Bệnh dại có lây qua đường ăn uống không?

Bệnh dại là một bệnh lý nghiêm trọng do virus gây ra, ảnh hưởng trực tiếp đến hệ thần kinh. Trong khi mọi người thường chú ý đến vết cắn của động vật, một câu hỏi khác cũng được quan tâm là liệu bệnh dại có lây qua đường ăn uống không? Hãy cùng tìm hiểu để có cái nhìn đúng đắn hơn về vấn đề này.

Bệnh dại là gì? Các con đường lây truyền chính của bệnh dại

Bệnh dại là một bệnh truyền nhiễm cấp tính do virus thuộc họ Rhabdoviridae, chi Lyssavirus gây ra. Virus dại chủ yếu tấn công hệ thần kinh trung ương của động vật có vú, bao gồm con người. Khi virus xâm nhập vào cơ thể, nó di chuyển qua các dây thần kinh đến não, gây viêm não cấp tính. 

Bệnh dại có tỷ lệ tử vong gần như tuyệt đối nếu không được điều trị kịp thời sau khi xuất hiện triệu chứng. Virus dại có khả năng tồn tại trong nước bọt của động vật nhiễm bệnh, làm tăng nguy cơ lây nhiễm qua vết cắn, vết xước hoặc vết thương hở. 

Virus này hoạt động bằng cách gắn kết với các thụ thể thần kinh, sau đó nhân lên tại các tế bào thần kinh. Từ đó, nó lan truyền nhanh chóng dọc theo hệ thống thần kinh ngoại biên, cuối cùng đến não. Một khi đã tấn công não, virus sẽ gây tổn thương nặng nề, dẫn đến các biểu hiện như sợ nước, co giật, thay đổi hành vi và cuối cùng là tử vong.

Phương thức lây truyền phổ biến nhất của bệnh dại là qua vết cắn của động vật bị nhiễm bệnh, chẳng hạn như chó, mèo, dơi hoặc động vật hoang dã. Khi động vật bị nhiễm bệnh cắn người, nước bọt chứa virus sẽ xâm nhập vào cơ thể qua vết thương hở. 

Bên cạnh đó, việc tiếp xúc trực tiếp với dịch tiết của động vật bị nhiễm, chẳng hạn như liếm lên vùng da bị tổn thương hoặc niêm mạc (mắt, mũi, miệng), cũng có thể gây lây nhiễm. Trong một số trường hợp hiếm gặp, bệnh dại có thể lây qua không khí tại những nơi có mật độ virus cao, chẳng hạn như hang động có dơi mang virus. 

Ngoài ra, tiếp xúc với mô hoặc cơ quan của động vật nhiễm bệnh (trong trường hợp ghép tạng) cũng là một con đường lây truyền ít gặp nhưng nguy hiểm. Điều quan trọng là phải hiểu rõ các con đường này để có các biện pháp phòng ngừa hiệu quả, bảo vệ sức khỏe bản thân và cộng đồng. Vậy liệu bệnh dại có lây qua đường ăn uống không?

Bệnh dại có lây qua đường ăn uống không?

Bệnh dại thường không lây qua đường ăn uống trong điều kiện thông thường. Virus dại chủ yếu lây lan qua vết cắn hoặc vết thương hở tiếp xúc với nước bọt của động vật nhiễm bệnh. Tuy nhiên, nguy cơ lây qua thực phẩm và nước uống có thể xảy ra trong một số điều kiện đặc biệt. Ví dụ, nếu thực phẩm bị nhiễm nước bọt của động vật dại và chưa được nấu chín kỹ, virus có thể tồn tại và tiềm ẩn nguy cơ lây nhiễm. 

Ngoài ra, việc sử dụng nước chưa qua xử lý hoặc thực phẩm tươi sống từ vùng có động vật dại cũng có thể là nguồn nguy cơ.

Dù vậy, virus dại rất dễ bị tiêu diệt bởi nhiệt độ cao và môi trường acid, nên các biện pháp chế biến thực phẩm an toàn, chẳng hạn như nấu chín hoặc tiệt trùng, sẽ làm giảm đáng kể nguy cơ lây nhiễm. Điều quan trọng là đảm bảo thực phẩm được bảo quản đúng cách và không để tiếp xúc với động vật hoang dã hoặc động vật nghi nhiễm bệnh.

Trong một số trường hợp hiếm gặp, nguy cơ tiềm ẩn có thể đến từ việc ăn thịt hoặc các sản phẩm động vật bị nhiễm bệnh chưa được chế biến kỹ. Ví dụ, ở một số khu vực, việc tiêu thụ động vật hoang dã có thể là nguồn lây nhiễm nếu không tuân thủ các biện pháp an toàn thực phẩm. Bên cạnh đó, nguy cơ cũng tăng nếu người tiếp xúc trực tiếp với thực phẩm bị nhiễm mà có vết thương hở trên tay hoặc da.

