Cơ thái dương có chức năng gì? Cách giữ cho cơ khoẻ mạnh

Cơ thái dương là một trong những nhóm cơ quan trọng của hệ thống cơ nhai, nằm ở hai bên đầu và có vai trò chính trong việc đóng mở hàm. Nhờ có cơ thái dương, chúng ta có thể thực hiện các hoạt động nhai, cắn và giữ ổn định cấu trúc khuôn mặt. Tuy nhiên, không phải ai cũng hiểu rõ về vị trí, chức năng cũng như cách chăm sóc cơ thái dương để tránh tình trạng căng cơ, đau nhức hay suy giảm chức năng.

Trong bài viết này, chúng ta sẽ cùng tìm hiểu chi tiết về cơ thái dương để hiểu được tầm quan trọng của cơ trong chức năng nhai và vận động hàm hàng ngày.

Giới thiệu về cơ thái dương

Cơ thái dương (Temporalis muscle) là một trong những nhóm cơ quan trọng trong quá trình nhai, giúp kiểm soát chuyển động của hàm. Cơ này nằm ở hai bên đầu, kéo dài từ vùng thái dương xuống xương hàm dưới, có nhiệm vụ chính là đóng và nâng hàm khi nhai thức ăn.

Cơ thái dương không chỉ đóng vai trò quan trọng trong quá trình nhai mà còn ảnh hưởng đến biểu cảm khuôn mặt và một số chức năng khác của vùng đầu. Khi cơ này gặp vấn đề, có thể xuất hiện tình trạng đau nhức, co thắt hoặc thậm chí gây ra các hội chứng liên quan đến khớp thái dương hàm, ảnh hưởng đến khả năng cử động hàm và chất lượng cuộc sống.

Đây là một trong những cơ nhai lớn nhất của cơ thể, có hình dạng giống chiếc quạt và nằm ở hai bên đầu, bao phủ khu vực thái dương. Cơ thái dương bắt nguồn từ hố thái dương của xương sọ và kéo dài xuống bám vào mỏm vẹt của xương hàm dưới, giúp thực hiện các chuyển động nâng và đóng hàm khi ăn nhai.

Về cấu trúc, cơ thái dương được chia thành hai phần gồm phần nông và phần sâu. Phần nông bao phủ diện rộng trên vùng thái dương, trong khi phần sâu có các sợi cơ chạy dọc xuống xương hàm, tạo lực mạnh giúp nhai và nghiền nát thực phẩm, đặc biệt là các loại thức ăn cứng. Nhờ cấu tạo đặc biệt này, cơ thái dương đóng vai trò quan trọng trong hoạt động ăn nhai hằng ngày.

Cơ thái dương được cấp máu chủ yếu bởi động mạch thái dương sâu (deep temporal arteries) và được chi phối bởi thần kinh hàm dưới, một nhánh của dây thần kinh sinh ba (trigeminal nerve). Chính nhờ cấu trúc đặc biệt này mà cơ thái dương có thể thực hiện các chức năng quan trọng trong quá trình nhai và vận động hàm.

Chức năng của cơ thái dương

Cơ thái dương đóng vai trò quan trọng trong các hoạt động của hàm dưới, đặc biệt là trong quá trình nhai và nói. Một số chức năng chính của cơ này bao gồm:

• Đóng hàm (elevation of the mandible): Cơ thái dương giúp nâng hàm dưới lên, cho phép răng trên và răng dưới khớp lại để nhai thức ăn. Đây là chức năng chính của cơ.

• Kéo hàm ra sau (retraction of the mandible): Phần sau của cơ thái dương giúp kéo hàm dưới về phía sau sau khi đã đưa ra trước, giúp tạo sự linh hoạt trong chuyển động hàm.
• Ổn định hàm: Cơ thái dương phối hợp với các cơ nhai khác như cơ cắn (masseter) và cơ chân bướm trong (medial pterygoid) để giữ hàm dưới ổn định trong khi nhai.
• Hỗ trợ vận động hàm: Cơ thái dương cũng tham gia vào một số cử động nhẹ nhàng khác của hàm, giúp thích nghi với các động tác nhai khác nhau.

Nhờ các chức năng này, cơ thái dương đóng vai trò quan trọng trong hệ thống cơ nhai, giúp con người thực hiện các hoạt động ăn uống và giao tiếp hiệu quả.

