Ghép tủy là gì? Những điều cần lưu ý khi ghép tuỷ

Trong bài viết này, chúng ta sẽ cùng tìm hiểu về quy trình ghép tủy, cũng như những lợi ích điều trị và rủi ro liên quan. Đồng thời, đưa ra lời khuyên hữu ích và những lưu ý trước khi thực hiện ghép tủy. Hãy khám phá ngay bài viết “Ghép tủy là gì?” để hiểu rõ hơn về phương pháp điều trị đầy tiềm năng này bạn nhé!

Ghép tủy là gì?

Tủy xương là một loại mô xốp nằm bên trong một số xương của cơ thể như xương hông và xương đùi. Tủy xương là cơ quan quan trọng có khả năng tạo ra tế bào máu mới từ các tế bào gốc tạo máu.

Cơ thể chúng ta có ba loại tế bào máu: Hồng cầu, bạch cầu và tiểu cầu. Trong quá trình cấy ghép, các tế bào gốc khỏe mạnh được đưa vào máu người bệnh, từ đó di chuyển đến tủy xương, tạo ra tế bào máu mới nhằm thay thế tủy xương bị tổn thương bằng cách thúc đẩy quá trình hình thành tủy mới.

Phương pháp ghép tủy được ứng dụng trong điều trị suy tủy xương, hồng cầu hình liềm, bệnh Hodgkin, đa u tủy, bệnh bạch cầu, rối loạn suy giảm miễn dịch và một số loại ung thư.

Phương pháp ghép tủy có những ưu điểm và hạn chế nào?

Những lợi ích quan trọng mà phương pháp ghép tủy xương mang lại như sau:

• Thay thế tủy xương bệnh bằng tủy xương khỏe mạnh, có thể áp dụng trong điều trị các bệnh như bạch cầu cấp, thiếu máu bất sản và thiếu máu hồng cầu hình liềm, mà các phương pháp khác không hiệu quả.
• Giúp bệnh nhân phục hồi chức năng hệ miễn dịch của cơ thể.
• Giúp phục hồi chức năng tủy xương ở người bệnh.
• Hỗ trợ ngăn ngừa tổn thương từ các bệnh như bệnh loạn dưỡng chất trắng thượng thận hay hội chứng Hurler.

Mặc dù ghép tủy xương được coi là một trong những phương pháp điều trị hiệu quả đối với các bệnh lý huyết học, đặc biệt là ung thư máu đã kháng thuốc, nhưng cũng tồn tại những hạn chế và biến chứng nhất định như:

• Chi phí ghép tủy cao: Mỗi ca ghép tủy có thể lên đến hàng trăm triệu đồng và chi phí tăng gấp 10 lần nếu phải tiến hành thủ thuật ở nước ngoài.
• Các biến chứng của ghép tủy tự thân gồm thiếu máu, xuất huyết, nhiễm trùng sau cấy ghép và tổn thương các cơ quan khác như miệng, phổi, thực quản.
• Các biến chứng khác có thể gặp như vô sinh, đục thủy tinh thể và nguy cơ tái phát ung thư.
• Biến chứng thải ghép xảy ra chủ yếu khi hệ thống miễn dịch của người nhận tấn công tế bào ghép vì nhận cảm nhận đó là vật thể lạ (bệnh ghép chống chủ - GvHD).

Quy trình ghép tủy được thực hiện như thế nào?

Ghép tủy được phân loại như thế nào?

Phương pháp ghép tủy được phân thành ghép tự thân (tự ghép) và ghép đồng loài (dị ghép):

• Ghép tự thân (tự ghép): Tế bào gốc được thu thập từ chính bệnh nhân, có thể từ máu ngoại vi hoặc dịch tủy xương, sau đó được bảo quản đông lạnh. Sau khi bệnh nhân điều trị hóa trị hoặc xạ trị để loại bỏ tế bào ác tính, các tế bào gốc đã được bảo quản được truyền lại để tái tạo hệ thống tủy xương. Phương pháp này thường được áp dụng trong điều trị các loại ung thư như u lympho Hodgkin/không Hodgkin, đa u tủy xương,...
• Ghép đồng loài (dị ghép): Tế bào gốc được lấy từ người hiến có kháng nguyên bạch cầu người (HLA) khớp một phân hoặc hoàn toàn với bệnh nhân, bao gồm anh chị em ruột, bố mẹ hoặc người hiến không có cùng huyết thống. Tế bào gốc có thể được lấy từ máu ngoại vi, dịch tủy xương hoặc từ máu cuống rốn. Phương pháp này được chỉ định trong điều trị các bệnh ung thư máu ác tính.

