Con đường lây chính của viêm màng não mô cầu và cách phòng ngừa hiệu quả

Viêm màng não mô cầu là bệnh lý nhiễm khuẩn cấp tính do vi khuẩn Neisseria meningitidis gây ra, có khả năng lan truyền nhanh chóng qua đường hô hấp. Chỉ cần tiếp xúc gần với người mang vi khuẩn, dù không có triệu chứng, cũng có thể bị lây nhiễm. Vì vậy, nhận diện rõ con đường lây nhiễm là bước đầu tiên để bảo vệ bản thân và cộng đồng khỏi căn bệnh nguy hiểm này. Vậy, đâu là con đường lây chính của viêm màng não mô cầu? Cùng tìm hiểu ngay qua bài viết này.

Viêm màng não mô cầu là bệnh gì?

Viêm màng não mô cầu là bệnh nhiễm khuẩn cấp tính do vi khuẩn Neisseria meningitidis (não mô cầu) gây ra. Đây là một trong những tác nhân hàng đầu gây viêm màng não mủ ở trẻ em và thanh thiếu niên. Bệnh khởi phát đột ngột với các triệu chứng điển hình như sốt cao, đau đầu dữ dội, buồn nôn hoặc nôn, cổ cứng và có thể xuất hiện ban xuất huyết dạng chấm hay hình sao trên da.

Ngoài viêm màng não, vi khuẩn não mô cầu còn có thể gây ra các bệnh lý nghiêm trọng khác như nhiễm khuẩn huyết, viêm khớp, viêm nội tâm mạc. Đáng chú ý, một tỷ lệ đáng kể người mang vi khuẩn trong họng mà không có triệu chứng lâm sàng (khoảng 5-15%) vẫn có khả năng truyền bệnh cho người khác. Đây chính là nguyên nhân khiến bệnh có nguy cơ lây lan âm thầm và khó kiểm soát trong cộng đồng nếu không được phát hiện và phòng ngừa kịp thời.

Con đường lây chính của viêm màng não mô cầu

Tác nhân gây bệnh là vi khuẩn Neisseria meningitidis (não mô cầu), thường khu trú tại vùng hầu họng người bệnh hoặc người lành mang trùng. Bệnh có thể gây ra các biến chứng nặng nề như nhiễm khuẩn huyết, viêm màng não mủ và thậm chí tử vong nếu không được chẩn đoán và điều trị kịp thời.

Nguồn lây bệnh

Nguồn lây chủ yếu là người mang vi khuẩn não mô cầu, bao gồm cả người mắc bệnh có triệu chứng và đặc biệt là người lành mang trùng (không có triệu chứng lâm sàng). Trong các vụ dịch, thống kê cho thấy:

• Khoảng 25% người nhiễm có biểu hiện bệnh không điển hình, dễ bị bỏ sót.
• Khoảng 50% là người lành mang trùng đây là nguồn lây nguy hiểm nhất vì rất khó phát hiện, thường không được cách ly hay điều trị.

Con đường lây chính của viêm màng não mô cầu

Vi khuẩn não mô cầu lây truyền chủ yếu qua đường hô hấp thông qua:

• Tiếp xúc trực tiếp với dịch tiết đường hô hấp của người bệnh như nước bọt khi ho, hắt hơi hoặc nói chuyện ở khoảng cách gần.
• Dùng chung vật dụng cá nhân như ly, muỗng, bàn chải đánh răng,… với người mang trùng.

Thời gian lây nhiễm

Thời kỳ lây truyền kéo dài cho đến khi vi khuẩn còn tồn tại ở vùng hầu họng. Sau khi được điều trị bằng kháng sinh hiệu quả, khả năng lây truyền giảm đáng kể, thường trong vòng 24 giờ đầu.

Do khả năng lây nhiễm cao và khó kiểm soát từ người lành mang trùng, phát hiện sớm và tiêm chủng phòng bệnh là biện pháp phòng ngừa hữu hiệu.

Cách điều trị bệnh viêm màng não mô cầu

Điều trị bệnh viêm màng não mô cầu cần được tiến hành khẩn cấp và tuân thủ nghiêm ngặt theo phác đồ của Bộ Y tế, nhằm giảm thiểu biến chứng nguy hiểm và nguy cơ tử vong. Việc điều trị được chia thành hai nhóm chính: Điều trị đặc hiệu và điều trị dự phòng.

