Hướng dẫn vệ sinh cho trẻ bị tay chân miệng đúng cách để phòng ngừa lây lan

Theo thống kê từ Bộ Y tế Việt Nam, mỗi năm có từ 50.000 - 100.000 ca mắc tay chân miệng, phần lớn là trẻ dưới 5 tuổi. Bệnh có thể lây lan rất nhanh qua tiếp xúc trực tiếp với dịch tiết như nước bọt, mụn nước, phân... nếu không được kiểm soát tốt. Do đó, việc chăm sóc và vệ sinh cho trẻ bị tay chân miệng đúng cách không chỉ giúp trẻ nhanh khỏi mà còn phòng ngừa hiệu quả sự lây nhiễm trong cộng đồng. Bài viết dưới đây sẽ hướng dẫn chi tiết cho phụ huynh cách vệ sinh cho trẻ bị tay chân miệng từ đó góp phần bảo vệ sức khỏe cho trẻ và những người xung quanh.

Tổng quan về căn bệnh tay chân miệng

Tay chân miệng là bệnh truyền nhiễm gây ra bởi virus, chủ yếu là Coxsackievirus A16 và Enterovirus 71 (EV71). Bệnh thường xuất hiện ở trẻ em, đặc biệt là trẻ dưới 5 tuổi với các triệu chứng điển hình như sốt, nổi mụn nước ở tay, chân, miệng và mông kèm theo đau họng, khó chịu. Trong một số trường hợp, bệnh có thể gây biến chứng nguy hiểm như viêm não, viêm cơ tim nếu không được chăm sóc kịp thời.

Tay chân miệng lây lan qua nhiều con đường:

• Miệng - miệng: Tiếp xúc với nước bọt, chất tiết từ mũi họng của trẻ bệnh.
• Phân - miệng: Virus có trong phân của trẻ, nếu không vệ sinh sạch sẽ sau khi thay tã hoặc đi vệ sinh có thể lây qua tay hoặc đồ dùng bị nhiễm bẩn.
• Tiếp xúc gián tiếp: Chạm vào bề mặt nhiễm virus (đồ chơi, tay nắm cửa, sàn nhà...) rồi đưa tay lên miệng, mắt.

Trẻ bị tay chân miệng thường có mụn nước và vết loét chứa virus, dễ lây lan khi vỡ ra. Ngoài ra, hệ miễn dịch của trẻ còn yếu, việc vệ sinh không đúng cách có thể làm tăng nguy cơ bội nhiễm vi khuẩn, khiến bệnh nặng hơn. Vệ sinh kỹ lưỡng giúp loại bỏ virus khỏi cơ thể trẻ, đồ dùng và môi trường từ đó giảm nguy cơ lây nhiễm cho các thành viên khác trong gia đình hoặc cộng đồng.

Tại Việt Nam, tay chân miệng thường bùng phát vào mùa mưa (tháng 5- 10) với hàng chục nghìn ca mỗi năm. Khu vực Đông Nam Á cũng ghi nhận tỷ lệ mắc cao, đặc biệt ở các nước như Thái Lan, Malaysia do khí hậu nhiệt đới tạo điều kiện cho virus phát triển. Điều này nhấn mạnh tầm quan trọng của việc kiểm soát vệ sinh để hạn chế dịch bệnh.

Nguyên tắc chung khi vệ sinh cho trẻ bị tay chân miệng

Nguyên tắc chung khi vệ sinh cho trẻ bị tay chân miệng bao gồm:

Rửa tay thường xuyên

Rửa tay là bước quan trọng nhất để ngăn chặn sự lây lan của virus. Cha mẹ và trẻ cần rửa tay theo hướng dẫn của WHO (làm ướt tay, xoa xà phòng trong ít nhất 20 giây, chà sạch các kẽ ngón tay, mu bàn tay, dưới móng sau đó rửa sạch dưới vòi nước và lau khô bằng khăn sạch). Rửa tay trước và sau khi chăm sóc trẻ, sau khi thay tã hoặc tiếp xúc với dịch tiết.

