Có nên điều trị RSV tại nhà không? Khi nào trẻ nhiễm RSV cần nhập viện điều trị?

Virus RSV (Respiratory Syncytial Virus) luôn là mối quan tâm lớn của nhiều phụ huynh. Nhất là khi hàng năm có hàng triệu trẻ em mắc và phải nhập viện do biến chứng hô hấp. Dù vậy, không phải trường hợp nào cũng cần điều trị nội trú. Với những trẻ có triệu chứng nhẹ, việc điều trị RSV tại nhà đúng cách có thể giúp con phục hồi nhanh, an toàn và thoải mái hơn. Bài viết này sẽ cung cấp hướng dẫn cụ thể, dễ thực hiện về cách điều trị RSV tại nhà theo đúng khuyến cáo y tế.

Khi nào có thể điều trị RSV tại nhà?

Không phải tất cả các trường hợp nhiễm virus RSV đều cần nhập viện. Trong nhiều tình huống, trẻ có thể được điều trị và chăm sóc tại nhà nếu đáp ứng đủ một số tiêu chí an toàn. Cụ thể là:

• Trẻ cần là trẻ sinh đủ tháng, không có bệnh nền mạn tính như tim bẩm sinh hay bệnh phổi.
• Các triệu chứng ở mức độ nhẹ như ho, sổ mũi, sốt nhẹ, vẫn bú tốt, chơi bình thường là dấu hiệu cho thấy bệnh đang ở thể nhẹ.
• Quan trọng nhất, trẻ không có dấu hiệu suy hô hấp, tức là không thở nhanh, không co lõm lồng ngực hay tím môi.

Khi những điều kiện này được đảm bảo, việc chăm sóc tại nhà đúng cách có thể giúp trẻ phục hồi mà không cần can thiệp y tế đặc biệt. Tuy nhiên, trước khi điều trị và chăm sóc trẻ tại nhà, bạn nên đưa con đi khám để được bác sĩ hướng dẫn chi tiết. Trong quá trình điều trị, cha mẹ vẫn cần theo dõi sát để kịp thời phát hiện nếu bệnh chuyển biến nặng.

Hướng dẫn điều trị RSV tại nhà

Điều trị RSV tại nhà yêu cầu người chăm sóc tuân thủ theo khuyến cáo y tế. Nếu trẻ sốt trên 38.5 độ C, cha mẹ có thể hạ sốt đúng cách bằng paracetamol, sử dụng theo liều lượng dựa trên cân nặng của trẻ (10 - 15mg/kg/lần, tối đa 4 lần/ngày) theo sự hướng dẫn của bác sĩ. Các bác sĩ khuyến cáo không nên dùng aspirin vì có nguy cơ gây hội chứng Reye khá nguy hiểm. Cha mẹ cũng cần tuyệt đối tránh các loại thuốc không rõ nguồn gốc, không có hướng dẫn y khoa.

Khi điều trị RSV tại nhà, việc đảm bảo thông thoáng đường thở cho trẻ cũng rất quan trọng. Trẻ nên được hút mũi bằng nước muối sinh lý 2 - 3 lần mỗi ngày, đặc biệt trước khi ăn và ngủ. Khi nằm, bạn nên kê cao gối cho bé khoảng 30 độ để giảm nghẹt mũi và hỗ trợ hô hấp tốt hơn.

Về dinh dưỡng, với trẻ còn bú mẹ, bạn hãy cho trẻ bú thường xuyên hơn. Sữa mẹ cung cấp là nguồn kháng thể tự nhiên, giúp trẻ tăng miễn dịch và nhanh phục hồi. Với trẻ lớn, cần cho trẻ uống đủ nước để tránh mất nước. Hãy chia nhỏ bữa, chọn thực phẩm mềm, dễ tiêu, giàu dinh dưỡng để tăng đề kháng cơ thể.

Việc theo dõi sát triệu chứng, đặc biệt là dấu hiệu biến chứng khi nhiễm RSV đặc biệt quan trọng. Cha mẹ hãy quan sát nhịp thở, màu môi, phản ứng tỉnh táo, khả năng ăn bú của trẻ thường xuyên. Nếu xuất hiện dấu hiệu bất thường như thở nhanh, tím tái, bỏ bú, cần đưa trẻ đi khám ngay.

Khi nào trẻ nhiễm RSV cần nhập viện điều trị?

Trẻ nhiễm virus RSV cần được nhập viện nếu có biểu hiện khó thở rõ rệt như: Thở nhanh vượt mức bình thường theo lứa tuổi (ví dụ: Hơn 60 lần/phút ở trẻ dưới 2 tháng tuổi), rút lõm lồng ngực, cánh mũi phập phồng, hoặc có biểu hiện thở nông, ngắt quãng. 

Tình trạng tím môi, đầu ngón tay hoặc chân là một dấu hiệu khác cho thấy trẻ đang thiếu oxy. Khi xuất hiện dấu hiệu này, trẻ cần được cấp cứu để đảm bảo cung cấp đủ oxy cho cơ thể. Trẻ không ăn bú được, bỏ bú hoàn toàn, nôn ói liên tục hoặc có dấu hiệu mất nước như mắt trũng, khô miệng, tiểu ít cũng là lý do cần nhập viện. Việc không thể duy trì dinh dưỡng và bù nước đầy đủ có thể khiến bệnh tiến triển nhanh hơn.

