Giải phẫu tim người: Cấu tạo, chức năng và các bệnh lý liên quan

Trong bài viết này, chúng ta sẽ cùng tìm hiểu chi tiết giải phẫu tim người về cấu tạo, chức năng và cơ chế hoạt động. Đồng thời, đưa ra lời khuyên hữu ích giúp phòng tránh các bệnh liên quan đến tim và nâng cao sức khỏe tim mạch. Nếu bạn quan tâm, hãy cùng khám phá ngay trong bài viết này nhé!

Tổng quan về giải phẫu tim người

Tìm hiểu về tim người

Tim nằm trong trung thất giữa, ở vị trí giữa hai phổi và phía sau bên trái của xương ức. Vì tim nghiêng về phía trái trong ngực, phần phổi bên trái sẽ nhỏ hơn một chút để có chỗ cho tim. Lồng ngực là cấu trúc bảo vệ tim và các cơ quan nội tạng khác.

Trái tim là một cơ quan cơ rỗng, có hình nón và được bao bọc bởi màng ngoài tim. Là trung tâm trong hệ tuần hoàn, đảm nhiệm chức năng bơm máu đi khắp cơ thể, trái tim và hệ thống động mạch, tĩnh mạch hợp thành hệ thống tim mạch.

Trung bình, tim đập khoảng 100.000 lần mỗi ngày, trong suốt cuộc đời, nó sẽ đập khoảng 3 tỷ nhịp. Ở người lớn, tim đập khoảng 60 - 80 lần mỗi phút, trong khi ở trẻ sơ sinh, nhịp tim nhanh hơn, khoảng 70 - 190 lần mỗi phút.

Là một cơ quan thiết yếu của cơ thể, bất kỳ rối loạn hay bất thường nào trong chức năng của tim đều có thể dẫn đến những hậu quả nghiêm trọng cho sức khỏe.

Tim được cấu tạo như thế nào?

Giải phẫu tim người bao gồm: Thành tim, buồng tim, van tim, mạch máu và hệ thống dẫn truyền.

Thành tim

Thành tim chủ yếu được tạo nên từ cơ tim, giúp co bóp và giãn nở để bơm máu đi khắp cơ thể. Thành tim gồm thành tim bên trái và thành tim bên phải được ngăn cách bởi một lớp mô cơ. Thành tim có ba lớp: Lớp nội tâm mạc bên trong, lớp cơ tim ở giữa, lớp ngoại tâm mạc bên ngoài. Cụ thể như sau:

• Nội tâm mạc: Gồm lớp đồng tâm và lớp dưới nội tâm mạc.
• Cơ tim: Lớp cơ chứa hệ thống dẫn truyền và mô dễ bị kích thích.
• Ngoại tâm mạc: Là lớp ngoài cùng được tạo bởi lớp nội tạng của màng ngoài tim huyết thanh.

Buồng tim

Tim người có bốn buồng, mỗi buồng có chức năng riêng. Hai khoang phía trên là tâm nhĩ trái và tâm nhĩ phải. Tương tự, hai khoang dưới chính là tâm thất trái và tâm thất phải. Trong đó, tâm thất trái có nhiệm vụ đẩy máu qua van động mạch chủ để nuôi các cơ quan trong cơ thể, do đó được cấu tạo là buồng tim lớn nhất và mạnh nhất.

Van tim

Van tim hoạt động như những “cánh cửa” giữa các buồng tim, mở ra và đóng lại để điều chỉnh dòng chảy của máu. Bốn van chính của tim là van hai lá, van ba lá, van động mạch chủ và van động mạch phổi.

• Van hai lá: Nằm giữa tâm thất trái và tâm nhĩ trái, giúp máu chảy một chiều từ nhĩ trái xuống thất trái.
• Van ba lá: Khi mở ra, cho phép máu chảy từ nhĩ phải xuống thất phải, sau đó đóng lại khi máu được bơm vào động mạch phổi.
• Van động mạch phổi: Có nhiệm vụ đảm bảo máu chảy từ tâm thất phải vào động mạch phổi mà không chảy ngược lại.
• Van động mạch chủ: Điều chỉnh dòng chảy của máu từ tim đến các cơ quan khác.

Mạch máu

Máu di chuyển trong cơ thể nhờ vào mạng lưới mạch máu bao gồm động mạch, tĩnh mạch và mao mạch.

• Động mạch: Dẫn máu giàu oxy từ tim đến các mô.
• Tĩnh mạch: Vận chuyển máu nghèo oxy trở về tim.
• Mao mạch: Liên kết động mạch và tĩnh mạch, cho phép trao đổi máu giữa chúng.

