Hệ hô hấp là gì? Các bệnh về hệ hô hấp thường gặp

Hệ hô hấp là cơ quan giúp đảm bảo cơ thể hoạt động được tối ưu. Do đó, việc duy trì hệ hô hấp khỏe mạnh là rất quan trọng cho sức khỏe tổng thể và có thể giúp ngăn ngừa một loạt bệnh về đường hô hấp.

Hệ hô hấp là gì?

Hệ hô hấp là gì thì đây là một trong những cơ quan quan trọng nhất của cơ thể, chịu trách nhiệm thực hiện nhiều chức năng quan trọng duy trì sự sống của con người. Các thành phần của hệ hô hấp bao gồm:

• Mũi;
• Họng;
• Thanh quản;
• Khí quản;
• Phế quản;
• Phế nang lồng ngực;
• Cơ hô hấp.

Những thành phần này tham gia vào quá trình hô hấp, giúp con người duy trì hoạt động trao đổi oxy và loại bỏ carbon dioxide (CO2).

Tầm quan trọng của hệ hô hấp

Hệ hô hấp rất quan trọng vì:

Hỗ trợ chức năng di động

Không có oxy, tế bào không thể tạo ra năng lượng cần thiết để thực hiện các chức năng quan trọng. Hệ thống hô hấp đảm bảo cung cấp oxy liên tục cho tất cả các tế bào.

Duy trì cân bằng axit - bazơ

Bằng cách loại bỏ CO2, hệ hô hấp giúp duy trì sự cân bằng độ pH của cơ thể, điều này rất quan trọng đối với chức năng tế bào bình thường.

Bảo vệ chống lại nhiễm trùng

Hệ hô hấp cũng có cơ chế phòng vệ để lọc các mầm bệnh và hạt, bảo vệ cơ thể khỏi bị nhiễm trùng.

Chức năng của hệ hô hấp

Hệ hô hấp đóng vai trò quan trọng trong việc duy trì sự sống của các tế bào trong cơ thể thông qua trao đổi khí và các chức năng thiết yếu khác. Nó có nhiệm vụ dẫn truyền và trao đổi khí, tạo ra âm thanh để giao tiếp và bảo vệ cơ thể khỏi các tác nhân gây hại. Mỗi bộ phận của hệ hô hấp có các chức năng cụ thể góp phần giúp hơi thở được nhịp nhàng.

Hơi thở (hít vào và thở ra)

Hệ hô hấp giúp duy trì hơi thở của con người. Không khí hít vào qua mũi di chuyển qua hầu, thanh quản, khí quản và vào phổi. Không khí thở ra quay trở lại theo cùng một con đường. Những thay đổi về thể tích và áp suất trong phổi hỗ trợ quá trình hô hấp, đảm bảo trao đổi oxy và carbon dioxide.

Trao đổi khí giữa phổi và máu

Bên trong phổi, oxy và carbon dioxide được trao đổi qua phế nang. Oxy hít vào sẽ khuếch tán vào các mao mạch phổi, liên kết với huyết sắc tố và được vận chuyển khắp cơ thể thông qua hệ thống tuần hoàn. Carbon dioxide từ máu khuếch tán vào phế nang và được thở ra.

Trao đổi khí giữa máu và mô cơ thể

Máu mang oxy từ phổi đến các mô của cơ thể và giải phóng nó khi đến các mao mạch. Oxy khuếch tán qua thành mao mạch vào các mô, trong khi carbon dioxide khuếch tán vào máu và được đưa trở lại phổi để đào thải.

Tạo âm thanh

Hệ thống hô hấp chịu trách nhiệm tạo ra âm thanh. Khi nói, các cơ ở thanh quản di chuyển các sụn phễu, đẩy các dây thanh âm lại với nhau. Không khí đi qua dây thanh khi thở ra khiến chúng rung lên và tạo ra âm thanh. Độ to của giọng nói phụ thuộc vào lượng không khí hít vào hoặc thở ra.

Khứu giác

Trong quá trình hít vào, các hóa chất trong không khí sẽ kích hoạt các thụ thể của dây thần kinh khứu giác trong khoang mũi. Tín hiệu được gửi đến khứu giác trong não, cho phép khứu giác được cảm nhận.

