Huyết thanh kháng dại là gì? Sử dụng như thế nào?

Huyết thanh kháng dại là một dung dịch tiêm chứa kháng thể kháng virus dại. Nó được điều chế từ huyết tương hoặc huyết thanh của người trưởng thành và khỏe mạnh, đã tạo được miễn dịch bằng vắc xin dại. Huyết thanh kháng dại có tác dụng tạo miễn dịch thụ động, giúp bảo vệ người bệnh khỏi bệnh dại cho đến khi hệ thống miễn dịch của họ có thể tạo ra kháng thể chủ động phòng bệnh dại sau khi tiêm vắc xin phòng dại.

Huyết thanh kháng dại là gì?

Bệnh dại là một bệnh viêm não tủy cấp tính do virus gây ra. Bệnh này lây truyền từ động vật sang người chủ yếu thông qua vết cắn hoặc vết cào, liếm của động vật nhiễm dại lên da bị tổn thương. Ngoài ra, virus dại cũng có thể lây truyền từ người sang người thông qua cấy ghép mô, nội tạng; vết cắn hoặc tiếp xúc với chất tiết của người bị nhiễm dại.

Thời gian ủ bệnh dại ở người thường dao động từ 1 - 3 tháng sau khi tiếp xúc với virus dại, nhưng có trường hợp thời gian ủ bệnh ngắn hơn 9 ngày hoặc kéo dài vài năm. Thời gian ủ bệnh phụ thuộc vào nhiều yếu tố như mức độ nghiêm trọng của vết cắn, vị trí của vết cắn, khoảng cách từ vết cắn đến não, và số lượng virus xâm nhập. Vết cắn càng nặng và gần thần kinh trung ương thì thời gian ủ bệnh càng ngắn.

Bệnh dại thường lưu hành ở các nước thuộc khu vực châu Á và châu Phi. Tại Việt Nam, bệnh dại phổ biến ở nhiều địa phương, đặc biệt là các tỉnh miền núi, và nguồn truyền bệnh chính là từ chó và mèo. Bệnh thường gia tăng vào mùa nắng nóng từ tháng 5 đến tháng 8 hàng năm. Các triệu chứng lâm sàng của bệnh dại trên người bao gồm sợ nước, sợ gió, co giật, liệt, và thường dẫn đến tử vong. Khi bệnh đã phát triển thành giai đoạn dại, tỷ lệ tử vong gần như là 100% (đối với cả người và động vật). Tuy nhiên, bệnh dại trên người có thể được phòng ngừa và điều trị dự phòng bằng vắc xin và huyết thanh kháng dại. Huyết thanh kháng dại chứa các kháng thể kháng virus dại và có tác dụng trung hòa và làm chậm sự lan truyền của virus dại, bảo vệ người bệnh cho đến khi hệ thống miễn dịch tự nhiên tạo ra đủ kháng thể sau khi tiêm vắc xin phòng dại.

Có hai loại huyết thanh kháng dại được sử dụng: Huyết thanh kháng dại của người (RIG) và huyết thanh kháng dại của ngựa (ERIG). Hiện nay, tại Việt Nam, chủ yếu chỉ có huyết thanh kháng dại của ngựa do Viện Vắc Xin Và Sinh Phẩm Y Tế Nha Trang sản xuất. Huyết thanh kháng dại tạo miễn dịch thụ động, làm trung hòa và làm chậm sự lan tỏa của virus dại, và được sử dụng cho những người tiếp xúc với virus dại thông qua tiếp xúc với động vật nhiễm dại.

Huyết thanh kháng dại SAR sử dụng như thế nào?

Huyết thanh kháng dại SAR được chỉ định để tiêm bắp với liều tiêm là 40 đơn vị quốc tế (IU) cho mỗi kilogram trọng lượng cơ thể. Chức năng chính của huyết thanh kháng dại là tạo miễn dịch thụ động nhanh chóng để bảo vệ người bệnh cho đến khi hệ thống miễn dịch tự nhiên tạo ra đủ kháng thể chủ động sau khi tiêm vắc xin phòng dại. Hiệu quả của kháng thể thụ động thường xuất hiện trong vòng 24 giờ sau khi tiêm.

