Hậu quả của bệnh tiểu đường có nghiêm trọng không? Cách giảm thiểu và phòng tránh

Tiểu đường đang là một trong những bệnh mạn tính phổ biến nhất hiện nay. Tại Việt Nam, tỷ lệ mắc bệnh cũng đang có xu hướng trẻ hóa và tăng nhanh đáng báo động. Dù đây là bệnh có thể kiểm soát tốt nếu phát hiện sớm và điều trị đúng cách, nhưng thực tế, nhiều người vẫn chủ quan cho đến khi các biến chứng xuất hiện. Vậy nguyên nhân và hậu quả của bệnh tiểu đường là gì? Làm sao để giảm thiểu nguy cơ?

Hậu quả của bệnh tiểu đường là gì?

Định nghĩa và tổng quan về hậu quả tiểu đường

Hậu quả của bệnh đái tháo đường là những biến chứng có thể xảy ra do lượng đường trong máu cao kéo dài, gây tổn thương đến mạch máu và nhiều cơ quan quan trọng trong cơ thể. Các biến chứng này thường được chia thành hai nhóm chính:

• Biến chứng cấp tính: Xảy ra đột ngột, có thể đe dọa tính mạng nếu không xử lý kịp thời.
• Biến chứng mạn tính: Xuất hiện dần theo thời gian, ảnh hưởng nghiêm trọng đến chất lượng sống.

Phân loại hậu quả tiểu đường

Bệnh tiểu đường có thể tiềm tàng những mối nguy sau:

• Biến chứng cấp tính: Hạ đường huyết, nhiễm toan ceton, tăng áp lực thẩm thấu máu.
• Biến chứng mạn tính: Gây tổn thương mắt, thận, tim mạch, thần kinh, bàn chân và hệ miễn dịch.

Những hậu quả của bệnh tiểu đường đối với sức khỏe thể chất

Bệnh tiểu đường có thể để lại những hậu quả nghiêm trọng như:

Hậu quả ở tim mạch

Biến chứng tim mạch từ bệnh tiểu đường:

• Là nguyên nhân tử vong hàng đầu ở người mắc tiểu đường.
• Làm tăng nguy cơ nhồi máu cơ tim, suy tim, đột quỵ và xơ vữa động mạch.
• Người mắc bệnh tiểu đường có khả năng tử vong do bệnh tim cao gấp 2 - 4 lần so với người bình thường.

Hậu quả ở thận

Bệnh tiểu đường có thể dẫn đến biến chứng thận:

• Thường bắt đầu bằng hiện tượng vi đạm niệu và tiến triển đến suy thận mạn giai đoạn cuối.
• Theo thống kê, có khoảng 20 - 40% người mắc tiểu đường tuýp 2 bị biến chứng thận nếu không kiểm soát tốt đường huyết.
• Khi tổn thương thận tiến triển nặng, người bệnh cần lọc máu định kỳ hoặc ghép thận.

Tổn thương thần kinh

Tổn thương thần kinh hay bệnh thần kinh đái tháo đường dễ gặp nhất là tê bì, đau rát, mất cảm giác ở chi dưới. Khi mất cảm giác, người bệnh không nhận ra các vết thương nhỏ, dẫn đến loét bàn chân, nhiễm trùng kéo dài và nguy cơ cắt cụt chi.

Hậu quả ở mắt

Gây ra bệnh võng mạc tiểu đường, có thể dẫn đến giảm thị lực, xuất huyết võng mạc hoặc mù lòa vĩnh viễn nếu không điều trị kịp thời. Ngoài ra, còn làm tăng nguy cơ đục thủy tinh thể và tăng nhãn áp.

Biến chứng bàn chân

Biến chứng bàn chân đái tháo đường:

• Là sự kết hợp của tổn thương thần kinh và mạch máu ngoại vi.
• Dễ bị nhiễm trùng, khó lành vết thương, dẫn đến loét bàn chân kéo dài, hoại tử mô mềm.
• Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), cứ mỗi 30 giây có một ca cắt cụt chi do tiểu đường trên toàn cầu.

