (115 hoặc số khẩn cấp tại địa phương): Đột quỵ là tình trạng khẩn cấp y tế, càng cấp cứu sớm thì khả năng cứu sống và phục hồi càng cao. Thời gian vàng cấp cứu đột quỵ là 3 - 4,5 giờ sau khi xuất hiện các triệu chứng đầu tiên. Thuốc tiêu sợi huyết tĩnh mạch cần được dùng trong 4,5 giờ đầu nếu đủ điều kiện. Lấy huyết khối cơ học có thể thực hiện trong vòng 16 - 24 giờ.
• Không tự lái xe đưa bệnh nhân đi cấp cứu, mà nên gọi xe cứu thương để được hỗ trợ chuyên nghiệp.
• Đưa người bệnh đến bệnh viện có đơn vị đột quỵ hoặc chuyên khoa thần kinh. Đây là nơi có khả năng chẩn đoán và can thiệp kịp thời bằng thuốc tiêu sợi huyết hoặc can thiệp nội mạch.
• Đối với bệnh nhân có rối loạn nuốt hoặc nguy cơ hít sặc, nên kê cao đầu. Ngược lại, trong trường hợp thiếu máu não nặng cần tối ưu tưới máu não, có thể để bệnh nhân nằm phẳng nhưng phải được theo dõi chặt chẽ.
• Không cho bệnh nhân ăn uống hay tự ý dùng thuốc không theo chỉ định vì có thể gây sặc hoặc làm chậm trễ điều trị đúng phác đồ.
• Theo dõi sát các triệu chứng, ghi nhớ thời điểm người bệnh khởi phát dấu hiệu bất thường. Những thông tin quan trọng này sẽ giúp bác sĩ quyết định phương pháp điều trị.

Nhận biết sớm dấu hiệu đột quỵ trước 1 ngày chính là chìa khóa giúp giảm thiểu nguy cơ tử vong và hạn chế di chứng sau đột quỵ. Các chuyên gia khuyên rằng, mỗi người nên lắng nghe cơ thể, không bỏ qua những thay đổi bất thường và đến bệnh viện ngay khi nghi ngờ. Đừng để sự chủ quan làm mất đi “thời gian vàng” cứu sống, bởi với đột quỵ, mỗi phút trôi qua đều vô cùng quý giá.