Khi nào cần mổ đục thủy tinh thể và những lưu ý quan trọng

Trong quá trình lão hóa tự nhiên, thủy tinh thể của mắt dần mất đi độ trong suốt vốn có, dẫn đến tình trạng mờ đục và suy giảm thị lực. Nhiều người bệnh thường băn khoăn không biết nên phẫu thuật đục thủy tinh thể khi nào và quy trình diễn ra ra sao. Thực tế, đây là một trong những phẫu thuật phổ biến nhất trong y học hiện đại với tỷ lệ thành công cao, giúp cải thiện rõ rệt chất lượng cuộc sống. Việc tìm hiểu kỹ về phương pháp, các bước chuẩn bị, chỉ định cũng như chăm sóc sau mổ là vô cùng quan trọng để đạt kết quả tối ưu.

Khi nào cần mổ đục thủy tinh thể?

Không phải ai bị đục thủy tinh thể cũng phải mổ ngay. Có những trường hợp bệnh tiến triển chậm và chưa ảnh hưởng nhiều đến thị lực nên bác sĩ có thể chỉ định theo dõi. Tuy nhiên, khi các triệu chứng trở nên rõ rệt, người bệnh cần được can thiệp phẫu thuật.

Một số dấu hiệu thường gặp cho thấy đã đến lúc cần mổ gồm:

• Thị lực mờ dần, không còn nhìn rõ dù đã thay kính nhiều lần.
• Khó nhìn vào ban đêm, dễ bị lóa khi tiếp xúc với ánh sáng đèn hoặc ánh nắng.
• Màu sắc nhạt nhòa, mất độ tươi sáng, dẫn đến khó phân biệt chi tiết.
• Giảm khả năng lao động và sinh hoạt, chẳng hạn khó đọc sách, lái xe, nấu ăn.
• Thường xuyên thay đổi kính nhưng không cải thiện thị lực, cho thấy thủy tinh thể bị tổn thương nặng.

Như vậy, chỉ định mổ đục thủy tinh thể phụ thuộc vào mức độ ảnh hưởng đến cuộc sống hàng ngày chứ không hoàn toàn dựa trên tuổi tác.

Các phương pháp phẫu thuật đục thủy tinh thể hiện nay

Phẫu thuật là phương pháp duy nhất điều trị triệt để đục thủy tinh thể. Hiện nay, y học đã phát triển nhiều kỹ thuật khác nhau nhằm tăng độ an toàn và giảm thời gian hồi phục.

Phaco (tán nhuyễn thủy tinh thể bằng sóng siêu âm)

Phaco là kỹ thuật phổ biến nhất hiện nay. Bác sĩ tạo một đường rạch nhỏ trên giác mạc rồi dùng đầu siêu âm phá vỡ thủy tinh thể đục và hút ra ngoài. Sau đó, một thấu kính nhân tạo được đặt vào thay thế.
Ưu điểm của phương pháp này là vết mổ nhỏ, ít đau, ít biến chứng và hồi phục nhanh. Người bệnh có thể xuất viện ngay trong ngày và trở lại sinh hoạt bình thường sau vài ngày.

Phẫu thuật thủy tinh thể trong bao

Phẫu thuật đục thủy tinh thể trong bao (ICCE) được áp dụng để cải thiện tầm nhìn khi thủy tinh thể bị mờ đục nặng. Bác sĩ sẽ rạch một đường khá lớn tại vị trí nối giữa củng mạc và giác mạc để lấy toàn bộ thủy tinh thể cùng bao ra ngoài. Do đường mổ rộng nên thời gian hồi phục sẽ kéo dài và nguy cơ biến chứng cao hơn so với các kỹ thuật hiện đại.

Phẫu thuật thủy tinh thể ngoài bao

Phẫu thuật đục thủy tinh thể ngoài bao (ECCE) được áp dụng phổ biến hơn trong nhiều trường hợp. Ở phương pháp này, bác sĩ tạo một đường rạch ở phần trên của mắt, đưa phần nhân cứng của thủy tinh thể ra ngoài trước sau đó hút bỏ các chất đục còn lại.

Sau khi lấy bỏ thủy tinh thể, bệnh nhân sẽ được thay thế bằng thủy tinh thể nhân tạo (IOL) qua đường rạch đã mở. Nhờ có IOL ánh sáng đi qua mắt dễ dàng hơn giúp người bệnh lấy lại thị lực rõ ràng và hạn chế cảm giác mờ hoặc vướng.

Quy trình phẫu thuật đục thủy tinh thể

Người bệnh cần trải qua nhiều bước kiểm tra và chuẩn bị trước khi tiến hành mổ.

Khám và đánh giá tình trạng mắt

Bác sĩ đo thị lực, siêu âm nhãn cầu và xác định mức độ đục thủy tinh thể. Ngoài ra, có thể thực hiện đo chiều dài trục nhãn cầu và độ cong giác mạc để tính toán chính xác công suất thấu kính nhân tạo, đảm bảo sau phẫu thuật bệnh nhân đạt được thị lực tối ưu nhất.

Xét nghiệm toàn thân

Bao gồm xét nghiệm máu, đo huyết áp, điện tim để đảm bảo người bệnh đủ điều kiện phẫu thuật. Trong một số trường hợp, bác sĩ còn yêu cầu xét nghiệm đường huyết hoặc chức năng thận nếu bệnh nhân có bệnh nền, nhằm hạn chế tối đa nguy cơ tai biến trong và sau phẫu thuật.

Chọn thấu kính nhân tạo

Tùy theo nhu cầu và điều kiện kinh tế, bác sĩ sẽ tư vấn loại thấu kính phù hợp, có thể là đơn tiêu, đa tiêu hoặc điều chỉnh loạn thị.

Tiến hành mổ

Thủy tinh thể đục được loại bỏ và thay thế bằng thấu kính nhân tạo. Quá trình này thường diễn ra trong khoảng 15 - 30 phút. Mổ được thực hiện dưới gây tê tại chỗ, bệnh nhân hoàn toàn tỉnh táo và không cảm thấy đau, sau khi thay thấu kính thị lực có thể cải thiện ngay lập tức.

Theo dõi hậu phẫu

Người bệnh được nghỉ ngơi tại phòng hồi sức vài giờ, sau đó có thể về nhà trong ngày.

Hướng dẫn chăm sóc sau mổ

Chế độ chăm sóc hậu phẫu đóng vai trò quan trọng quyết định kết quả lâu dài. Người bệnh cần tuân thủ hướng dẫn của bác sĩ để tránh biến chứng và giúp mắt hồi phục nhanh.

Dùng thuốc đúng chỉ định

Nhỏ thuốc kháng sinh, kháng viêm, giảm đau theo toa.

Tránh dụi mắt hoặc tác động mạnh

Dụi mắt hoặc tác động mạnh có thể làm lệch thấu kính nhân tạo hoặc gây nhiễm trùng.

Đeo kính bảo hộ

Người bệnh cần đeo kính bảo hộ, đặc biệt khi đi ra ngoài để tránh bụi bẩn và ánh sáng mạnh.

Tái khám đúng hẹn

Việc tái khám đúng hẹn giúp bác sĩ theo dõi tiến triển và xử trí kịp thời nếu có bất thường.

Chế độ sinh hoạt hợp lý

Tuân thủ hướng dẫn nghỉ ngơi đầy đủ, hạn chế đọc sách lâu, không bơi lội hoặc vận động mạnh trong vài tuần đầu.

Trong một số trường hợp, người bệnh có thể gặp hiện tượng mờ mắt trở lại sau vài tháng đến vài năm. Đây là tình trạng đục bao sau, thường được xử trí bằng laser YAG, không cần mổ lại.

Biến chứng có thể xảy ra sau mổ

Mặc dù an toàn, phẫu thuật đục thủy tinh thể vẫn tiềm ẩn một số rủi ro. Người bệnh cần nhận biết sớm để đi khám ngay khi có dấu hiệu bất thường.

• Nhiễm trùng mắt: Biểu hiện bằng đau nhức, sưng đỏ và chảy dịch bất thường.
• Tăng nhãn áp: Áp lực trong mắt tăng cao gây đau và giảm thị lực.
• Phù hoàng điểm: Dịch ứ đọng tại võng mạc trung tâm khiến thị lực mờ.
• Lệch thấu kính nhân tạo: Hiếm gặp nhưng có thể xảy ra nếu mắt bị chấn động.
• Đục bao sau: Thị lực giảm dần, cần điều trị bằng laser.

Việc tái khám định kỳ và tuân thủ chăm sóc sau mổ sẽ giúp phòng ngừa hầu hết các biến chứng này.

Mổ đục thủy tinh thể là phương pháp điều trị hiệu quả, an toàn và mang lại cơ hội lấy lại ánh sáng cho hàng triệu người trên thế giới. Với sự phát triển của công nghệ y học, phẫu thuật ngày càng ít xâm lấn, hồi phục nhanh và cho kết quả thị lực bền vững. Điều quan trọng là người bệnh cần thăm khám sớm khi có dấu hiệu suy giảm thị lực để được tư vấn thời điểm mổ phù hợp. Chủ động bảo vệ sức khỏe đôi mắt chính là cách tốt nhất để duy trì chất lượng cuộc sống lâu dài.