Kỹ thuật đặt kim luồn tĩnh mạch ngoại vi

Kỹ thuật đặt kim luồn tĩnh mạch ngoại vi là một thao tác kỹ thuật thường quy mà điều dưỡng lâm sàng phải nắm vững. Khi sử dụng đúng cách, nó không chỉ có thể làm giảm cơn đau của bệnh nhân một cách hiệu quả mà còn nâng cao hiệu quả công việc. Vậy quy trình đặt kim luồn được thực hiện như thế nào?

Tiêm truyền tĩnh mạch là gì?

Tiêm tĩnh mạch là kỹ thuật đưa 1 lượng chất lỏng vào tuần hoàn máu thông qua đường tĩnh mạch. Nó có thể được chia thành tiêm tĩnh mạch thoáng qua và tiêm tĩnh mạch liên tục. Tùy thuộc vào vị trí tiêm và truyền, nó có thể được chia thành truyền tĩnh mạch ngoại vi, truyền tĩnh mạch trung tâm, truyền dinh dưỡng tĩnh mạch hoàn toàn (TPN),...

Các chất được truyền qua tĩnh mạch ngoại vi bao gồm:

• Dung dịch glucose, dung dịch điện giải, dung dịch kiềm, dung dịch ưu trương.
• Chất keo: Dextran, huyết tương, máu toàn phần và các sản phẩm máu.
• Các loại khác: Axit amin tổng hợp, nhũ tương chất béo,...

Mục đích đặt kim luồn tĩnh mạch ngoại vi

• Thiết lập đường truyền tĩnh mạch khi thuốc không phù hợp để dùng bằng đường uống hoặc bằng các phương pháp tiêm khác.
• Bổ sung và điều chỉnh tình trạng mất cân bằng nước và điện giải của cơ thể, duy trì cân bằng axit-bazơ.
• Bổ sung dinh dưỡng và cung cấp năng lượng cho cơ thể.
• Truyền nhiều loại thuốc để điều trị các bệnh khác nhau.
• Chẩn đoán và xét nghiệm: Thuốc được tiêm vào tĩnh mạch để chụp X-quang gan, thận, túi mật,...
• Điều trị sốc và duy trì tuần hoàn máu hiệu quả.

Vị trí thực hiện kỹ thuật đặt kim luồn tĩnh mạch ngoại vi

Tĩnh mạch ngoại biên bao gồm tĩnh mạch chi trên, tĩnh mạch chi dưới, tĩnh mạch da đầu.

• Tĩnh mạch da đầu: Chủ yếu được sử dụng ở trẻ nhỏ, hai bên thái dương.
• Tĩnh mạch chi dưới: Tĩnh mạch lưng bàn chân, cổ chân,... Người lớn nên tránh tiêm tĩnh mạch chi dưới vì có thể làm tăng nguy cơ viêm và tắc mạch.
• Tĩnh mạch chi trên: Tĩnh mạch lưng bàn tay, tĩnh mạch đầu cánh tay, tĩnh mạch nền và tĩnh mạch trụ giữa.

Quy trình thực hiện kỹ thuật đặt kim luồn tĩnh mạch ngoại vi

Bước 1: Chọn vị trí tiêm thích hợp

Cố gắng chọn làn da mềm, dày, thẳng, đàn hồi, da còn nguyên vẹn và đàn hồi, đầy đặn, dễ chạm và dễ sửa chữa. Tránh các khớp và van tĩnh mạch cũng như tĩnh mạch có sẹo, viêm, cứng. Tĩnh mạch được ưu tiên là tĩnh mạch ở cẳng tay dưới (tránh tiêm tĩnh mạch ở chi giữa).

Tùy vào thể trạng bệnh nhân, ở bệnh nhân béo phì, tĩnh mạch sâu và cố định nên cần sờ nắn chính xác trước khi chọc kim luồn vào da. ở những bệnh nhân gầy gò, tĩnh mạch trơn, nông. ở những bệnh nhân bị phù nề, có thể dò theo đường đi của tĩnh mạch tại vị trí giải phẫu, dùng ngón tay ấn vào vùng đó để tạm thời tiêu tan nước dưới da và để lộ tĩnh mạch trước khi chọc kim luồn. bệnh nhân mất nước có thể chườm nóng cục bộ và xoa bóp để làm giãn mạch máu và lộ ra trước khi chọc kim.