Huyết thanh kháng dại được chỉ định tiêm một lần, thường vào ngày đầu khi bị cắn cùng với liều vắc xin phòng dại đầu tiên. Để đảm bảo hiệu quả, tiêm huyết thanh kháng dại và vắc xin phòng dại phải ở các vị trí tiêm khác nhau. Nếu không tiêm huyết thanh kháng dại vào ngày đầu, bạn vẫn có thể tiêm vào bất kỳ ngày nào trong vòng 7 ngày sau khi tiêm liều vắc xin đầu tiên. Sau ngày thứ 7, không nên tiêm huyết thanh kháng dại vì vắc xin đã có thể kích thích cơ thể sản xuất kháng thể chủ động để phòng bệnh dại. Tiêm huyết thanh kháng dại quá muộn có thể làm ức chế quá trình này.

Khi sử dụng huyết thanh kháng dại, cần tuân thủ các bước sau:

• Thử phản ứng mẫn cảm: Sau khi tiêm huyết thanh kháng dại, phải quan sát vùng tiêm khoảng 15 phút. Nếu vùng xung quanh vết tiêm có đường kính lớn hơn 1cm, thì đây là phản ứng dương tính; nếu nhỏ hơn 1cm, thì là phản ứng âm tính.
• Huyết thanh kháng dại có thể pha loãng với nước muối sinh lý để tiêm phong bế toàn bộ vết thương. Phần dư còn lại có thể tiêm vào bắp khác với vắc xin phòng dại.
• Sau khi tiêm, bệnh nhân cần được theo dõi tại chỗ trong khoảng thời gian từ 30 phút đến 1 giờ sau tiêm.
• Khi tiêm huyết thanh kháng dại, bệnh nhân cũng cần phải tiêm đầy đủ liều vắc xin phòng dại theo phác đồ tiêm cơ bản.
• Nếu cần thiết, có thể tiêm vắc xin phòng uốn ván và sử dụng kháng sinh để phòng ngừa bội nhiễm.

Tiêm huyết thanh phòng dại có ảnh hưởng gì không?

Sau khi tiêm huyết thanh kháng dại, có thể xuất hiện một số tác dụng không mong muốn đối với người bệnh dại, bao gồm:

• Tại chỗ: Vùng tiêm có thể bị tổn thương, loét, hoặc trở nên căng cứng. Phản ứng này thường tự khỏi trong vòng 3 ngày.
• Toàn thân: Có thể xảy ra các triệu chứng như sốt nhẹ, nổi mề đay, da có ban đỏ, phù nề, đau khớp, và mệt mỏi.
• Hiếm gặp: Một số tình trạng hiếm gặp có thể bao gồm choáng, sốc phản vệ, viêm khớp, và viêm thận.
• Biểu hiện phản ứng dị ứng có thể xảy ra ngay sau tiêm, sau vài giờ, vài ngày sau tiêm, hoặc thậm chí sau 10 ngày.
• Hội chứng thận hư cũng có thể xảy ra, nhưng hiện chưa đủ dữ liệu để khẳng định mối liên quan giữa huyết thanh kháng dại và hội chứng này.

Để huyết thanh kháng dại có thể phát huy tối đa tác dụng, người phơi nhiễm với bệnh dại cần tuân thủ chặt chẽ phác đồ tiêm vắc xin phòng dại của bác sĩ và tiêm đúng liều, đúng thời điểm. Việc vệ sinh vết thương sau phơi nhiễm cũng rất quan trọng để ngăn ngừa nhiễm trùng. Trung tâm tiêm chủng Long Châu tự hào là đơn vị có các loại vắc xin thế hệ mới nhất, được nhập khẩu chính hãng đảm bảo cung cấp đúng và đủ các mũi tiêm cần thiết.  Ba mẹ có thể liên hệ hotline 1800 6928 để được đội ngũ y tế tận tâm sẵn sàng hỗ trợ tư vấn để mua đặt giữ vắc xin theo yêu cầu, đặt giữ vắc xin online…