Hiểu rõ về bệnh lây qua đường tiêu hóa và cách phòng ngừa hiệu quả

Với sự gia tăng các trường hợp nhiễm bệnh lây qua đường tiêu hóa, việc hiểu rõ về những căn bệnh này và cách bảo vệ bản thân trở nên quan trọng hơn bao giờ hết. Vậy, bệnh lây qua đường tiêu hóa gồm những loại nào và làm sao để nhận biết sớm? Bài viết dưới đây của Nhà thuốc Long Châu giải đáp cho bạn những thông tin hữu ích về nguyên nhân, triệu chứng và cách phòng ngừa bệnh hiệu quả.

Những bệnh lây qua đường tiêu hóa thường gặp

Bệnh lây qua đường tiêu hóa có thể diễn tiến từ nhẹ đến nặng tùy trường hợp và tùy loại bệnh. Sau đây là những bệnh lây qua đường tiêu hóa thường gặp:

Viêm gan A

Viêm gan A (HAV) là một loại bệnh lây nhiễm qua đường tiêu hóa rất phổ biến, thường lây lan thông qua việc tiêu thụ thực phẩm hoặc nước uống bị ô nhiễm bởi virus. Người nhiễm HAV có thể không triệu chứng trong vài tuần đầu sau khi nhiễm virus, nhưng sau đó thường phát triển các triệu chứng như mệt mỏi, chán ăn, sốt cao, đau bụng và đặc biệt là vàng da và vàng mắt, điều này xảy ra do sự tổn thương gan khiến nó không thể lọc bilirubin hiệu quả. 

Trong một số trường hợp nặng hơn, HAV có thể dẫn đến suy gan cấp tính hoặc viêm tụy cấp, đặc biệt nguy hiểm đối với người cao tuổi hoặc những người có hệ thống miễn dịch yếu.

Tiêu chảy cấp

Tiêu chảy cấp tính là một tình trạng y tế khẩn cấp, thường được gây ra bởi các loại vi khuẩn như E.coli, Salmonella hoặc các loại virus như rotavirus. Bệnh lây lan chủ yếu qua đường tiêu hóa khi ăn phải thực phẩm hoặc uống nước bị ô nhiễm. 

Những người bị tiêu chảy cấp có thể mất một lượng lớn chất lỏng và điện giải, dẫn đến tình trạng mất nước nghiêm trọng và có thể gây tử vong nếu không được điều trị kịp thời, đặc biệt là trong trường hợp trẻ em và người già, những đối tượng có sức đề kháng kém.

Thương hàn

Thương hàn là một bệnh lây qua đường tiêu hóa nghiêm trọng do trực khuẩn Salmonella Typhi gây ra. Bệnh này lây lan qua việc tiêu thụ thực phẩm hoặc nước uống bị nhiễm khuẩn. Các triệu chứng chính của thương hàn bao gồm sốt cao liên tục, đau bụng, tiêu chảy hoặc táo bón và đau đầu. 

Nếu không được chẩn đoán và điều trị kịp thời, thương hàn có thể dẫn đến các biến chứng nguy hiểm như xuất huyết tiêu hóa, thủng ruột và thậm chí tử vong. Điều trị thường bao gồm sử dụng kháng sinh và các biện pháp hỗ trợ khác để quản lý triệu chứng và ngăn ngừa mất nước.

Kiết lỵ

Kiết lỵ là một bệnh nhiễm trùng tiêu hóa gây ra bởi hai loại vi sinh vật chính: Amip (Entamoeba histolytica) và trực trùng (Shigella spp.). Bệnh này biểu hiện qua các triệu chứng như đau bụng dữ dội, sốt cao và đi ngoài phân lỏng có lẫn máu, gây ra tình trạng mất nước và mất điện giải nghiêm trọng. Nhiễm trùng amip thường gặp ở các vùng có vệ sinh môi trường kém, nơi nước và thực phẩm dễ bị ô nhiễm. 

Khi không được điều trị kịp thời, kiết lỵ có thể dẫn đến viêm nội tạng, loét đại tràng và thậm chí là thủng ruột, làm tăng nguy cơ tử vong, đặc biệt ở trẻ em tại các quốc gia đang phát triển.

Bệnh tả

Bệnh tả là một trong những bệnh truyền nhiễm cấp tính và nghiêm trọng nhất liên quan đến đường tiêu hóa, do vi khuẩn Vibrio cholerae gây ra. Loại bệnh lây qua đường tiêu hóa này lây lan chủ yếu qua nước uống và thực phẩm bị ô nhiễm. Các triệu chứng chính của bệnh tả bao gồm tiêu chảy nặng không kiểm soát, mất nước cấp tính và rối loạn điện giải nghiêm trọng. 

Nếu không được điều trị kịp thời, tình trạng mất nước nhanh chóng có thể dẫn đến suy kiệt, sốc và tử vong chỉ trong vài giờ. Phòng ngừa bệnh tả đòi hỏi các biện pháp vệ sinh an toàn, sử dụng nước sạch và điều trị kịp thời các ca nhiễm bệnh để ngăn chặn dịch bệnh lan rộng.