Bảo vệ khỏi các tác nhân gây hại

Hệ hô hấp giúp bảo vệ cơ thể khỏi các yếu tố có hại như phấn hoa, bụi, vi rút, vi khuẩn. Lông mũi ngăn chặn các hạt lớn xâm nhập vào phổi, trong khi lông mao mang chất nhầy chứa vi khuẩn và bụi đến thực quản để nuốt. Axit dạ dày sau đó hòa tan và phân hủy các tác nhân gây hại này.

Điều hòa lượng máu và huyết áp

Phổi giúp điều hòa lượng máu và huyết áp. Khi nồng độ thấp, phổi sẽ sản xuất ra một loại enzyme gọi là ACE để chuyển angiotensin I thành angiotensin II. Angiotensin II là một hormone peptide có tác dụng kích thích các cơ quan và hệ thống khác để tăng thể tích máu và huyết áp.

Hiểu được hệ hô hấp là gì cùng vai trò và chức năng của hệ hô hấp giúp chúng ta nắm bắt rõ hơn tầm quan trọng của cơ quan này đối với sức khỏe tổng thể. Trong cơ thể, hệ hô hấp có khả năng duy trì nhịp thở hiệu quả, bảo vệ chống lại các tác nhân gây hại và hỗ trợ các quá trình quan trọng khác, đảm bảo cơ thể hoạt động tối ưu.

Một số bệnh thường gặp ở hệ hô hấp

Các bệnh về hệ hô hấp có thể ảnh hưởng đến mọi người ở mọi lứa tuổi, biểu hiện nhiều triệu chứng và cần nhiều phương pháp điều trị khác nhau. Dưới đây là một số tình trạng hô hấp phổ biến nhất, nguyên nhân, triệu chứng và phương pháp điều trị bạn có thể tham khảo:

Hen suyễn

Hen suyễn là một tình trạng hô hấp phổ biến ảnh hưởng đến mọi người trên toàn thế giới. Bệnh được đặc trưng bởi tình trạng viêm và thu hẹp đường thở, dẫn đến khó thở.

Các yếu tố phổ biến gây ra bệnh hen suyễn bao gồm cha mẹ mắc bệnh hen suyễn, bị nhiễm trùng đường hô hấp nghiêm trọng khi còn nhỏ, bị dị ứng hoặc tiếp xúc với chất kích thích hóa học và bụi công nghiệp tại nơi làm việc. Các triệu chứng bao gồm thở khò khè, ho, khó thở và tức ngực. Kiểm soát bệnh hen suyễn thường liên quan đến ống hít, thuốc men và tránh các tác nhân gây bệnh.

Giãn phế quản

Giãn phế quản là một tình trạng mãn tính khi đường thở trong phổi trở nên giãn nở bất thường, dẫn đến tích tụ chất nhầy dư thừa và tăng khả năng bị nhiễm trùng. Triệu chứng chính là ho dai dẳng, có đờm. Hướng xử lý thường bao gồm kháng sinh điều trị nhiễm trùng, thuốc giãn phế quản và vật lý trị liệu ngực để giúp loại bỏ chất nhầy khỏi phổi.

Nhiễm trùng đường hô hấp

Nhiễm trùng đường hô hấp là tình trạng phổ biến, đặc biệt ở trẻ em và có thể ảnh hưởng đến cả đường hô hấp trên và dưới. Nhiễm trùng đường hô hấp trên bao gồm cúm, đau họng, viêm xoang và viêm thanh quản, trong khi nhiễm trùng đường hô hấp dưới bao gồm viêm phế quản, viêm phế quản và viêm phổi.

Các triệu chứng khác nhau tùy thuộc vào loại nhiễm trùng nhưng thường bao gồm ho, hắt hơi, đau họng và sốt. Việc kiểm soát bệnh tùy thuộc vào tình trạng nhiễm trùng cụ thể và có thể bao gồm nghỉ ngơi, truyền dịch và dùng thuốc như thuốc kháng sinh hoặc thuốc kháng virus.