Một số rối loạn liên quan đến cơ thái dương

Cơ thái dương có thể gặp phải nhiều vấn đề do căng thẳng, chấn thương hoặc thói quen xấu trong sinh hoạt hằng ngày. Một số rối loạn phổ biến liên quan đến cơ thái dương bao gồm:

• Hội chứng rối loạn khớp thái dương hàm (TMJ disorder): Căng thẳng hoặc co thắt quá mức ở cơ thái dương có thể gây đau nhức vùng thái dương, hàm và lan sang tai hoặc đầu. Tình trạng này thường đi kèm với triệu chứng khó mở miệng, đau khi nhai, phát ra tiếng kêu lục cục trong khớp hàm và đau đầu kéo dài, ảnh hưởng đến sinh hoạt hằng ngày.
• Căng cơ: Thói quen nghiến răng hoặc nhai kẹo cao su quá mức có thể làm cơ thái dương bị căng, gây đau nhức kéo dài và mỏi cơ.
• Chấn thương hoặc viêm: Một số trường hợp chấn thương vùng mặt hoặc phẫu thuật răng miệng có thể ảnh hưởng đến cơ thái dương, gây sưng viêm và đau nhức.
• Đau đầu do căng cơ: Cơ thái dương bị căng có thể gây đau đầu kiểu căng thẳng (tension headache), đặc biệt là ở vùng trán và thái dương.

Để phòng ngừa và điều trị các vấn đề liên quan đến cơ thái dương, cần duy trì thói quen nhai hợp lý, tránh nghiến răng, hạn chế căng thẳng và thực hiện các bài tập thư giãn cơ. Nếu có triệu chứng kéo dài, nên thăm khám bác sĩ chuyên khoa để được chẩn đoán và điều trị kịp thời.

Cách chăm sóc cơ thái dương hạn chế đau và căng cứng

Bộ phận này đóng vai trò quan trọng trong hoạt động nhai và cử động hàm, vì vậy việc chăm sóc đúng cách có thể giúp ngăn ngừa đau nhức và các rối loạn liên quan. Dưới đây là một số biện pháp bảo vệ và duy trì sức khỏe cho vùng cơ này:

• Tránh nghiến răng và nhai kẹo cao su quá mức: Nghiến răng khi ngủ hoặc thói quen nhai kẹo cao su liên tục có thể khiến cơ thái dương bị căng thẳng, dẫn đến đau nhức và rối loạn khớp thái dương hàm.
• Xoa bóp và thư giãn cơ: Massage nhẹ nhàng vùng thái dương có thể giúp giảm căng cơ và cải thiện tuần hoàn máu. Ngoài ra, các bài tập giãn cơ hàm cũng giúp cơ thái dương linh hoạt hơn.

• Duy trì tư thế đúng: Ngồi và nằm sai tư thế, đặc biệt là khi làm việc hoặc ngủ, có thể ảnh hưởng đến hàm và gây áp lực lên cơ thái dương. Hãy giữ tư thế thẳng, tránh tì cằm lên tay hoặc ngủ với tư thế ép má xuống gối quá lâu.
• Hạn chế ăn thực phẩm quá cứng hoặc dai: Thức ăn cứng hoặc cần nhai nhiều có thể làm tăng áp lực lên cơ thái dương, gây căng thẳng và đau nhức. Nên ăn thực phẩm mềm nếu có dấu hiệu đau cơ thái dương.
• Thăm khám bác sĩ nếu có triệu chứng kéo dài: Nếu xuất hiện tình trạng đau thái dương, mỏi hàm hoặc khó mở miệng kéo dài, nên đến gặp bác sĩ chuyên khoa để được kiểm tra và điều trị kịp thời.

Việc chăm sóc cơ thái dương đúng cách không chỉ giúp giảm nguy cơ đau nhức mà còn đảm bảo hoạt động nhai và cử động hàm diễn ra suôn sẻ, cải thiện chất lượng cuộc sống hằng ngày.

Cơ thái dương đóng vai trò quan trọng trong hoạt động nhai, hỗ trợ cử động hàm và góp phần vào cấu trúc tổng thể của khuôn mặt. Việc chăm sóc và duy trì sức khỏe của cơ thái dương không chỉ giúp giảm nguy cơ đau nhức mà còn cải thiện chất lượng cuộc sống. Bằng cách duy trì thói quen ăn uống hợp lý, luyện tập thư giãn cơ hàm và điều trị kịp thời khi có dấu hiệu bất thường, bạn có thể bảo vệ cơ thái dương luôn khỏe mạnh.