Phương pháp phòng ngừa bệnh lây qua đường tiêu hóa

Phòng ngừa bệnh lây qua đường tiêu hóa là một trong những biện pháp quan trọng giúp bảo vệ sức khỏe cộng đồng. Dưới đây là một số phương pháp hiệu quả để giảm nguy cơ mắc các bệnh lây qua đường tiêu hóa:

• Rửa tay thường xuyên: Rửa tay kỹ lưỡng bằng xà phòng và nước sạch trước khi ăn, sau khi đi vệ sinh và sau khi tiếp xúc với bề mặt bẩn là biện pháp đơn giản nhưng rất hiệu quả trong việc ngăn ngừa vi khuẩn, virus và các mầm bệnh khác lây lan.
• Sử dụng nguồn nước sạch: Đảm bảo rằng nước uống và nước dùng trong sinh hoạt hàng ngày đều sạch và không bị ô nhiễm. Việc sử dụng nước đã được đun sôi hoặc nước đã qua xử lý lọc là cần thiết để ngăn chặn vi khuẩn và ký sinh trùng gây bệnh.
• Chế biến thực phẩm đúng cách: Thực phẩm cần được chế biến đúng cách để tiêu diệt vi khuẩn và ký sinh trùng có thể gây bệnh. Rửa sạch rau quả, nấu chín thịt, cá và không để thực phẩm tiếp xúc với bề mặt bẩn là những bước cần thiết để bảo vệ sức khỏe.
• Bảo quản thực phẩm hợp lý: Để tránh tình trạng ôi thiu hoặc nhiễm khuẩn, thực phẩm cần được bảo quản ở nhiệt độ thích hợp. Thực phẩm cần được bảo quản lạnh hoặc đông lạnh và không nên để ở nhiệt độ phòng quá lâu, đặc biệt là các loại thực phẩm dễ hỏng như thịt, cá, sữa và các sản phẩm từ sữa.
• Tránh sử dụng chung đồ dùng cá nhân: Đồ dùng cá nhân như ly, chén, thìa, đũa và khăn tắm cần được sử dụng riêng biệt để tránh lây nhiễm vi khuẩn và virus qua tiếp xúc gián tiếp.
• Tiêm vắc xin phòng bệnh: Một số bệnh lây qua đường tiêu hóa như viêm gan A có thể được phòng ngừa hiệu quả bằng cách tiêm vắc xin. Việc tiêm chủng không chỉ bảo vệ cá nhân mà còn giúp ngăn ngừa dịch bệnh lây lan trong cộng đồng. Một số vắc xin viêm gan A bạn có thể tham khảo là: Vắc xin Avaxim (Pháp) và vắc xin Twinrix (Bỉ). Cả hai vắc xin này đều đang có sẵn tại Trung tâm tiêm chủng Long Châu.
• Giữ vệ sinh môi trường sống: Đảm bảo rằng nơi ở và khu vực xung quanh luôn được vệ sinh sạch sẽ, xử lý rác thải đúng cách và kiểm soát côn trùng như ruồi, gián, chuột… những loài có thể mang theo mầm bệnh.
• Giáo dục và nâng cao nhận thức: Tuyên truyền, giáo dục về vệ sinh an toàn thực phẩm, vệ sinh cá nhân và các biện pháp phòng ngừa là cần thiết để mọi người hiểu và thực hiện đúng, góp phần giảm thiểu nguy cơ mắc bệnh lây qua đường tiêu hóa.

Các câu hỏi thường gặp về bệnh lây qua đường tiêu hóa

Bệnh lây qua đường tiêu hóa có lây từ người sang người không?

Một số bệnh lây qua đường tiêu hóa có thể lây từ người sang người, đặc biệt là qua tiếp xúc trực tiếp với chất thải của người bệnh hoặc qua việc dùng chung đồ dùng cá nhân. Ví dụ, viêm gan A có thể lây lan qua tiếp xúc với người bị nhiễm bệnh, đặc biệt khi họ không rửa tay kỹ sau khi đi vệ sinh. Tiêu chảy do vi khuẩn hoặc virus cũng có thể lây lan qua tiếp xúc gần hoặc qua các bề mặt bị ô nhiễm. Vì vậy, việc thực hiện các biện pháp phòng ngừa như rửa tay và vệ sinh môi trường sống là rất quan trọng để ngăn chặn sự lây lan của bệnh.

Khi nào cần gặp bác sĩ nếu nghi ngờ mắc bệnh lây qua đường tiêu hóa?

Bạn nên gặp bác sĩ ngay nếu xuất hiện các triệu chứng nghi ngờ mắc bệnh lây qua đường tiêu hóa như tiêu chảy kéo dài, sốt cao, đau bụng dữ dội hoặc có dấu hiệu mất nước như khô miệng, da khô, ít tiểu tiện. Những trường hợp nặng, đặc biệt là ở trẻ nhỏ, người cao tuổi hoặc người có hệ miễn dịch suy yếu, cần được điều trị kịp thời để tránh các biến chứng nguy hiểm như suy thận, viêm nội tạng hoặc sốc. Bác sĩ sẽ tiến hành kiểm tra lâm sàng, xét nghiệm cần thiết và đề ra phương pháp điều trị phù hợp để kiểm soát tình trạng bệnh và ngăn ngừa sự lây lan.

Như vậy, bệnh lây qua đường tiêu hóa có thể gây ra nhiều hậu quả nghiêm trọng nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời. Để bảo vệ sức khỏe, hãy luôn duy trì vệ sinh cá nhân, ăn uống hợp vệ sinh và nắm rõ các biện pháp phòng ngừa. Nếu có triệu chứng bất thường, hãy đến cơ sở y tế để được thăm khám và điều trị kịp thời.