Lợi ích của chế độ dinh dưỡng lành mạnh trong điều trị ung thư

Chế độ dinh dưỡng đóng vai trò vô cùng quan trọng trong việc điều trị ung thư, vì căn bệnh này cũng như phương pháp điều trị có thể ảnh hưởng đến cách bạn ăn uống. Ung thư và các liệu pháp điều trị có thể ảnh hưởng đến cơ thể của bạn, làm thay đổi cả cách phản ứng của cơ thể đối với các loại thực phẩm và khả năng hấp thụ chất dinh dưỡng.

Lợi ích của chế độ dinh dưỡng lành mạnh trong điều trị ung thư

Nhu cầu dinh dưỡng của bệnh nhân ung thư khác nhau tùy theo từng trường hợp cụ thể. Để xác định mục tiêu dinh dưỡng và lập kế hoạch giúp bạn đạt được mục tiêu đó, bạn có thể nhờ sự giúp đỡ của bác sĩ, y tá hoặc chuyên gia dinh dưỡng. Dinh dưỡng tốt trong quá trình điều trị ung thư có thể mang lại những lợi ích sau:

Cảm thấy tốt hơn: Chế độ dinh dưỡng tốt giúp cơ thể bạn cảm thấy khỏe mạnh hơn, năng động hơn trong quá trình chống chọi với ung thư.

Duy trì trạng thái khỏe mạnh và đầy sức sống: Việc ăn uống đúng cách giúp duy trì cơ thể ở trạng thái tốt, hỗ trợ hệ miễn dịch và tăng cường sức đề kháng của cơ thể.

Giữ trọng lượng và cung cấp đủ chất dinh dưỡng: Chế độ dinh dưỡng tốt giúp bạn duy trì cân nặng và cung cấp đủ chất dinh dưỡng quan trọng để cơ thể hoạt động tốt và chiến đấu chống lại ung thư.

Chịu đựng tốt hơn các tác dụng phụ của liệu pháp điều trị: Ăn uống đúng cách có thể giúp cơ thể chịu đựng tốt hơn và giảm thiểu các tác dụng phụ của các phương pháp điều trị như hóa trị, phẫu thuật hoặc xạ trị.

Giảm nguy cơ nhiễm trùng: Chế độ dinh dưỡng tốt cung cấp đủ chất dinh dưỡng và hỗ trợ hệ miễn dịch, từ đó giảm nguy cơ nhiễm trùng trong quá trình điều trị ung thư.

Tăng cường quá trình chữa lành và phục hồi: Việc ăn uống đúng cách đóng vai trò quan trọng trong quá trình chữa lành vết thương sau phẫu thuật, phục hồi cơ bắp và tái tạo tế bào.

Dinh dưỡng hợp lý có nghĩa là bao gồm nhiều loại thực phẩm cung cấp đầy đủ chất dinh dưỡng để giúp cơ thể chống lại ung thư. Các chất dinh dưỡng này bao gồm protein (chất đạm), carbohydrates (đường), chất béo, nước, vitamin và khoáng chất.

Các chất dinh dưỡng trong điều trị ung thư

Chất đạm

Chất đạm (protein) đóng vai trò quan trọng trong cơ thể chúng ta. Nó tham gia vào quá trình tăng trưởng và sửa chữa các mô trong cơ thể, cũng như giúp duy trì hệ miễn dịch khỏe mạnh. Khi cơ thể thiếu chất đạm, nó có thể phân hủy các mô cơ và tế bào để tạo ra năng lượng cần thiết. Điều này dẫn đến thời gian phục hồi bệnh tật kéo dài hơn và có thể làm suy giảm khả năng chống nhiễm trùng. Đối với những người mắc ung thư, nhu cầu chất đạm thường cao hơn so với người bình thường. Sau khi trải qua phẫu thuật, hóa trị hoặc xạ trị, bệnh nhân cần cung cấp lượng chất đạm đủ để giúp chữa lành các mô và tăng khả năng chống nhiễm trùng.

Các nguồn cung cấp chất đạm bao gồm các loại cá, thịt gia cầm, thịt nạc đỏ, trứng, sản phẩm sữa ít chất béo, các loại hạt và bơ đậu phộng, đậu khô, đậu Hà Lan và đậu lăng, cũng như các sản phẩm từ đậu nành.