Bước 2: Buộc dây garô

Buộc dây garô cách 10 cm và buộc dây thòng lọng hướng lên trên với độ chặt thích hợp.

Bước 3: Sát khuẩn vùng đặt kim luồn

Sát trùng vị trí tiêm theo chuyển động tròn từ trong ra ngoài. Để khô tự nhiên trước khi tiêm.

Bước 4: Kiểm tra thuốc

Hút chất lỏng, xả hết khí và kiểm tra lại.

Bước 5: Đặt kim luồn vào tĩnh mạch

Khi chuẩn bị đâm kim, dùng ngón tay cái bên trái siết chặt phần da ở đầu dưới của tĩnh mạch để cố định. Giữ ống tiêm hoặc kim truyền trong tay phải với đầu kim hướng lên trên và kim - da tạo thành một góc 15-30° độ, đưa kim luồn vào vùng dưới da từ phía trên hoặc từ phía bên của tĩnh mạch, sau đó lẻn theo hướng của tĩnh mạch.

Khi máu chảy ra, xác nhận kim đã vào tĩnh mạch, bạn có thể đưa kim xa hơn một chút dọc theo tĩnh mạch, nới lỏng ga-rô, yêu cầu bệnh nhân nới lỏng nắm tay, cố định kim và từ từ tiêm dung dịch thuốc.

Trong quá trình tiêm, nếu thấy sưng và đau cục bộ, chứng tỏ kim đã trượt ra khỏi tĩnh mạch thì nên rút kim ra, thay thế và tiêm lại.

Bước 6: Sau khi tiêm

Dùng tăm bông khô vô trùng ấn nhẹ vào vị trí đâm kim, nhanh chóng rút kim ra và ấn một lúc.

Những lưu ý khi thực hiện kỹ thuật đặt kim luồn tĩnh mạch ngoại vi

• Khi sử dụng kim tiêm truyền tĩnh mạch, phải tuân thủ nghiêm ngặt các quy trình kỹ thuật vô trùng để tránh nhiễm trùng.
• Ở người cao tuổi, bệnh nhân thường mắc các bệnh mãn tính khác nhau như tiểu đường khiến mạch máu kém đàn hồi, dễ vỡ,... hay ít mỡ dưới da, thiếu mô nâng đỡ mạch máu, nên tĩnh mạch có thể di động và khó bị đâm trúng hơn. Vì vậy, trước khi đặt kim, cần phải tìm hiểu kỹ về đặc điểm hoặc những bất thường về sinh lý của mạch máu, đồng thời phải chú ý nhìn rõ đường đi cũng như cảm nhận độ sâu và độ dày của mạch máu.
• Những bệnh nhân cần tiêm truyền tĩnh mạch lặp đi lặp lại trong thời gian dài nên chú ý bảo vệ tĩnh mạch và chọn vị trí tiêm theo thứ tự quy hoạch từ nhỏ đến lớn, từ xa đến gần. Nếu bị viêm tắc tĩnh mạch thì không nên tiêm tại vị trí đó nữa mà phải áp dụng các biện pháp điều trị như chườm nóng, vật lý trị liệu hoặc bôi thuốc chống viêm ngoài da.
• Các chi sử dụng kim tiêm tĩnh mạch phải được cố định đúng cách, hạn chế cử động của các chi và tránh bị ướt bởi nước. Nếu bạn cần rửa mặt hoặc đi tắm, hãy bọc khu vực đó bằng giấy nhựa. Đối với những bệnh nhân có thể đi lại được, không nên giữ kim tiêm tĩnh mạch ở chi dưới để tránh máu quay trở lại do trọng lực và làm tắc ống thông.

Tóm lại, kỹ thuật đặt kim luồn tĩnh mạch ngoại vi là một trong những thao tác lâm sàng quan trọng phẫu thuật về trong ngày để cứu và điều trị bệnh nhân trong bệnh viện. Hiện nay, kim luồn tĩnh mạch được sử dụng rất phổ biến với nhiều mục đích khác nhau. Kỹ thuật này chỉ được thực hiện bởi nhân viên y tế đã qua đào tạo nên bạn cần chú ý là không tự thực hiện thao tác này tại nhà khi chưa có sự đồng ý của bác sĩ.

Xem thêm: Kỹ thuật ELISA và những điều cần biết