Máu được vận chuyển đến nuôi tim thông qua:

• Động mạch vành chính trái chịu trách nhiệm cho 80% lưu lượng máu của cơ tim. Nó chia thành hai nhánh chính là động mạch liên thất trước (cung cấp máu cho phần trước của vách ngăn liên thất và các vùng lân cận của thành trước thất trái) và động mạch mũ (cung cấp máu cho các khu vực bên và sau của tâm thất trái).
• Động mạch vành phải cung cấp máu cho tâm thất phải, tâm nhĩ phải và thành dưới của tâm thất trái. Các tĩnh mạch vành hợp lại thành xoang vành chạy dọc theo rãnh nhĩ thất sau bên trái và chảy vào tâm nhĩ phải. Máu trực tiếp cung cấp vào cả bốn buồng tim thông qua các tĩnh mạch thebesian.

Hệ thống dẫn truyền

Hệ thống dẫn truyền phát tín hiệu để điều khiển nhịp co bóp của tim, bắt đầu từ nút xoang (nút SA), được coi là máy tạo nhịp tự nhiên của tim. Tín hiệu điện từ nút SA lan tỏa đến các tế bào tâm nhĩ và tâm thất, khiến chúng co lại. Tùy thuộc vào hoạt động thể chất, trạng thái nghỉ ngơi hoặc cảm xúc của mỗi người mà tốc độ của tín hiệu có thể thay đổi.

Vai trò và cách thức hoạt động của tim

Chức năng của tim đối với cơ thể

Thông qua giải phẫu tim người có thể nhận thấy tim hoạt động như một máy bơm cơ học, tạo ra lực cần thiết để đưa máu đi khắp các cơ quan trong cơ thể. Chức năng của tim rất quan trọng vì các cơ quan cần được cung cấp liên tục oxy và chất dinh dưỡng để duy trì sự sống.

Tim chính là cơ quan đảm bảo dòng máu luôn được lưu thông trong mạch. Tim của người trưởng thành khỏe mạnh bơm khoảng 5 lít máu mỗi phút trong suốt cuộc đời. Chúng ta sẽ gặp nguy hiểm đến tính mạng nếu tim ngừng bơm chỉ trong vài phút.

Cơ chế hoạt động của tim

Máu nghèo oxy từ phần còn lại của cơ thể tràn vào tâm nhĩ phải qua hai tĩnh mạch lớn. Lúc này, máu sẽ được đổ vào tâm thất phải và sau đó được bơm vào các động mạch phổi trong phổi để nạp oxy. Sau khi làm giàu oxy, máu chảy ngược trở lại tâm nhĩ trái qua các tĩnh mạch phổi, rồi tiếp tục vào tâm thất trái. Động mạch chủ vận chuyển máu giàu oxy đi đến các cơ quan khác trong cơ thể.

Bệnh lý và cách phòng ngừa bệnh lý liên quan đến tim

Các bệnh lý liên quan đến tim

Bên cạnh tìm hiểu về giải phẫu tim người, việc nhận biết và phòng tránh các bệnh lý liên quan đến tim mạch cũng rất quan trọng để đảm bảo sức khoẻ mỗi chúng ta, cụ thể:

• Bệnh mạch vành: Động mạch vành bị co lại hoặc tắc nghẽn.
• Nhồi máu cơ tim: Thường do mảng xơ vỡ hoặc cục máu đông hình thành trong động mạch vành gây tắc nghẽn hoàn toàn một phần của cơ tim.
• Suy tim: Là tình trạng tim bơm máu không hiệu quả dẫn đến thiếu máu và oxy cho các cơ quan khác trong cơ thể.
• Rối loạn nhịp tim: Nhịp tim bị rối loạn (quá nhanh, quá chậm hoặc không đều).
• Bệnh van tim: Vấn đề liên quan đến hoạt động đóng mở của van tim, có thể gây ra các triệu chứng như đau ngực, mệt mỏi và chóng mặt.
• Bệnh tim bẩm sinh: Các bất thường trong cấu trúc tim từ khi còn trong bụng mẹ, có thể cần can thiệp điều trị để đảm bảo sức khỏe của trẻ.

Phòng ngừa bệnh lý tim mạch như thế nào?

• Kiểm soát cân nặng ổn định.
• Hạn chế uống rượu và duy trì chế độ ăn uống lành mạnh với nhiều trái cây, rau xanh và ngũ cốc nguyên hạt.
• Thực hiện thường xuyên các hoạt động vận động phù hợp với sức khỏe cá nhân.
• Giảm lượng muối ăn hàng ngày.
• Kiểm soát căng thẳng bằng các phương pháp giảm stress lành mạnh.
• Bỏ hút thuốc.
• Kiểm tra sức khỏe định kỳ.

Tim là cơ quan quan trọng nhất trong hệ tuần hoàn, với cấu trúc phức tạp và chức năng không thể thay thế. Việc hiểu rõ về giải phẫu tim người giúp ta nhận thức sâu hơn về vai trò quan trọng của nó đối với sức khỏe con người. Hãy chăm sóc và bảo vệ tim của mình bằng cách duy trì một lối sống lành mạnh, đồng thời tầm soát các bệnh về tim định kỳ để có một cơ thể khoẻ mạnh.