Hệ miễn dịch suy yếu

Đường huyết cao làm giảm khả năng hoạt động của các tế bào miễn dịch. Từ đó, người bệnh dễ mắc các bệnh viêm phổi, viêm phế quản, nhiễm trùng tiểu, nhiễm trùng da và lâu lành vết thương.

Hậu quả của tiểu đường với tâm thần và chất lượng sống

Bệnh tiểu đường ảnh hưởng trực tiếp đến sức khoẻ tinh thần và chất lượng cuộc sống.

Tác động tâm lý - cảm xúc:

• Việc sống chung với bệnh tiểu đường trong thời gian dài khiến nhiều người rơi vào trạng thái trầm cảm, căng thẳng, mất động lực sống.
• Áp lực kiểm soát ăn uống, vận động, dùng thuốc thường xuyên cũng gây ảnh hưởng đến chất lượng tinh thần và tương tác xã hội.

Hạn chế sinh hoạt và giảm khả năng lao động:

• Các biến chứng như suy tim, mệt mỏi, tổn thương thần kinh khiến người bệnh mất dần khả năng làm việc, ảnh hưởng đến thu nhập.
• Một số bệnh nhân còn gặp rối loạn chức năng tình dục, đặc biệt là nam giới với rối loạn cương dương, nữ giới giảm ham muốn.

Gánh nặng tài chính:

• Tiểu đường là một bệnh mạn tính phải điều trị suốt đời.
• Chi phí thuốc men, xét nghiệm định kỳ, điều trị biến chứng (lọc máu, phẫu thuật, nhập viện) rất cao.
• Theo IDF (International Diabetes Federation 2021 - 2024), chi phí điều trị tiểu đường chiếm 12% tổng ngân sách y tế toàn cầu.

Cách phòng ngừa hậu quả của bệnh tiểu đường

Kiểm soát tốt đường huyết và huyết áp:

• Kiểm tra đường huyết thường xuyên theo hướng dẫn của bác sĩ.
• Dùng thuốc đúng liều, đúng giờ, không tự ý dừng hoặc thay đổi thuốc.
• Giữ huyết áp dưới 130/80 mmHg nếu có bệnh lý tim mạch kèm theo.

Duy trì chế độ ăn uống hợp lý:

• Ăn nhiều rau xanh, đạm thực vật, chất xơ.
• Hạn chế thực phẩm chứa nhiều đường, tinh bột tinh chế, mỡ động vật.
• Tránh tăng cân, duy trì chỉ số BMI ở mức 18.5 - 23 (theo khuyến cáo cho người châu Á) để ngăn nguy cơ kháng insulin.

Tập luyện thể thao đều đặn và giảm stress:

• Vận động tối thiểu 150 phút mỗi tuần, ưu tiên các bài tập nhẹ nhàng như đi bộ nhanh, đạp xe, yoga.
• Nghỉ ngơi đủ giấc, tránh căng thẳng kéo dài để hỗ trợ cơ thể kiểm soát đường huyết tốt hơn.

Tầm soát biến chứng định kỳ:

• Tối thiểu 1 - 2 lần/năm cần kiểm tra: Mắt, thận, chức năng thần kinh, huyết áp, chỉ số mỡ máu.
• Phát hiện sớm sẽ giúp can thiệp đúng thời điểm, hạn chế tổn thương lâu dài.

Hậu quả của bệnh tiểu đường không chỉ giới hạn ở sự tăng đường huyết mà còn là nguồn gốc của hàng loạt biến chứng nghiêm trọng liên quan đến nhiều cơ quan trong cơ thể. Việc phát hiện sớm, tuân thủ điều trị, điều chỉnh lối sống và chủ động tầm soát định kỳ chính là chìa khóa giúp người bệnh giảm thiểu rủi ro và sống khỏe mạnh. Tiểu đường là bệnh mạn tính nhưng hoàn toàn có thể kiểm soát - nếu bạn hiểu đúng và hành động kịp thời.