Chemo là gì? Tác dụng phụ ra sao?

Chemo điều trị hiệu quả cho nhiều loại ung thư, nhưng nó cũng có thể tác động đến các tế bào khỏe mạnh, dẫn đến nhiều tác dụng phụ khác nhau. Loại và mức độ nghiêm trọng của tác dụng phụ có thể khác nhau tùy theo loại thuốc hóa trị cụ thể được sử dụng và không phải ai cũng gặp phải những tác dụng phụ giống nhau. Một số tác dụng phụ có thể xuất hiện trong hoặc ngay sau khi điều trị, trong khi những tác dụng phụ khác có thể xuất hiện vài ngày, tuần, tháng hoặc thậm chí nhiều năm sau đó.

Chemo là gì?

Ung thư là một căn bệnh nguy hiểm, đe dọa tính mạng nên hầu hết mọi người đều lo sợ khi mắc phải căn bệnh này. Hiện nay, để điều trị bệnh ung thư, y học hiện đại có nhiều phương pháp khác nhau, trong đó chemo là một phương pháp phổ biến. Dù vậy, rất nhiều người vẫn chưa biết chemo là gì?

Chemo, hay hóa trị, là một phương pháp điều trị được sử dụng để chống lại ung thư. Liệu pháp này liên quan đến việc sử dụng các loại thuốc mạnh được thiết kế để nhắm mục tiêu và tiêu diệt các tế bào ung thư. Mặc dù hóa trị là phương pháp điều trị được công nhận và sử dụng rộng rãi cho nhiều loại ung thư nhưng không phải lúc nào nó cũng là phương pháp được lựa chọn cho mọi bệnh nhân ung thư.

Hóa trị ung thư hoạt động bằng cách làm hỏng DNA của tế bào ung thư, ngăn cản chúng phát triển và phân chia. Mục tiêu cuối cùng là tiêu diệt các tế bào ác tính này. Tuy nhiên, một trong những thách thức của hóa trị là nó cũng có thể ảnh hưởng đến các tế bào khỏe mạnh bình thường. Điều này xảy ra vì thuốc hóa trị không phải lúc nào cũng có khả năng phân biệt giữa tế bào ung thư và tế bào bình thường.

Mặc dù vậy, các tế bào khỏe mạnh thường có thể phục hồi theo thời gian. Chúng có thể tự sửa chữa hoặc được thay thế bằng các tế bào mới khỏe mạnh. Quá trình phục hồi này là một khía cạnh quan trọng trong cách cơ thể đối phó với các tác dụng phụ của hóa trị.

Các loại ung thư được điều trị bằng hóa trị

Hóa trị có thể được sử dụng để điều trị nhiều loại ung thư khác nhau, trong đó bao gồm:

• Ung thư vú;
• Ung thư phổi;
• Ung thư đại trực tràng;
• Bệnh bạch cầu;
• Ung thư hạch.

Mỗi loại ung thư có thể yêu cầu sự kết hợp cụ thể của các loại thuốc hóa trị, được điều chỉnh để nhắm vào các đặc điểm cụ thể của tế bào ung thư.

Tác dụng phụ của hóa trị

Sau khi đã biết chemo là gì, hẳn nhiều người sẽ rất muốn biết chemo có gây ra tác dụng phụ gì hay không. Theo bác sĩ chuyên khoa, khi tiến hành chemo, bệnh nhân có thể gặp phải một loạt các tác dụng phụ, bao gồm:

Buồn nôn và nôn

Nhiều bệnh nhân bị buồn nôn và nôn, thường có thể kiểm soát được bằng thuốc chống buồn nôn.

Rụng tóc

Rụng tóc là một tác dụng phụ thường gặp, tuy nhiên biểu hiện này thường chỉ là tạm thời và tóc có thể mọc lại sau khi kết thúc điều trị.

Tiêu chảy hoặc táo bón

Những thay đổi trong nhu động ruột diễn ra thường xuyên và việc điều chỉnh chế độ ăn uống hoặc dùng thuốc có thể giúp giảm bớt những triệu chứng này.

Mệt mỏi và suy nhược

Cảm giác cực kỳ mệt mỏi là điều bình thường ở bệnh nhân hóa trị. Điều quan trọng là người bệnh phải nghỉ ngơi và tiết kiệm năng lượng.

Sốt hoặc ớn lạnh

Những triệu chứng sốt hoặc ớn lạnh có thể cảnh báo tình trạng nhiễm trùng, vì vậy điều quan trọng là phải theo dõi nhiệt độ cơ thể và báo cáo mọi thay đổi đáng kể cho bác sĩ điều trị.

Số lượng tế bào máu thấp

Hóa trị có thể làm giảm số lượng bạch cầu và hồng cầu, làm tăng nguy cơ nhiễm trùng và chảy máu. Việc làm xét nghiệm máu thường xuyên là cần thiết để theo dõi nồng độ tế bào máu.

Thay đổi khẩu vị hoặc chán ăn

Nhiều bệnh nhân nhận thấy bản thân có sự thay đổi về khẩu vị hoặc giảm cảm giác thèm ăn, điều này có thể ảnh hưởng đến dinh dưỡng cơ thể. Để cải thiện, bệnh nhân nên ăn nhiều bữa nhỏ, thường xuyên uống đủ nước.

Các vấn đề về da

Da có thể trở nên khô, bị kích ứng hoặc nhạy cảm hơn sau khi hóa trị.