Chất béo

Chất béo đóng vai trò quan trọng trong dinh dưỡng, và chúng cung cấp năng lượng cho cơ thể. Chất béo và dầu được tạo thành từ các axit béo, và chúng được sử dụng như một nguồn năng lượng quan trọng. Cơ thể phân hủy chất béo để cung cấp năng lượng, lưu trữ và vận chuyển một số loại vitamin trong cơ thể.

Khi bạn xem xét tác động của chất béo đến tim mạch và nồng độ cholesterol trong cơ thể, hãy chọn những chất béo không bão hòa đơn và đa chức hơn những thực phẩm chứa chất béo bão hòa hoặc chất béo chuyển hóa.

Chất béo không bão hòa đơn chức: Chủ yếu được tìm thấy trong các loại dầu thực vật như dầu ôliu, dầu cánh hoa, và dầu đậu phộng.

Chất béo không bão hòa đa chức: Chủ yếu được tìm thấy trong các loại dầu thực vật như dầu cỏ hương, dầu hướng dương, dầu bắp và dầu hạt lanh. Chúng cũng là thành phần chính của chất béo được tìm thấy trong các loại hải sản.

Chất béo bão hòa: Chủ yếu được tìm thấy trong nguồn động vật như thịt, gia cầm, sữa và các sản phẩm chứa chất béo như phô mai và bơ. Một số loại dầu thực vật như dầu dừa và dầu cọ cũng chứa chất béo bão hòa. Chất béo bão hòa có thể làm tăng mức cholesterol và tăng nguy cơ mắc các bệnh tim mạch. Chỉ nên hấp thụ ít hơn 10% lượng calo từ chất béo bão hòa.

Chất béo chuyển hóa được tạo thành khi dầu thực vật được chế biến thành bơ thực vật hoặc mỡ. Nguồn chất béo chuyển hóa bao gồm các loại đồ ăn nhẹ và bánh nướng làm từ dầu thực vật thủy phân một phần hoặc mỡ thực vật. Chất béo chuyển hóa cũng tự nhiên có mặt trong một số sản phẩm động vật như sản phẩm sữa. Chất béo chuyển hóa có thể làm tăng mức cholesterol xấu và giảm mức cholesterol tốt, vì vậy cần cố gắng loại bỏ chúng khỏi chế độ ăn uống.

Chất đường

Đường là nguồn cung cấp chính của cơ thể. Nó cung cấp năng lượng cần thiết cho hoạt động thể chất và chức năng của các cơ quan. Tuy nhiên, nguồn đường tốt nhất nên đến từ trái cây, rau và ngũ cốc nguyên hạt, vì chúng cũng cung cấp các vitamin, khoáng chất, chất xơ và dinh dưỡng thực vật quan trọng cho tế bào cơ thể.

Ngũ cốc nguyên hạt hoặc các sản phẩm từ ngũ cốc chứa tất cả các thành phần và chất dinh dưỡng tự nhiên của hạt ngũ cốc. Chúng có thể được tìm thấy trong bột ngũ cốc, bánh mì, bột mì và bánh quy giòn. Các loại ngũ cốc nguyên hạt như quinoa, gạo nâu và lúa mạch có thể được sử dụng làm món ăn phụ hoặc một phần của bữa ăn chính.

Chất xơ

Chất xơ là một phần của thực phẩm thực vật không thể tiêu hóa bởi cơ thể. Có hai loại chất xơ: Chất xơ không tan giúp tăng cường quá trình tiêu hóa và giảm tác động của thức ăn thừa trong cơ thể, trong khi chất xơ hòa tan liên kết với nước trong phân giúp duy trì độ mềm của phân.

Các nguồn đường khác bao gồm bánh mì, khoai tây, gạo, mì ống, mì, ngũ cốc, ngô, đậu Hà Lan và các loại đậu. Tuy kẹo (bánh kẹo và đồ uống có đường) cung cấp đường, nhưng chúng cung cấp ít vitamin, khoáng chất và dinh dưỡng thực vật và nó ít có lợi cho dinh dưỡng.

Nước

Nước và các chất lỏng đóng vai trò quan trọng trong sức khỏe. Tất cả các tế bào trong cơ thể đều cần nước để hoạt động. Nếu bạn không uống đủ nước hoặc mất nước do nôn mửa hoặc tiêu chảy, bạn có thể trở nên thiếu nước. Khi thiếu nước, cơ thể có thể mất cân bằng nghiêm trọng. Mặc dù một phần nước có thể được hấp thụ thông qua thực phẩm, nhưng một người thông thường nên uống khoảng 2 lít nước mỗi ngày để đảm bảo cung cấp đủ nước cho tế bào cơ thể. 