Những biểu hiện như ngủ li bì, khó đánh thức, mệt mỏi, ít tương tác với người xung quanh cho thấy trẻ đang suy giảm ý thức hoặc quá kiệt sức. Đây có thể là hậu quả của thiếu oxy hoặc nhiễm trùng nặng cần được theo dõi tại bệnh viện. Trong trường hợp trẻ sốt cao liên tục trên 38,5°C trong hơn hai ngày, dù đã dùng thuốc hạ sốt đúng cách, phụ huynh cũng nên đưa trẻ đi khám sớm. 

Việc nhập viện kịp thời giúp các bác sĩ theo dõi sát sao nhịp thở, nồng độ oxy máu và dấu hiệu sinh tồn của trẻ. Tại bệnh viện, trẻ sẽ được hỗ trợ điều trị tích cực như truyền dịch, thở oxy hoặc hỗ trợ hô hấp nếu cần thiết. Điều này giúp phòng ngừa các biến chứng nghiêm trọng như suy hô hấp cấp, viêm phổi nặng hoặc tổn thương phổi kéo dài.

Phòng ngừa nhiễm RSV bằng cách nào?

Tại Việt Nam, virus hợp bào hô hấp (RSV) thường đạt đỉnh vào cuối mùa hè, đặc biệt là từ tháng 5 đến tháng 7, theo nghiên cứu về mùa vụ của các virus hô hấp gây nhập viện. Do đó, phụ huynh cần chủ động thực hiện các biện pháp phòng ngừa cho trẻ.

Các biện pháp phòng bệnh thông thường

Các biện pháp quan trọng bao gồm: Giữ vệ sinh cá nhân, hạn chế tiếp xúc với người có triệu chứng hô hấp, đảm bảo môi trường sống sạch sẽ, hạn chế đưa trẻ đến nơi đông người vào mùa dịch bệnh… Cha mẹ cũng cần chú trọng chế độ dinh dưỡng, nghỉ ngơi, vận động hợp lý để trẻ tăng đề kháng tự nhiên.

Sử dụng kháng thể đơn dòng dự phòng RSV theo chỉ định của bác sĩ

Palivizumab là một kháng thể đơn dòng nhắm đích protein F của virus hợp bào hô hấp (RSV), có khả năng ngăn chặn sự hòa màng giữa virus và tế bào biểu mô đường hô hấp – bước đầu tiên của quá trình xâm nhiễm. Đây là một loại kháng thể đơn dòng chứa hoạt chất palivizumab, được sử dụng để phòng ngừa bệnh đường hô hấp dưới nghiêm trọng phải nhập viện do nhiễm virus RSV. Khi đó, nếu không may mắc bệnh, trẻ sẽ gặp triệu chứng nhẹ hơn và có thể điều trị RSV tại nhà.

Thông qua việc trung hòa hoạt tính của virus trước khi chúng có thể nhân lên trong cơ thể, liệu pháp này giúp dự phòng hiệu quả các biến chứng nghiêm trọng ở trẻ sơ sinh sinh non, mắc bệnh tim bẩm sinh hoặc bệnh phổi mạn tính – những đối tượng có nguy cơ nhập viện cao do RSV.

Việc sử dụng kháng thể đơn dòng Palivizumab theo phác đồ định kỳ trong mùa dịch RSV đã được chứng minh là làm giảm tỷ lệ nhập viện và mức độ nghiêm trọng của bệnh. Để giảm nguy cơ nhập viện và biến chứng nặng do RSV, Tổ chức Y tế Thế giới và nhiều hiệp hội nhi khoa quốc tế cũng khuyến cáo sử dụng kháng thể đơn dòng Palivizumab cho các đối tượng nguy cơ cao.

Bác sĩ có thể chỉ định dùng kháng thể đơn dòng dự phòng RSV cho những đối tượng sau:

• Trẻ sinh non ≤ 35 tuần tuổi thai và dưới 6 tháng tuổi vào thời điểm bắt đầu mùa RSV.
• Trẻ dưới 2 tuổi đã từng phải điều trị loạn sản phế quản phổi trong vòng 6 tháng trước mùa RSV.
• Trẻ dưới 2 tuổi mắc bệnh tim bẩm sinh có ý nghĩa huyết động.

Cha mẹ cần lưu ý, không tự ý sử dụng kháng thể đơn dòng Palivizumab để tiêm cho trẻ. Trước khi sử dụng, cần có sự tư vấn của bác sĩ và việc tiêm thuốc cần được thực hiện bởi bác sĩ. Việc sử dụng sai liều có thể dẫn đến những tác dụng phụ không mong muốn, ảnh hưởng xấu đến sức khỏe của trẻ.

Điều trị RSV tại nhà được chỉ định trong những trường hợp nhiễm RSV nhẹ. Việc điều trị không khó, nhưng đòi hỏi sự cẩn trọng và theo dõi sát sao từ cha mẹ. Khi hiểu rõ nguyên tắc điều trị hỗ trợ và biết nhận diện dấu hiệu cảnh báo biến chứng nguy hiểm, cha mẹ có thể yên tâm chăm sóc con một cách hiệu quả.