Bệnh phổi tắc nghẽn mãn tính (COPD)

COPD là một bệnh viêm phổi mãn tính làm tắc nghẽn luồng không khí và gây khó thở. Các triệu chứng bao gồm khó thở, ho mãn tính, tiết chất nhầy và thở khò khè. Tiếp xúc lâu dài với các loại khí gây kích ứng như khói thuốc lá hoặc bụi là nguyên nhân phổ biến. Quản lý COPD bao gồm việc bỏ hút thuốc, dùng thuốc, phục hồi chức năng phổi và trong trường hợp nặng là liệu pháp oxy.

Viêm phổi

Viêm phổi là tình trạng nhiễm trùng nhu mô phổi, có thể ảnh hưởng đến một hoặc cả hai phổi. Nó làm cho phế nang chứa đầy chất lỏng hoặc mủ, dẫn đến ho có đờm hoặc mủ, sốt, ớn lạnh và khó thở.

Viêm phổi có thể do vi khuẩn, vi rút hoặc nấm gây ra. Điều trị thường bao gồm kháng sinh điều trị viêm phổi do vi khuẩn, thuốc kháng vi-rút điều trị viêm phổi do virus và điều trị bằng thuốc chống nấm cho bệnh viêm phổi do nấm.

Bệnh lao (TB)

Bệnh lao do vi khuẩn Mycobacteria lao gây ra, chủ yếu ảnh hưởng đến phổi nhưng cũng có thể ảnh hưởng đến các bộ phận khác của cơ thể như thận, cột sống hoặc não. Các triệu chứng bao gồm ho dai dẳng, đau ngực và ho ra máu. Bệnh lao được điều trị bằng một đợt kháng sinh trong vài tháng.

Ung thư phổi

Ung thư phổi xảy ra khi các tế bào trong phổi phát triển không kiểm soát và hình thành các khối u. Nguyên nhân phổ biến bao gồm hút thuốc và tiếp xúc với hóa chất độc hại. Các triệu chứng bao gồm ho dai dẳng, đau ngực, sụt cân và ho ra máu. Các lựa chọn điều trị tùy thuộc vào giai đoạn ung thư và có thể bao gồm phẫu thuật, hóa trị, xạ trị và điều trị bằng thuốc nhắm mục tiêu.

Xơ phổi

Xơ phổi là tình trạng mô phổi trở nên sẹo và cứng, dẫn đến khó thở. Nguyên nhân thường không rõ, nhưng các yếu tố nguy cơ bao gồm hút thuốc và tiền sử gia đình mắc bệnh. Các triệu chứng bao gồm khó thở và ho khan. Điều trị tập trung vào việc kiểm soát các triệu chứng và có thể bao gồm dùng thuốc, liệu pháp oxy và ghép phổi trong những trường hợp nặng.

Bệnh xơ nang

Xơ nang là một rối loạn di truyền ảnh hưởng đến phổi, hệ tiêu hóa và các cơ quan khác. Nguyên nhân là do một gen khiếm khuyết dẫn đến việc sản xuất chất nhầy dày, dính có thể làm tắc nghẽn đường thở và dẫn đến các vấn đề về hô hấp và tiêu hóa.

Các triệu chứng bao gồm ho dai dẳng, nhiễm trùng phổi thường xuyên và tăng trưởng kém. Hướng kiểm soát bao gồm dùng thuốc, vật lý trị liệu ở ngực và hỗ trợ dinh dưỡng.

Hy vọng những thông tin trong bài viết này đã giúp bạn hiểu rõ hơn hệ hô hấp là gì cũng như các bệnh về hệ hô hấp thường gặp phải nhất. Để duy trì hệ hô hấp khỏe mạnh, giảm nguy cơ mắc các bệnh về đường hô hấp và nâng cao chất lượng cuộc sống tổng thể của bạn, hãy lựa chọn lối sống có ý thức và chăm sóc y tế thường xuyên nhé.

Xem thêm:

• Bạn có biết phổi người nặng bao nhiêu?
• Màng phổi: Cấu tạo, chức năng và các bệnh lý thường gặp