Trong trường hợp nôn mửa hoặc tiêu chảy do tác dụng phụ của điều trị, bạn cần uống thêm nước. Đồng thời, tất cả các chất lỏng khác như súp, sữa, kem và gelatin cũng có thể cung cấp nước cho cơ thể.

Vitamin và khoáng chất

Vitamin và khoáng chất cần thiết cho cơ thể hoạt động hiệu quả. Phần lớn vitamin và khoáng chất có thể tìm thấy trong thực phẩm. Ngoài ra, có thể dùng các chất bổ sung vitamin và khoáng chất dạng thuốc viên hoặc lỏng. Chúng giúp cơ thể tiêu thụ năng lượng từ thực phẩm. Một chế độ ăn uống cân bằng thường cung cấp đủ lượng calo và protein để hấp thụ nhiều vitamin và khoáng chất.

Tuy nhiên, trong quá trình điều trị ung thư, việc duy trì một chế độ dinh dưỡng cân bằng trở nên khó khăn, đặc biệt khi có tác dụng phụ và kéo dài. Trong trường hợp này, bác sĩ hoặc chuyên gia dinh dưỡng có thể khuyên bạn sử dụng chất bổ sung hàng ngày chứa vitamin và khoáng chất.

Trước khi sử dụng bất kỳ chất bổ sung vitamin hay dinh dưỡng nào, bạn nên tham khảo ý kiến ​​bác sĩ. Một số bệnh nhân ung thư dùng các loại vitamin, khoáng chất và chất bổ sung dinh dưỡng lớn để tăng cường hệ miễn dịch hoặc ngăn chặn sự phát triển của tế bào ung thư. Tuy nhiên, một số chất này có thể gây hại, đặc biệt là ở liều lượng cao. Thậm chí, việc sử dụng một số loại vitamin và khoáng chất ở liều lượng cao có thể làm giảm hiệu quả của hóa trị và xạ trị.

Nếu bác sĩ chuyên gia của bạn đồng ý cho bạn sử dụng vitamin trong quá trình điều trị, tốt nhất là chọn một chất bổ sung không vượt quá 100% liều lượng hàng ngày (DV) của vitamin và khoáng chất, và tránh các chất bổ sung có chứa sắt trừ khi có chỉ định của bác sĩ.

Chất chống oxy hóa

Chất chống oxy hóa như vitamin A, C, E, selen và kẽm, cùng một số enzyme khác, giúp ngăn ngừa tác động của gốc tự do lên tế bào bình thường. Để tăng cường chất chống oxy hóa, chuyên gia sức khỏe khuyến nghị ăn nhiều loại trái cây, rau và các nguồn thực phẩm khác giàu chất chống oxy hóa. Việc sử dụng liều lượng cao chất bổ sung chống oxy hóa hoặc các loại thực phẩm tăng cường vitamin thường không được khuyến cáo trong quá trình hóa trị hoặc xạ trị. Nên hỏi ý kiến ​​bác sĩ về thời điểm tốt nhất để sử dụng chất bổ sung chống oxy hóa.

Dưỡng chất từ thực vật

Dưỡng chất thực vật như carotenoid, lycopene, resveratrol và phytosterol được cho là có tác dụng bảo vệ sức khỏe. Chúng được tìm thấy trong các sản phẩm thực vật như trái cây, rau và trà. Việc dùng thuốc viên rau củ không mang lại hiệu quả như việc tiêu thụ các thực phẩm giàu dưỡng chất thực vật.

Thảo mộc

Thảo mộc đã được sử dụng trong điều trị bệnh từ hàng trăm năm với kết quả khác nhau. Hiện nay, các loại thảo mộc có thể được tìm thấy trong nhiều sản phẩm như thuốc viên, cao đặc, trà và thuốc sắc.

Một số sản phẩm này là an toàn và vô hại, trong khi những sản phẩm khác có thể gây tác dụng phụ nghiêm trọng và nguy hiểm. Một số thảo mộc có thể ảnh hưởng đến hiệu quả của hóa trị, xạ trị và phục hồi sau phẫu thuật ung thư. Nếu bạn quan tâm đến việc sử dụng sản phẩm chứa thảo mộc, hãy thảo luận với bác sĩ chuyên gia hoặc y tá trước khi sử dụng.