Mối liên hệ giữa mất ngủ và nội tiết tố ảnh hưởng đến sức khỏe

Mối quan hệ giữa mất ngủ và nội tiết tố có thể gây ra nhiều vấn đề sức khỏe khác nhau và làm tăng nguy cơ mắc bệnh. Điều quan trọng là duy trì giấc ngủ đủ và chất lượng để hỗ trợ cân bằng nội tiết tố và bảo vệ sức khỏe tổng thể.

Tìm hiểu về nội tiết tố

Nội tiết tố trong cơ thể có vai trò quan trọng như các thông điệp chuyển đến từ tuyến nội tiết, gây ra sự thay đổi trong cấu trúc và chức năng của các tế bào, cơ quan cụ thể, và mô xung quanh chúng. Một ví dụ điển hình là hormone adrenaline, được sản xuất bởi tuyến thượng thận nằm trên thận, giúp cơ thể chuẩn bị cho phản ứng trong tình huống căng thẳng, như tăng nhịp tim và tăng áp lực máu.

Chức năng chính của hormone là tham gia vào việc kiểm soát nhiều quá trình cơ thể quan trọng, bao gồm tăng trưởng, phát triển, sinh sản, phản ứng với căng thẳng, chuyển hóa và duy trì cân bằng năng lượng.

Các hormone cũng có ảnh hưởng đến giấc ngủ thông qua nhiều cơ chế khác nhau. Do đó, khi mất ngủ xảy ra, một trong những nguyên nhân có thể là do rối loạn nội tiết tố. Các sự thay đổi trong cân bằng hormone có thể ảnh hưởng đến chu kỳ giấc ngủ, làm suy giảm chất lượng giấc ngủ và góp phần vào tình trạng mất ngủ.

Việc hiểu rõ về tương quan giữa hormone và giấc ngủ có thể giúp định rõ nguyên nhân của mất ngủ và mở ra các phương pháp điều trị có thể tập trung vào việc điều chỉnh cân bằng nội tiết tố để cải thiện chất lượng giấc ngủ.

Mối liên hệ giữa mất ngủ và nội tiết tố ảnh hưởng đến sức khỏe

Căng thẳng

Một số hormone như adrenaline có khả năng kích thích trí não, làm tăng sự tỉnh táo và tái tạo năng lượng cho các hoạt động hàng ngày. Hiệu ứng này làm cho quá trình đi vào giấc ngủ trở nên khó khăn. Để ngăn chặn tác động tiêu cực này thay vì thực hiện các công việc căng thẳng hoặc tập thể dục cường độ cao bạn nên thực hiện các hoạt động thư giãn trước khi đi ngủ.

Ngược lại, khi căng thẳng kéo dài hormone vỏ thượng thận sẽ kích thích giải phóng cortisone và cortisol từ tuyến thượng thận. Mức độ hormone vỏ thượng thận thường cao hơn ở những người mắc chứng mất ngủ so với những người có giấc ngủ đủ và chất lượng. Điều này chỉ ra rằng các tác nhân gây kích thích và căng thẳng liên tục đóng góp vào tình trạng mất ngủ.

Thực tế cho thấy, các vận động viên ưu tú thường gặp khó khăn trong việc đi ngủ do luôn bài tiết cortisol ở mức cao suốt cả ngày, kể cả vào buổi tối sau một ngày tập luyện mệt mỏi.

Hormone giải phóng trong khi ngủ

Giấc ngủ là thời gian quan trọng khi mà nhiều hormone cơ thể được giải phóng vào máu, bao gồm cả hormone tăng trưởng, đó là yếu tố không thể thiếu để hỗ trợ sự phát triển và sửa chữa mô, không chỉ ở trẻ em mà còn ở người lớn.

Ngoài hormone tăng trưởng, giấc ngủ còn đóng vai trò quan trọng trong việc cân bằng cảm giác thèm ăn của cơ thể bằng cách duy trì mức tối ưu của hai hormone quan trọng là ghrelin và leptin. Khi chất lượng giấc ngủ giảm, có thể dẫn đến tăng cảm giác thèm ăn, gây ra tình trạng tăng cân.

Hơn nữa, giấc ngủ đóng vai trò trong việc kiểm soát mức độ hormone insulin và cortisol, hai yếu tố quan trọng liên quan đến cảm giác đói khi thức dậy.

Rối loạn nội tiết tố do mất ngủ không chỉ giảm thời gian giấc ngủ mà còn gây mất cân bằng prolactin, dẫn đến suy giảm hệ thống miễn dịch, giảm khả năng tập trung và tăng cảm giác thèm ăn carbohydrate trong ngày. Điều này thể hiện sự tương tác phức tạp giữa giấc ngủ và hệ thống nội tiết tố, ảnh hưởng đến nhiều khía cạnh khác nhau của sức khỏe.

Sự biến đổi về mức độ hormone trong khi ngủ đóng vai trò quan trọng trong quá trình kiểm soát giấc ngủ và ảnh hưởng đến nhiều khía cạnh của sức khỏe. Cụ thể, aldosterone và hormone chống bài niệu được sản xuất nhiều hơn khi ngủ, tăng cường tái hấp thu nước và cô đặc nước tiểu, giúp cơ thể duy trì giấc ngủ sâu hơn và nghỉ ngơi hiệu quả hơn.

Ở trẻ em, hệ thống nội tiết tố đang phát triển, và lượng hormone chống bài niệu thấp có thể ảnh hưởng đến chứng đái dầm, dẫn đến việc người bệnh thường xuyên phải đi tiểu vào ban đêm khi mất ngủ.

Hormone melatonin có vai trò quan trọng trong chu kỳ giấc ngủ, được giải phóng nhiều hơn khi bóng tối xuất hiện, giúp cơ thể nhận biết là đến lúc đi ngủ. