IM là tiêm gì? Vị trí, quy trình và những lưu ý khi tiêm

IM là một kỹ thuật điều dưỡng cơ bản, được sử dụng cho những loại thuốc có chỉ định cụ thể. Để thực hiện tiêm bắp hiệu quả, điều dưỡng viên cần nắm rõ quy trình và các bước thực hiện chính xác. Vị trí tiêm phải được xác định đúng để đảm bảo thuốc được hấp thu tối ưu. Ngoài ra, trong suốt quá trình tiêm, cần theo dõi kỹ lưỡng để phát hiện sớm các biến chứng có thể xảy ra. Vì vậy, cùng Long Châu tìm hiểu IM là tiêm gì và  quy trình của nó nhé.

IM là tiêm gì?

IM là tiêm gì? Tiêm bắp (IM) là một kỹ thuật điều dưỡng cơ bản, được sử dụng cho những loại thuốc có chỉ định cụ thể. Để thực hiện tiêm bắp hiệu quả, điều dưỡng viên cần nắm rõ quy trình và các bước thực hiện chính xác. Vị trí tiêm phải được xác định đúng để đảm bảo thuốc được hấp thu tối ưu. 

Ngoài ra, trong suốt quá trình tiêm, cần theo dõi kỹ lưỡng để phát hiện sớm các biến chứng có thể xảy ra. Việc tuân thủ đúng các nguyên tắc này sẽ giúp đảm bảo an toàn và hiệu quả trong việc tiêm thuốc cho bệnh nhân.

Khi nào cần tiến hành tiêm bắp?

Kỹ thuật tiêm bắp được sử dụng khi các phương pháp đưa thuốc vào cơ thể khác không mang lại hiệu quả tối ưu. Phương pháp này có một số ưu điểm so với các hình thức tiêm khác như:

• Đường uống (qua dạ dày): Một số thuốc có thể bị phá hủy trong quá trình tiêu hóa, làm giảm tác dụng của thuốc.
• Đường tiêm tĩnh mạch (tiêm vào tĩnh mạch): Một số loại thuốc có thể gây kích ứng tĩnh mạch, hoặc người thực hiện gặp khó khăn trong việc xác định chính xác vị trí tiêm.
• Đường tiêm dưới da (tiêm vào mô mỡ dưới da): Thuốc tiêm vào cơ bắp thường được hấp thu nhanh hơn so với tiêm dưới da vì cơ bắp có hệ tuần hoàn máu phong phú hơn, đồng thời có thể chứa được lượng thuốc lớn hơn.

Các vị trí tiêm bắp

Tiêm bắp thường được chỉ định ở một số vị trí nhất định trên cơ thể, tùy thuộc vào mục đích và tình trạng của người bệnh. Các vị trí tiêm bắp phổ biến bao gồm:

• Vị trí tiêm bắp tay (cơ delta): Đây là vị trí thường được sử dụng trong tiêm vaccine. Cơ delta nằm ở phần trên của cánh tay và có kích thước nhỏ, do đó lượng thuốc tiêm vào thường không quá 1 ml. Để xác định vị trí tiêm, bạn sờ và cảm nhận xương bả vai trên cánh tay. Sau đó, đặt hai ngón tay theo hình chữ V vào khu vực này, với phần dưới của hai ngón tay tạo thành hình tam giác ngược. Tiêm vào chính giữa của tam giác là vị trí chuẩn.
• Vị trí tiêm bắp đùi: Đây là lựa chọn khi các vị trí khác không thể tiêm hoặc khi người bệnh cần tự tiêm. Bạn chia vùng đùi trên thành ba phần đều nhau và tiêm vào phần trên cùng, ngoài cùng của đoạn giữa. Đây là một vị trí dễ tiếp cận và thích hợp khi không thể tiêm vào các vùng khác.
• Vị trí tiêm bắp mông ở vùng sau ngoài (cơ ventrogluteal): Đây là vị trí tiêm bắp an toàn nhất cho người lớn và trẻ em trên 7 tháng tuổi. Vùng cơ này sâu và không gần các mạch máu hay dây thần kinh quan trọng, giúp giảm nguy cơ tiêm nhầm. Tuy nhiên, vị trí này khá khó tiêm cho bản thân, nên cần sự hỗ trợ từ người khác. Để tiêm, bạn đặt gót bàn tay lên hông người bệnh, với các ngón tay hướng về phía đầu. Đặt ngón cái hướng về vùng háng và các ngón tay cảm nhận được xương chậu. Tiêm vào giữa hình chữ V do ngón trỏ và ngón giữa tạo ra.
• Vị trí tiêm bắp mông ở cơ vùng sau (cơ dorsogluteal): Mặc dù đây là vị trí tiêm phổ biến, nhưng do có nguy cơ gây tổn thương dây thần kinh tọa, vị trí cơ ventrogluteal thường được ưu tiên hơn. Đây cũng không phải là vị trí lý tưởng để tự tiêm bắp.