Đau miệng hoặc loét miệng

Bệnh nhân hóa trị có thể xuất hiện vết loét đau ở miệng, khiến việc ăn uống trở nên khó khăn. Để giảm đau, bạn nên sử dụng bàn chải đánh răng mềm và tránh thức ăn có tính axit hoặc cay nhé.

Các tác dụng phụ khác

Tùy thuộc vào loại hóa trị, bệnh nhân có thể gặp thêm các tác dụng phụ khác. Điều quan trọng là phải trao đổi với bác sĩ điều trị về bất kỳ triệu chứng mới hoặc bất thường nào xảy ra với bạn.

Lợi ích của hóa trị

Mặc dù có tác dụng phụ nhưng chemo là một phương pháp điều trị ung thư mang lại những lợi ích đáng kể, bao gồm

• Có thể thu nhỏ khối u, giúp việc phẫu thuật cắt bỏ chúng dễ dàng hơn.
• Có thể tiêu diệt các tế bào ung thư đã lan sang các bộ phận khác của cơ thể.
• Có thể làm giảm các triệu chứng do ung thư gây ra, cải thiện chất lượng cuộc sống của bệnh nhân.
• Có thể được sử dụng kết hợp với các phương pháp điều trị khác, chẳng hạn như phẫu thuật và xạ trị, để tăng hiệu quả điều trị.

Chemo được thực hiện như thế nào?

Đến đây, bạn đã hiểu được chemo là gì, lợi ích lẫn tác dụng phụ của phương pháp này ra sao. Thông thường, việc hóa trị sẽ được thực hiện theo nhiều cách:

Truyền qua ống thông IV

Đây là phương pháp phổ biến nhất, trong đó thuốc hóa trị được đưa trực tiếp vào tĩnh mạch thông qua ống thông tĩnh mạch (IV).

Thuốc tiêm

Thuốc hóa trị cũng có thể được dùng bằng cách tiêm trực tiếp vào cơ hoặc dưới da.

Thuốc uống

Một số loại thuốc hóa trị có sẵn ở dạng thuốc viên, cho phép bệnh nhân dùng thuốc bằng đường uống.

Chemo có thể là phương pháp điều trị duy nhất cho một số bệnh ung thư, nhắm mục tiêu và tiêu diệt tế bào ung thư một cách hiệu quả. Tuy nhiên, nó thường được sử dụng kết hợp với các phương thức điều trị khác:

• Phẫu thuật: Hóa trị có thể được sử dụng trước khi phẫu thuật để thu nhỏ khối u hoặc sau phẫu thuật để loại bỏ các tế bào ung thư còn sót lại.
• Xạ trị: Phương pháp này sử dụng bức xạ năng lượng cao để nhắm mục tiêu và tiêu diệt tế bào ung thư, thường được sử dụng kết hợp với hóa trị để nâng cao hiệu quả.
• Liệu pháp nội tiết: Đối với các bệnh ung thư bị ảnh hưởng bởi hormone, chẳng hạn như một số bệnh ung thư vú và tuyến tiền liệt, hóa trị có thể được kết hợp với liệu pháp nội tiết để ngăn chặn việc sản xuất hoặc hoạt động của hormone.
• Liệu pháp nhắm mục tiêu: Phương pháp điều trị này tập trung vào các phân tử cụ thể liên quan đến sự phát triển của ung thư, thường được sử dụng cùng với hóa trị để cải thiện kết quả.
• Liệu pháp miễn dịch: Bằng cách tăng cường hệ thống miễn dịch của cơ thể, liệu pháp miễn dịch có thể phối hợp với hóa trị để chống ung thư hiệu quả hơn.

Phương pháp chemo thường được thực hiện tại phòng khám hoặc trung tâm điều trị ngoại trú. Bệnh nhân được điều trị và trở về nhà ngay trong ngày. Tuy nhiên, một số phác đồ hóa trị đòi hỏi phải theo dõi và chăm sóc chuyên sâu hơn, buộc bệnh nhân phải nằm viện một hoặc nhiều đêm. Chỉ những loại hóa trị cụ thể mới có thể được thực hiện tại nhà, dưới sự giám sát y tế nghiêm ngặt.

Hiểu được các phương pháp điều trị hóa trị khác nhau và vai trò của nó trong kế hoạch điều trị ung thư toàn diện là rất quan trọng đối với bệnh nhân và người chăm sóc họ. Dù được tiêm truyền tĩnh mạch, tiêm hay uống thuốc, hóa trị vẫn là một công cụ quan trọng trong cuộc chiến chống lại bệnh ung thư. Sự kết hợp của nó với các phương pháp điều trị khác như phẫu thuật, xạ trị và các liệu pháp nhắm mục tiêu sẽ nâng cao hiệu quả, mang lại hy vọng và kết quả cải thiện cho nhiều bệnh nhân.

Hy vọng những thông tin trong bài viết này đã giúp bạn hiểu rõ hơn chemo là gì, ưu điểm, cơ chế hoạt động, cách thức thực hiện cũng như những tác dụng phụ sẽ xảy ra cho bệnh nhân sau khi tiến hành chemo ra sao. Với bệnh nhân ung thư, chemo vẫn là nền tảng trong cuộc chiến giúp họ chống lại những tế bào ác tính lẫn tác động của nó.

Xem thêm: Tác dụng phụ lên nhận thức và não khi hoá trị