Đặc điểm hệ hô hấp ở trẻ em và cách bảo vệ hệ hô hấp của bé

Hệ hô hấp của trẻ em chưa hoàn thiện như người lớn, nên dễ bị tác động bởi các yếu tố môi trường và vi khuẩn, virus. Từ đường thở hẹp đến cấu trúc phổi non nớt, mỗi điểm khác biệt đều là lý do khiến trẻ dễ mắc các bệnh hô hấp ở trẻ em và bệnh thường diễn tiến nhanh hơn.

Hiểu rõ những đặc điểm hệ hô hấp ở trẻ em là cách tốt nhất để cha mẹ chủ động bảo vệ sức khỏe hô hấp cho bé.

Đặc điểm hệ hô hấp ở trẻ em: Đường thở trên mỏng manh và dễ bị tắc nghẽn

Đường thở trên của trẻ em bao gồm mũi, họng, thanh quản, khí quản và chúng có đặc điểm mỏng manh, dễ bị tắc nghẽn.

Lòng ống mũi và họng của trẻ khá hẹp

So với người lớn, đường kính lòng mũi và họng của trẻ nhỏ tỷ lệ hẹp hơn đáng kể so với kích thước tổng thể của cơ thể. Điều này khiến chỉ cần một lượng nhỏ dịch nhầy, phù nề hay viêm nhiễm cũng dễ gây tắc nghẽn đường thở.

Amidan và VA lớn

Amidan và VA (adenoid) là những mô lympho có vai trò trong hệ miễn dịch ở trẻ em. Tuy nhiên, ở lứa tuổi này, chúng phát triển tương đối lớn so với kích thước hầu họng, dễ gây chèn ép đường thở.

Khi bị viêm hoặc phì đại, amidan và VA thường khiến trẻ ngủ ngáy, thở bằng miệng, nói khò khè và hay mắc viêm họng kéo dài. Đây là lý do nhiều bé thường xuyên viêm VA, viêm amidan.

Thanh quản và khí quản mềm

Thanh quản và khí quản ở trẻ em có cấu trúc sụn mềm, đàn hồi kém và dễ bị biến dạng dưới tác động của viêm nhiễm hay co thắt. Điều này giải thích vì sao khi trẻ mắc các bệnh viêm đường hô hấp, triệu chứng có thể diễn tiến nhanh và nặng nề.

Vòi Eustache ngắn và nằm ngang

Vòi Eustache là ống nối giữa tai giữa và vòm họng, có nhiệm vụ cân bằng áp lực và dẫn lưu dịch trong tai. Một đặc điểm hệ hô hấp ở trẻ em là vòi Eustache ngắn hơn, rộng hơn và nằm ngang hơn so với người lớn, khiến vi khuẩn và virus từ vùng họng dễ dàng lan lên tai giữa.

Hệ quả là trẻ rất dễ bị viêm tai giữa sau mỗi đợt viêm mũi họng hoặc cảm cúm.

Đặc điểm hệ hô hấp ở trẻ em - Phổi và đường thở dưới còn non nớt và kém hiệu quả

Hệ hô hấp dưới, bao gồm phế quản, phổi và các cấu trúc liên quan, ở trẻ em vẫn đang trong quá trình phát triển.

Phế quản và tiểu phế quản nhỏ

Đặc điểm cấu tạo hệ hô hấp ở trẻ em là các ống dẫn khí trong phổi như phế quản và tiểu phế quản của trẻ em có kích thước rất nhỏ. Khi xảy ra viêm nhiễm, những ống dẫn khí này dễ bị sưng phù, tiết dịch và bị bít tắc nhanh chóng.

Hệ quả là trẻ có thể gặp phải tình trạng thở khò khè, thở nhanh, khó thở, thậm chí suy hô hấp cấp.

Số lượng phế nang còn ít

Phế nang là “nhà máy trao đổi khí” chính của cơ thể, là nơi oxy được hấp thu và CO₂ được thải ra. Tuy nhiên, ở trẻ nhỏ, số lượng phế nang còn rất ít so với người lớn, và lớp màng phế nang cũng mỏng, chưa hoàn thiện.

Điều này khiến hiệu quả trao đổi khí bị hạn chế. Khi mắc các bệnh lý hô hấp như viêm phổi, hen suyễn, trẻ rất dễ bị thiếu oxy, tím tái và mệt lả.