Quy trình tiến hành tiêm bắp

Ngoài câu hỏi IM là tiêm gì thì hiện nay người ta còn thắc mắc vậy cách tiến hành chúng như thế nào.  Dưới đây là cách tiêm bắp an toàn, bạn có thể tham khảo các bước sau:

Bước 1: Rửa tay

Trước khi tiêm, bạn cần rửa tay sạch sẽ với xà phòng và nước ấm để tránh nguy cơ nhiễm trùng. Đảm bảo làm sạch kỹ giữa các ngón tay, trên mu bàn tay và dưới móng tay.

Bước 2: Chuẩn bị dụng cụ cần thiết

Các vật dụng cần chuẩn bị bao gồm:

• Cồn y tế.
• Bông gòn hoặc tăm bông.
• Găng tay y tế.
• Kim tiêm, ống tiêm và thuốc.
• Hộp đựng đồ vật sắc nhọn.

Bước 3: Xác định vị trí tiêm bắp

Chọn vị trí tiêm bắp, thường là ở phần cơ mông hoặc đùi. Dùng hai ngón tay kéo nhẹ phần da để tách cơ ra khỏi da, giúp bạn dễ dàng tiêm vào cơ. Người được tiêm cần ngồi hoặc nằm trong tư thế thoải mái, cơ bắp nên được thư giãn để giảm đau.

Bước 4: Làm sạch vị trí tiêm

Dùng bông gòn hoặc tăm bông có thấm cồn để vệ sinh sạch sẽ vị trí tiêm, sau đó để cho da khô tự nhiên.

Bước 5: Chuẩn bị thuốc tiêm

Nếu bạn sử dụng thuốc tiêm đa liều, hãy chú ý tới thời điểm mở lọ thuốc. Trước khi rút thuốc, bạn cần lau sạch nắp cao su của lọ thuốc bằng bông cồn. Sau đó, gắn kim tiêm vào ống tiêm, kéo pít-tông lên để tạo không khí trong ống tiêm, nhằm cân bằng áp suất và giúp rút thuốc dễ dàng hơn.

Bước 6: Kiểm tra vị trí tiêm

Đưa kim vào cơ thể theo góc 90 độ, thực hiện nhanh chóng nhưng cẩn thận. Sau khi kim đã vào, giữ cố định vị trí tiêm, rồi kéo nhẹ pít-tông về phía sau để kiểm tra xem có máu trong ống tiêm hay không. Nếu có, vị trí tiêm cần được điều chỉnh.

Bước 7: Tiêm thuốc

Tiêm thuốc từ từ và đều đặn vào cơ bắp. Vì thuốc sẽ tạo ra sự giãn nở trong cơ, bạn cần tiêm chậm để cơ có đủ thời gian giãn ra và giảm đau cho người được tiêm. Tốc độ tiêm lý tưởng là khoảng 1ml thuốc mỗi 10 giây.

Bước 8: Rút kim

Sau khi tiêm xong, rút kim ra khỏi cơ thể một cách nhanh chóng và giữ nguyên góc khi tiêm. Đặt kim vào hộp đựng vật sắc nhọn để đảm bảo an toàn.

Bước 9: Chăm sóc sau tiêm

Dùng bông gòn hoặc miếng gạc để ấn nhẹ vào vị trí tiêm để hạn chế chảy máu. Bạn cũng có thể xoa bóp nhẹ nhàng vùng tiêm để giúp thuốc được hấp thụ tốt hơn. Nếu có hiện tượng chảy máu, chỉ cần ấn nhẹ trong khoảng 30 giây. Nếu cần, có thể dùng băng cá nhân để băng lại vết tiêm.

Một số lưu ý sau khi tiêm bắp

Sau khi tiêm bắp, bạn có thể gặp phải một số triệu chứng tạm thời, nhưng hầu hết trong số đó là phản ứng bình thường. Tuy nhiên, nếu bạn gặp phải những dấu hiệu sau đây, có thể là dấu hiệu của các biến chứng nghiêm trọng và bạn cần tìm kiếm sự giúp đỡ y tế ngay:

• Cảm giác tê hoặc ngứa ran tại vị trí tiêm.
• Chảy máu kéo dài.
• Đau nhức dữ dội ở khu vực tiêm.
• Sốt cao, mệt mỏi hoặc đau đầu.
• Vùng tiêm bị đỏ, sưng hoặc cảm giác nóng.
• Chảy dịch từ vị trí tiêm.
• Triệu chứng phản ứng dị ứng như khó thở hoặc sưng mặt.

Hy vọng những thông tin trên sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về IM là tiêm gì, các vị trí tiêm, quy trình thực hiện cũng như các rủi ro tiềm ẩn. Đây là một kỹ thuật tiêm yêu cầu người thực hiện phải được đào tạo bài bản và nắm vững các bước từ việc vệ sinh đến các thao tác chuyên môn. Vì vậy, nếu không có kiến thức y tế, bạn không nên tự thực hiện tiêm tại nhà.