Nhiễm toan ceton là gì? Nguyên nhân và các biến chứng của nhiễm toan ceton

Nhiễm toan ceton là gì?

Nhiễm toan ceton là một trạng thái chuyển hóa liên quan đến nồng độ cao ở mức bệnh lý của các thể ceton trong máu và nước tiểu. Các thể ceton cụ thể là acetone, acetoacetate và beta-hydroxybutyrate.

Ở trạng thái dị hóa (là quá trình cơ thể phân giải các chất phức tạp thành đơn giản hơn để giải phóng năng lượng), các acid béo được chuyển hóa thành thể ceton, để có thể dễ dàng sử dụng làm nhiên liệu cho hoạt động của các tế bào trong cơ thể.

Nhiễm toan ceton liên quan đến lâm sàng thường được thảo luận bao gồm:

• Nhiễm toan ceton do đái tháo đường;
• Nhiễm toan ceton do rượu;
• Nhiễm toan ceton do đói.

Trong đó, nhiễm toan ceton do đái tháo đường nếu không được nhận biết và điều trị sớm có khả năng sẽ đe dọa tính mạng của người bệnh đái tháo đường.

Những dấu hiệu và triệu chứng của nhiễm toan ceton

Người bệnh nhiễm toan ceton có thể có các triệu chứng khác nhau, tùy thuộc vào nguyên nhân dẫn đến nhiễm toan ceton.

Nhiễm toan ceton do đái tháo đường

Người bệnh mắc nhiễm toan ceton do đái tháo đường có vô số triệu chứng và biểu hiện khác nhau, thường xảy ra sau vài giờ. Các triệu chứng chủ yếu bao gồm triệu chứng của tăng đường huyết, mất nước và/hoặc nhiễm toan:

• Khát, uống nhiều, tiểu nhiều, gầy sút gia tăng rõ rệt trong vài ngày.
• Cảm thấy mệt mỏi, buồn ngủ, chán ăn.
• Cảm giác buồn nôn, nôn và thường đau bụng vùng thượng vị.
• Da khô, miệng khô.
• Lú lẫn hoặc kém tỉnh táo.
• Thở nhanh, thở sâu hơn bình thường.
• Hơi thở có mùi trái cây.

Nhiễm toan ceton do rượu

Nhiễm toan ceton do rượu là một hội chứng thường gặp chủ yếu ở những đối tượng rối loạn sử dụng rượu mạn tính và thường thấy ở những người bệnh uống rượu say. Các biểu hiện có thể bao gồm đau bụng và nôn sau khi ngừng uống rượu đột ngột. Ngoài ra, còn có các triệu chứng khác như nhịp tim nhanh, thở nhanh, tăng huyết áp, kích động, và hầu hết người bệnh thường sẽ có mùi ceton (hơi thở mùi trái cây) trong hơi thở.

Nhiễm toan ceton do đói

Ngoài các triệu chứng của nhiễm toan ceton như thở nhanh sâu, hơi thở có mùi ceton, ở người bệnh nhiễm toan ceton do đói, người bệnh có các dấu hiệu suy nhược như:

• Khối lượng cơ kém;
• Lượng mỡ cơ thể tối thiểu;
• Xương nổi rõ;
• Hao mòn;
• Sâu răng;
• Tóc thưa, mỏng, khô;
• Mạch, huyết áp, nhiệt độ thấp.

Biến chứng có thể gặp khi mắc nhiễm toan ceton

Nếu tình trạng nhiễm toan ceton không được phát hiện và xử trí kịp thời, có thể dẫn đến các biến chứng nghiêm trọng hơn:

• Đối với nhiễm toan ceton do đái tháo đường: Nếu không được điều trị, mất nước và các bất thường trao đổi chất sẽ nặng nề hơn, có thể dẫn đến hôn mê, lú lẫn thậm chí là suy hô hấp và tử vong.
• Đối với nhiễm toan ceton do rượu: Các biến chứng có thể xảy ra nếu chẩn đoán và điều trị chậm trễ, không thể chấm dứt quá trình tạo ceton, bao gồm sốc giảm thể tích và ngưng tim.
• Đối với nhiễm toan ceton do đói: Khi xảy ra nhiễm toan ceton do đói, cơ thể của một người thường sẽ bắt đầu suy kiệt. Nếu không kịp thời điều trị, người bệnh có thể hôn mê và mất sức nghiêm trọng, có thể dẫn đến tử vong.

Khi nào cần gặp bác sĩ?

Nhiễm toan ceton là một trường hợp cấp cứu y tế. Do đó, nếu bạn hoặc người thân của bạn có các dấu hiệu và triệu chứng của nhiễm toan ceton, hãy gọi cấp cứu và đến ngay cơ sở y tế để được điều trị kịp thời.

Nguyên nhân dẫn đến nhiễm toan ceton

Nhiễm toan ceton do đái tháo đường

Tình trạng nhiễm toan ceton do đái tháo đường thường liên quan đến việc thiếu insulin tương đối. Đây là tình trạng cơ thể bạn không có đủ insulin, ở người bệnh đái tháo đường típ 1 có nguy cơ bị nhiễm toan ceton vì cơ thể họ không sản xuất ra bất kỳ loại insulin nào. Họ có thể bị nhiễm toan ceton khi insulin trong cơ thể bị cạn kiệt (khi bệnh chưa được chẩn đoán, chưa kịp điều trị) hoặc khi ngưng insulin đột ngột.

Nhiễm toan ceton do rượu

Nguyên nhân của nhiễm toan ceton do rượu bắt nguồn từ việc người bệnh không có khả năng tiêu hoá, hấp thu và sử dụng glucose từ chế độ ăn uống. Việc nôn và buồn nôn làm ngăn chặn quá trình tiêu hóa, rượu làm suy giảm quá trình tạo đường trong cơ thể và giữ đường huyết ở mức thấp. Trạng thái lo lắng và cai rượu càng làm trầm trọng thêm khả năng ăn uống, từ đó dẫn đến cơ thể thiếu các chất dinh dưỡng và gây ra sự hình thành ceton, làm tăng nguy cơ nhiễm toan ceton.

Nhiễm toan ceton do đói

Các nguyên nhân có thể dẫn đến toan ceton do đói bao gồm:

• Thắt dạ dày;
• Suy dinh dưỡng;
• Rối loạn ăn uống;
• Chế độ ăn keto, đặc biệt khi kết hợp với việc nhịn ăn gián đoạn.