Cây hoàng đàn là gì? Có công dụng chữa bệnh như thế nào?

Bạch đàn là loài cây gỗ quý hiếm ở nước ta, được ghi trong Sách đỏ và cần được bảo tồn. Đây là một loại thuốc quý mà mỗi bộ phận có công dụng khác nhau. Hãy cùng tìm hiểu công dụng trong bài viết dưới đây.

Đặc điểm của cây hoàng đàn

Cây hoàng đàn là cây thân gỗ, cao 15 - 20m, đường kính thân cây khoảng 0.5m. Cây phân thành nhiều cành nhỏ, lá có hình vảy, nhỏ, mọc gần nhau và sát vào cành.

Phân bố và thu hoạch

Cây hoàng đàn thường mọc trên núi đá vôi ở vùng núi cao khoảng 300m hoặc trên sườn núi dốc. Là loại cây ưa nước, thường mọc trên đá. Trên thế giới, cây mọc rải rác ở một số nước phía Nam Trung Quốc, Ấn Độ và Nepal. Ở nước ta, cây này mọc rải rác ở một số tỉnh miền núi phía Bắc như Lạng Sơn, Tuyên Quang, Cao Bằng, Điện Biên Phủ,...

Thời gian thu hoạch phụ thuộc vào từng bộ phận sử dụng. Thông thường loại cây này được thu hái quanh năm để làm thuốc. Sau khi thu hoạch đem rửa sạch bằng nước, sau đó phơi nắng hoặc sấy khô để sử dụng và bảo quản.

Bộ phận sử dụng của cây hoàng đàn

Bộ phận của cây hoàng đàn được sử dụng rộng rãi để làm thuốc như lá, quả, rễ và vỏ cây. Bảo quản nơi thoáng mát, tránh nơi ẩm ướt để không bị mốc.

Thành phần hoá học 

Mỗi bộ phận của cây hoàng đàn đều chứa các thành phần khác nhau nên có công dụng khác nhau. Rễ và gỗ thân chứa nhiều tinh dầu có dược tính với nồng độ 4.5 - 5.5%. Lá có ít tinh dầu hơn.

Tác dụng y học của cây hoàng đàn

Theo y học hiện đại

Gỗ bạch đàn có chứa tinh dầu có tác dụng xua đuổi côn trùng như gián, nhện, chuột, muỗi. Đồng thời, hương thơm đặc trưng của gỗ hoàng đàn ấm áp, dịu nhẹ giúp thư giãn, giảm căng thẳng và tăng cảm giác hưng phấn. 

Theo y học cổ truyền

Quả có vị đắng, tính bình. Lá và cành có vị đắng, chát, cay, tính ôn. Mỗi bộ phận của bạch đàn đều có những công dụng khác nhau như:

• Quả: Có công dụng chữa phong hàn, đau bụng, đau bụng, cảm mạo, cầm máu.
• Rễ cây: Có công dụng chữa bỏng, làm lành vết thương do té, ngã.
• Cành và lá: Có tác dụng chữa buồn nôn, nôn ra máu, trĩ, cầm máu và làm lành vết thương.
• Vỏ thân cây: Có tác dụng chữa đau bụng, đi ngoài nhiều lần, tiêu chảy.
• Tinh dầu: Dùng làm thuốc xoa bóp trong các trường hợp đau cơ, xương khớp, sưng tấy, xung huyết, giúp sát trùng vết thương, nhiễm trùng. Trong công nghiệp, tinh dầu hoàng đàn còn được dùng để làm mỹ phẩm,...

Tác dụng khác

Gỗ hoàng đàn có giá trị cao, rễ thường có giá trị hơn thân. Vì rễ có tinh dầu, nhựa đậm đặc hơn. Cây cho gỗ thẳng, vân đẹp và có khả năng chống mối mọt tốt, được dùng trong trang trí nội thất, sản xuất đồ gỗ cao cấp và hàng thủ công mỹ nghệ. 