Cách nhận biết nguy cơ và triệu chứng của bệnh dại

Bệnh dại có các triệu chứng ban đầu thường không đặc hiệu, dễ nhầm lẫn với các bệnh khác. Giai đoạn đầu, người nhiễm bệnh có thể cảm thấy đau nhức, ngứa hoặc tê rần tại vị trí vết thương, kèm theo các triệu chứng như sốt nhẹ, mệt mỏi, đau đầu, hoặc khó chịu toàn thân. Đây là giai đoạn ủ bệnh, khi virus di chuyển dọc theo các dây thần kinh đến hệ thần kinh trung ương.

Khi bệnh tiến triển, các triệu chứng đặc trưng bắt đầu xuất hiện, bao gồm sợ nước, sợ gió, tăng cảm giác đau và phản xạ thần kinh bất thường. Người bệnh cũng có thể bị co giật, kích động, lú lẫn, thậm chí thay đổi hành vi rõ rệt như hung hăng hoặc mê sảng. Giai đoạn cuối của bệnh thường dẫn đến liệt toàn thân, hôn mê và tử vong nếu không được can thiệp kịp thời.

Những trường hợp cần đặc biệt chú ý bao gồm những người bị động vật nghi dại cắn, liếm hoặc cào, đặc biệt là nếu không rõ lịch sử tiêm phòng của động vật. Nếu động vật thể hiện các dấu hiệu bất thường như chảy nước dãi nhiều, hung dữ hoặc sợ ánh sáng, nguy cơ lây nhiễm bệnh dại là rất cao. Những người sống ở khu vực có động vật hoang dã nhiều hoặc nơi bùng phát dịch bệnh dại cũng nên cẩn trọng.

Để phát hiện sớm nguy cơ nhiễm bệnh, cần chú ý đến tiền sử tiếp xúc với động vật và các dấu hiệu bất thường tại vị trí bị cắn hoặc tiếp xúc. Khi nghi ngờ, cần đến ngay cơ sở y tế để được khám và điều trị dự phòng bằng cách tiêm vaccine phòng dại, không đợi triệu chứng xuất hiện vì khi đó bệnh đã rất khó chữa trị. Việc xử lý sớm là chìa khóa để bảo vệ sức khỏe và ngăn chặn bệnh dại phát triển.

Biện pháp phòng ngừa bệnh dại hiệu quả

Tiêm phòng là biện pháp phòng ngừa bệnh dại hiệu quả nhất. Đối với vật nuôi như chó, mèo, việc tiêm phòng vaccine phòng dại định kỳ là cần thiết để giảm nguy cơ lây nhiễm bệnh dại cho chúng và ngăn chặn việc lây sang con người. 

Theo khuyến nghị, chó và mèo nên được tiêm mũi vaccine đầu tiên khi đủ 3 tháng tuổi, sau đó tiêm nhắc lại định kỳ mỗi năm. Đối với con người, tiêm phòng dự phòng bệnh dại được khuyến nghị cho những người có nguy cơ cao như nhân viên thú y, người chăm sóc động vật, hoặc những người sống trong khu vực có tỷ lệ bệnh dại cao. 

Trong trường hợp bị động vật nghi nhiễm dại cắn, cần rửa sạch vết thương bằng xà phòng và nước sạch ngay lập tức, sau đó đến cơ sở y tế để được tiêm phòng càng sớm càng tốt. Việc tiêm đủ liều vaccine theo chỉ định sẽ bảo vệ cơ thể khỏi virus dại.

Trong cuộc sống hàng ngày, cần thực hiện các biện pháp an toàn để giảm thiểu nguy cơ lây nhiễm bệnh dại. Không tiếp xúc trực tiếp với động vật hoang dã hoặc động vật có dấu hiệu bất thường, chẳng hạn như hung dữ, chảy nước dãi nhiều hoặc thay đổi hành vi đột ngột. 

Đối với trẻ em, cần giáo dục cách tiếp xúc an toàn với vật nuôi, tránh bị cắn hoặc cào. Trong ăn uống, cần đảm bảo thực phẩm được nấu chín kỹ, đặc biệt là thịt và các sản phẩm động vật từ khu vực có nguy cơ bệnh dại. Không tiêu thụ thực phẩm tươi sống hoặc tiếp xúc với động vật khi chưa đảm bảo vệ sinh an toàn. Đồng thời, hạn chế tiếp xúc với nước bọt hoặc mô của động vật nhiễm bệnh.

Bằng cách kết hợp tiêm phòng đúng cách và thực hiện các biện pháp vệ sinh, phòng tránh nguy cơ lây nhiễm từ động vật, bạn có thể bảo vệ sức khỏe bản thân và gia đình khỏi bệnh dại hiệu quả.

Trên đây là câu trả lời cho câu hỏi "Bệnh dại có lây qua đường ăn uống không?" cũng như các thông tin liên quan. Hy vọng bài viết đã đem đến cho bạn đọc nhiều kiến thức bổ ích.