Quy trình ghép tủy

Trước khi tiến hành cấy ghép, bệnh nhân sẽ được tiến hành thăm khám và xét nghiệm. Khi nhập viện, bác sĩ sẽ đặt một ống catheter vào tĩnh mạch lớn ở ngực của bệnh nhân, được gọi là catheter tĩnh mạch trung tâm. Điều này giúp bác sĩ dễ dàng truyền dịch hoặc lấy mẫu máu để xét nghiệm.

Bệnh nhân sẽ được điều trị với các liệu pháp hóa trị cao và có thể là xạ trị trước khi thực hiện ghép tủy nhằm phá hủy các tế bào gốc bất thường trong tủy xương người bệnh, đồng thời ức chế hệ miễn dịch của người bệnh để chúng không tấn công các tế bào gốc mới sau khi được ghép. Một số trường hợp có thể cần nhiều lần hóa trị trước khi cấy ghép.

Thủ thuật cấy ghép tế bào gốc tương tự như quá trình truyền máu. Trong khi phẫu thuật, bác sĩ sẽ đưa các tế bào gốc vào cơ thể bệnh nhân qua catheter tĩnh mạch trung tâm. Khi đã vào cơ thể, các tế bào gốc sẽ di chuyển đến tủy xương và bắt đầu sản sinh hồng cầu, bạch cầu, tiểu cầu mới. Quá trình cấy ghép có thể kéo dài hơn một giờ, bao gồm thời gian chuẩn bị, thực hiện thủ thuật và kiểm tra sau phẫu thuật.

Những lưu ý chăm sóc bệnh nhân sau ghép tủy là gì?

Ghép tủy xương là phương pháp điều trị cực kỳ hiệu quả, mang lại cơ hội cho bệnh nhân mắc các bệnh lý huyết học ác tính. Để chăm sóc bệnh nhân sau ghép tủy một cách tốt nhất, cần lưu ý:

• Tuân thủ chỉ định của bác sĩ về việc sử dụng thuốc: Bao gồm uống thuốc đúng thời gian, đúng liều lượng và tuyệt đối không tự ý ngưng thuốc hoặc sử dụng các loại thuốc không được kê đơn.
• Chế độ ăn uống sau ghép tủy: Nên ăn các loại thực phẩm giàu dinh dưỡng và có nguồn gốc rõ ràng, nấu thức ăn chín kỹ, tránh ăn rau sống, đồ biển (do dễ nhiễm khuẩn E.coli), không uống bia rượu và nước có cồn.
• Sinh hoạt: Tránh những nơi đông người hoặc đeo khẩu trang khi cần thiết, duy trì môi trường sạch sẽ và thông thoáng.
• Theo dõi sức khỏe: Quan sát các dấu hiệu như huyết áp, nhiệt độ cơ thể, tình trạng ăn uống, tiêu hóa, cũng như các triệu chứng đau đầu, buồn nôn, đau bụng.
• Hỗ trợ tâm lý bệnh nhân: Sau ghép tủy, nhiều bệnh nhân có thể gặp các vấn đề tâm lý, như trầm cảm, lo lắng, mất ngủ, cần có sự hỗ trợ và khuyến khích từ gia đình và nhân viên y tế để giúp bệnh nhân vượt qua khó khăn, duy trì tinh thần thoải mái, lạc quan.
• Tái khám đúng theo chỉ định của bác sĩ: Nhằm theo dõi, phát hiện và điều trị kịp thời những rủi ro có thể xảy ra.

Hy vọng thông qua bài viết đã giúp bạn có những thông tin hữu ích về vấn đề “ghép tủy là gì?”. Đây được xem là phương pháp điều trị tốt nhất cho các bệnh lý ác tính liên quan đến máu. Tuy nhiên, phương pháp này vẫn còn một số hạn chế dẫn đến sự chưa phổ biến trong việc điều trị.