Sử dụng khẩu trang khi chăm sóc trẻ

Cha mẹ nên đeo khẩu trang y tế khi tiếp xúc gần với trẻ để tránh hít phải virus từ nước bọt hoặc dịch tiết. Trẻ lớn hơn, nếu chịu đeo khẩu trang cũng nên được khuyến khích để hạn chế phát tán virus qua ho, hắt hơi.

Xử lý các vật dụng cá nhân của trẻ

Tất cả đồ dùng cá nhân như quần áo, khăn mặt, bát đĩa của trẻ cần được giặt và vệ sinh riêng. Dùng nước nóng (60°C trở lên) và xà phòng để loại bỏ virus hiệu quả. Không dùng chung đồ với các thành viên khác trong gia đình.

Cách ly trẻ đúng cách

Trẻ bị tay chân miệng nên được nghỉ học và hạn chế tiếp xúc với trẻ khác trong ít nhất 7 - 10 ngày hoặc cho đến khi các mụn nước khô hoàn toàn. Sắp xếp một không gian riêng cho trẻ trong nhà, tránh để trẻ chơi chung hoặc ngủ cùng anh chị em.

Hướng dẫn chi tiết cách vệ sinh cho trẻ bị tay chân miệng

Đâu là cách vệ sinh cho trẻ bị tay chân miệng đúng? Dưới đây là hướng dẫn chi tiết cách vệ sinh cho trẻ bị tay chân miệng, cha mẹ có thể tham khảo:

Vệ sinh cơ thể hằng ngày cho trẻ

Có nên tắm khi trẻ bị tay chân miệng? Nhiều phụ huynh lo lắng rằng tắm sẽ làm bệnh nặng hơn nhưng thực tế, tắm đúng cách giúp loại bỏ mồ hôi, bụi bẩn và virus trên da trẻ. Trẻ vẫn cần được tắm hàng ngày, trừ khi trẻ sốt cao hoặc quá mệt mỏi.

Khi lựa chọn xà phòng để tắm cho trẻ, bạn nên chọn xà phòng dịu nhẹ, không chứa hương liệu mạnh. Bên cạnh đó, cần tránh sử dụng các loại xà phòng gây kích ứng da vì trẻ bị tay chân miệng thường nhạy cảm hơn bình thường.

Hướng dẫn tắm đúng cách:

• Dùng nước ấm (khoảng 35-37°C), tắm nhanh trong 5-7 phút.
• Không chà xát mạnh vùng da có mụn nước để tránh làm vỡ, gây đau hoặc bội nhiễm.
• Lau khô người bằng khăn mềm, sạch, thấm nhẹ nhàng, đặc biệt ở các vùng da tổn thương.

Vệ sinh răng miệng và họng cho trẻ

Bạn nên sử dụng nước muối sinh lý hoặc dung dịch chuyên dụng để vệ sinh răng miệng và họng cho trẻ. Súc miệng bằng nước muối sinh lý 0,9% hoặc dung dịch sát khuẩn nhẹ như chlorhexidine (theo chỉ định của bác sĩ) giúp làm sạch vết loét miệng, giảm nguy cơ nhiễm trùng.

Cách làm sạch miệng an toàn:

• Với trẻ nhỏ chưa biết súc miệng, dùng gạc mềm thấm nước muối sinh lý lau nhẹ nhàng bên trong má, lưỡi và nướu. Tránh chà xát mạnh gây đau hoặc làm tổn thương thêm các vết loét.
• Nếu trẻ lớn hơn, hướng dẫn trẻ súc miệng nhẹ nhàng, nhổ bỏ nước, không nuốt.

Về thời điểm vệ sinh miệng: Bạn nên thực hiện vệ sinh miệng cho trẻ 2 - 3 lần/ngày, tốt nhất là sau bữa ăn và trước khi đi ngủ để đảm bảo miệng sạch, giảm đau rát khi ăn uống.