Điều trị đặc hiệu

Ngay khi được chẩn đoán, bệnh nhân cần được sử dụng kháng sinh nhạy cảm với Neisseria meningitidis. Lựa chọn kháng sinh phổ biến bao gồm Penicillin G, Ampicillin hoặc Cephalosporin thế hệ III (Ceftriaxone, Cefotaxime).

• Trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ được chỉ định dùng Ampicillin 200 mg/kg và Cephalosporin III 100 mg/kg/ngày.
• Người lớn dùng Penicillin G liều 2 triệu đơn vị mỗi 2 giờ hoặc Cephalosporin III 2 g mỗi 6 giờ, đường tiêm tĩnh mạch.
• Thời gian điều trị trung bình khoảng 10 ngày.

Điều trị dự phòng

Áp dụng cho người tiếp xúc gần như người thân, nhân viên y tế:

• Người lớn và trẻ ≥12 tuổi: Uống Ciprofloxacin 500 mg liều duy nhất.
• Phụ nữ mang thai: Uống Azithromycin 500 mg.
• Trẻ em: Azithromycin liều 10 mg/kg.

Trường hợp trẻ chưa tiêm phòng và có kết quả xét nghiệm âm tính, cần tiêm ngừa não mô cầu càng sớm càng tốt.

Cách phòng ngừa bệnh viêm màng não mô cầu

Viêm màng não do vi khuẩn Neisseria meningitidis lây truyền chủ yếu qua đường hô hấp, thông qua giọt bắn khi ho, hắt hơi hoặc nói chuyện ở khoảng cách gần. Ngoài ra, việc tiếp xúc gần hoặc dùng chung vật dụng cá nhân với người mang vi khuẩn, bao gồm cả người không có triệu chứng lâm sàng (người lành mang trùng), cũng làm tăng nguy cơ lây nhiễm.

Tiêm chủng chủ động là biện pháp dự phòng hiệu quả nhất hiện nay

Hiện nay có hai loại vắc xin liên hợp thường được sử dụng để phòng bệnh viêm màng não do não mô cầu nhóm A, C, Y và W-135:

• Vắc xin Menactra: Là vắc xin liên hợp sử dụng protein mang là diphtheria toxoid, được chỉ định cho trẻ từ 9 tháng tuổi đến 55 tuổi. Vắc xin giúp tạo miễn dịch chủ động, phòng ngừa bệnh các bệnh viêm màng não, nhiễm khuẩn huyết và viêm phổi do vi khuẩn não mô cầu tuýp A, C, Y, W-135 gây ra.
• Vắc xin MenQuadfi: Là vắc xin cộng hợp thế hệ mới, sử dụng tetanus toxoid làm protein mang, chỉ định cho người từ 12 tháng tuổi trở lên. Vắc xin được tiêm 1 liều duy nhất (0,5 ml, tiêm bắp), giúp phòng ngừa bệnh não mô cầu xâm lấn do các nhóm A, C, W-135 và Y, có khả năng tạo đáp ứng miễn dịch mạnh và bền vững, đồng thời ít gây phản ứng phụ.

Biện pháp hỗ trợ phòng ngừa bổ sung

Bên cạnh tiêm chủng, các biện pháp hỗ trợ khác bao gồm:

• Duy trì vệ sinh cá nhân: Thường xuyên rửa tay, che miệng khi ho hoặc hắt hơi.
• Giữ gìn môi trường sống thông thoáng, sạch sẽ.
• Hạn chế tiếp xúc nơi đông người, đặc biệt trong thời điểm dịch bùng phát.
• Theo dõi sức khỏe thường xuyên và đến cơ sở y tế ngay khi có dấu hiệu nghi ngờ như sốt cao, đau đầu, cổ cứng, ban xuất huyết.

Trung tâm Tiêm chủng Long Châu là địa chỉ uy tín, cung cấp các loại vắc xin chính hãng. Đội ngũ bác sĩ chuyên khoa, hệ thống cơ sở vật chất hiện đại và dịch vụ chăm sóc khách hàng chuyên nghiệp tại Long Châu sẽ giúp bạn an tâm tiêm chủng và bảo vệ sức khỏe cho cả gia đình.

Hy vọng qua bài viết trên, bạn đã hiểu rõ hơn về con đường lây chính của viêm màng não mô cầu cũng như các biện pháp phòng ngừa hiệu quả. Đừng quên chủ động tiêm vắc xin để bảo vệ sức khỏe bản thân và gia đình trước nguy cơ bệnh truyền nhiễm nguy hiểm này.