Lông chuyển yếu

Lông chuyển (lông rung) là hàng rào bảo vệ giúp tống xuất chất nhầy và bụi bẩn ra khỏi đường hô hấp. Một đặc điểm hệ hô hấp ở trẻ em là hệ thống lông chuyển chưa phát triển hoàn toàn và hoạt động kém hiệu quả hơn so với người lớn.

Điều đó khiến cho dịch tiết, đờm dãi và các mầm bệnh dễ bị ứ đọng lại trong đường thở, làm tăng nguy cơ nhiễm trùng như viêm phổi, viêm phế quản kéo dài.

Lồng ngực mềm, cơ hô hấp yếu

Xương sườn của trẻ còn mềm và đàn hồi cao, trong khi các cơ hô hấp như cơ hoành, cơ liên sườn chưa đủ khỏe để hỗ trợ việc hô hấp khi gặp trở ngại. Khi bị bệnh, lồng ngực của bé thường bị co kéo, lõm vào mỗi lần thở.

Đồng thời, lực ho yếu khiến trẻ khó tống đờm ra ngoài. Đây là lý do khi bố mẹ thấy con thở lõm ngực hay thở rút lõm, cần đưa đi khám ngay vì đó là dấu hiệu suy hô hấp.

Cách bảo vệ hệ hô hấp ở trẻ em hiệu quả

Hiểu rõ những đặc điểm hệ hô hấp ở trẻ em, bố mẹ có thể chủ động hơn trong việc phòng ngừa các bệnh lý đường hô hấp cho con. Dưới đây là những cách hiệu quả và khoa học để cha mẹ bảo vệ hệ hô hấp non nớt của trẻ ngay từ sớm:

Tiêm chủng cho trẻ đầy đủ

Tiêm vắc xin đủ mũi, đúng lịch không chỉ giúp phòng tránh viêm đường hô hấp hiệu quả mà còn hỗ trợ hệ miễn dịch còn non yếu của trẻ. Các loại vắc xin như phế cầu khuẩn, cúm mùa, Hib (Haemophilus influenzae type b), ho gà, sởi,… đều giúp giảm nguy cơ mắc các bệnh lý nguy hiểm liên quan đến đường hô hấp.

Muốn biết bé cần được tiêm những loại vắc xin nào, cha mẹ có thể liên hệ với các Trung tâm tiêm chủng của Long Châu trên toàn quốc để được tư vấn.

Vệ sinh cá nhân và môi trường sống sạch sẽ

Do hệ thống lông chuyển và miễn dịch của trẻ còn yếu, các tác nhân gây bệnh dễ dàng xâm nhập và lưu lại trong đường hô hấp. Vì vậy, việc rửa tay thường xuyên cho bé và cả người chăm sóc, nhất là sau khi đi học, đi chơi, trước khi ăn hay sau khi đi vệ sinh là điều rất cần thiết.

Ngoài ra, không gian sống cần được lau dọn sạch sẽ, thông thoáng, hạn chế khói thuốc lá, bụi bẩn và các yếu tố ô nhiễm không khí.

Chú trọng dinh dưỡng và thói quen sinh hoạt

Một chế độ ăn khoa học, giàu vitamin A, C, D, kẽm và selen sẽ giúp tăng cường sức đề kháng cho trẻ và hỗ trợ sự phát triển của phổi.

Bên cạnh đó, trẻ cũng cần được ngủ đủ giấc mỗi ngày và vận động thể chất phù hợp với lứa tuổi để tăng đề kháng, tăng cường tuần hoàn, nâng cao khả năng trao đổi khí của phổi. Cha mẹ cũng nên hạn chế để trẻ tiếp xúc gần với người đang bị cúm, cảm lạnh, ho để tránh bị lây nhiễm.

Việc chăm sóc đúng cách sẽ giúp bé có hệ hô hấp khỏe mạnh, phòng tránh hiệu quả các bệnh lý nguy hiểm. Vì vậy, cha mẹ cần hiểu rõ những đặc điểm hệ hô hấp ở trẻ em và chủ động áp dụng các biện pháp bảo vệ phù hợp như: Tiêm phòng đầy đủ, giữ gìn môi trường sống sạch sẽ, xây dựng chế độ dinh dưỡng lành mạnh.