Vệ sinh tay chân, vùng nổi mụn nước

Khi vệ sinh tay chân và vùng da nổi mụn nước, bạn cần chú ý:

• Không chọc vỡ mụn nước: Mụn nước chứa virus, nếu vỡ ra sẽ làm lây lan bệnh và tăng nguy cơ nhiễm trùng. Cha mẹ cần giữ vùng da này sạch và khô, không tự ý bôi thuốc hoặc chọc phá.
• Dùng khăn riêng: Mỗi lần lau vùng mụn nước, dùng khăn sạch riêng biệt, giặt ngay sau khi sử dụng, không dùng chung khăn với các bộ phận khác của cơ thể trẻ.
• Lựa chọn dung dịch sát khuẩn: Dùng chlorhexidine hoặc cồn 70% (theo chỉ định bác sĩ) để sát khuẩn vùng da quanh mụn nước, giúp hạn chế vi khuẩn xâm nhập. Bạn cần lau nhẹ nhàng, tránh làm tổn thương da.

Vệ sinh đồ dùng và không gian sống

Về vệ sinh đồ dùng và không gian sống, bạn cần lưu ý:

• Giặt riêng quần áo, khăn tắm: Quần áo, khăn tắm, chăn gối của trẻ cần giặt riêng bằng nước nóng và xà phòng, phơi dưới ánh nắng để tiêu diệt virus.
• Vệ sinh đồ chơi, dụng cụ ăn uống: Rửa sạch bát đĩa, thìa, đồ chơi bằng nước nóng hoặc ngâm trong dung dịch khử khuẩn như Javel loãng (1 phần Javel, 10 phần nước). Đồ chơi mềm nên giặt sạch và phơi khô.
• Khử khuẩn phòng trẻ: Lau sàn nhà, tay nắm cửa, bàn ghế bằng dung dịch Javel loãng hoặc cồn 70% ít nhất 1 lần/ngày. Đảm bảo phòng thông thoáng, tránh ẩm mốc để hạn chế virus phát triển.

Những sai lầm phổ biến khi vệ sinh cho trẻ bị tay chân miệng

Dưới đây là những sai lầm phổ biến khi vệ sinh cho trẻ bị chân tay miệng, cha mẹ có thể tham khảo:

• Tự ý dùng thuốc bôi không rõ nguồn gốc lên mụn nước. Nhiều cha mẹ bôi kem, thuốc dân gian lên mụn nước, gây kích ứng hoặc bội nhiễm. Bạn chỉ nên cho trẻ dùng thuốc theo chỉ định bác sĩ.
• Không thay quần áo khi bị dính dịch tiết: Quần áo dính nước bọt, phân hoặc dịch mụn nước cần được thay ngay, nếu không sẽ là nguồn lây virus.
• Không rửa tay sau khi thay tã hoặc chăm sóc trẻ: Đây là nguyên nhân chính khiến virus lây lan trong gia đình. Hãy luôn rửa tay kỹ sau mỗi lần tiếp xúc.
• Dùng chung đồ chơi hoặc vật dụng với trẻ khác: Đồ chơi, khăn mặt, bát đĩa dùng chung dễ truyền virus sang trẻ lành do đó, hãy đảm bảo vệ sinh sạch sẽ và tách riêng đồ dùng của trẻ bệnh.

Khi nào cần đưa trẻ đến bệnh viện?

Cha mẹ cần theo dõi sát sao tình trạng của trẻ và đưa trẻ đến bệnh viện ngay nếu có các dấu hiệu biến chứng nguy hiểm:

• Sốt cao trên 39°C, không hạ sau 48 giờ dù đã dùng thuốc hạ sốt.
• Giật mình, co giật, li bì, khó thở hoặc ngủ lịm.
• Vết loét miệng nghiêm trọng, trẻ bỏ ăn uống hoàn toàn, mất nước.
• Khi chăm sóc tại nhà, kết hợp theo dõi triệu chứng với vệ sinh đúng cách. Nếu trẻ có dấu hiệu bất thường, liên hệ bác sĩ ngay để được hướng dẫn kịp thời.

Việc vệ sinh cho trẻ bị tay chân miệng đúng cách là yếu tố then chốt trong điều trị và phòng ngừa bệnh lây lan trong gia đình cũng như cộng đồng. Hy vọng rằng, qua những chia sẻ hôm nay, cha mẹ sẽ nắm được cách vệ sinh cho trẻ bị tay chân miệng. Hãy kiên nhẫn, cẩn thận và luôn tham khảo ý kiến bác sĩ khi cần thiết để đảm bảo sức khỏe tốt nhất cho trẻ bạn nhé.