Cây hoàng đàn là loại gỗ quý hiếm được xếp vào loại cực kỳ nguy cấp và có nguy cơ tuyệt chủng. Loại cây này đã được ghi nhận trong Sách đỏ Việt Nam (1996, 2007).

Liều sử dụng cây hoàng đàn

Tùy theo bộ phận của cây mà có cách sử dụng khác nhau. Thông thường lá được sắc nước uống, phần vỏ tán thành bột mịn,... Ngày dùng 20 - 30 gam lá hoàng đàn, 2 - 3 quả quả. Liều dùng không cố định mà tùy thuộc vào bệnh lý, độ tuổi và mức độ nghiêm trọng của bệnh.

Các bài thuốc chữa bệnh từ cây hoàng đàn

Dưới đây là một số bài thuốc từ cây hoàng đàn mà bạn có thể tham khảo để bào chế chữa bệnh.

Chữa bệnh nôn ra máu

Nguyên liệu:

• 30g lá hoàng đàn.
• 30g sinh địa.
• 0.3 gram A giao.

Cách làm:

• Lá bạch đàn cần được rửa sạch để loại bỏ lớp bụi bẩn.
• Cho tất cả nguyên liệu vào nồi cùng 500ml nước lọc.
• Nấu sắc cho đến khi lượng nước còn lại khoảng 200m.
• Chia nước uống 2 lần trong ngày sáng và tối. 
• Ngoài việc sử dụng nước lá hoàng đàn và một số vị thuốc khác, bạn cũng có thể sử dụng 2 - 3 quả hoàng đàn. Xay thành bột mịn và bảo quản trong lọ thủy tinh để sử dụng dần. Mỗi lần dùng một ít với rượu trắng nóng.

Chữa bệnh đau bụng, tiêu chảy

Nguyên liệu:

• Vỏ hoàng đàn.
• Hương phụ tử.

Cách làm:

• Ngâm một phần vỏ bạch đàn trong nước qua đêm. 
• Sau 24 giờ ngâm để ráo nước rồi thái sợi nhỏ rồi đem phơi nắng hoặc sấy khô.
• Nghiền nhuyễn vỏ cây hoàng đàn và 2 phần hương phụ tử thành bột.
• Trộn hai hỗn hợp bột và vo thành từng viên cỡ bằng hạt bắp.
• Mỗi lần dùng 10 viên với nước ấm, hai lần/ngày, sáng và tối.

Chữa vết thương bỏng

Nguyên liệu: Cành và lá cây hoàng đàn.

Cách làm:

• Đem một ít cành, lá cây hoàng đàn rửa qua nước nhiều lần.
• Cho cả cành và lá vào nồi đun với ít nước cho đến khi nước cạn bớt.
• Sử dụng một lượng vừa đủ mỗi lần thoa lên vết thương bị bỏng. Sử dụng đều đặn hàng ngày để nhanh chóng cải thiện tình trạng. 
• Hoặc lấy cành, lá thái nhỏ rồi nghiền thành bột mịn rắc lên vùng da bị bỏng. Ngoài ra, dân gian còn dùng cành, lá sắc lấy nước uống chữa cảm mạo, nhức đầu, đau bụng. Những đối tượng bị dị ứng hoặc mẫn cảm với một số thành phần của cây hoàng đàn cần phải cẩn thận khi sử dụng.

Những thông tin trên đây đã giới thiệu cây hoàng đàn là gì và các bài thuốc từ thảo dược này. Cây hoàng đàn là loài cây gỗ quý hiếm cần được bảo tồn. Thông tin trong bài chỉ mang tính chất tham khảo. Bạn không nên tự ý sử dụng hoặc nghe theo các bài thuốc truyền miệng, chưa có chỉ định của bác sĩ Đông y. Ngoài ra nên đi khám để hiểu tình trạng cơ thể và được bác sĩ kê đơn thuốc phù hợp.

Cao Hiếu

Nguồn tham khảo: Tổng hợp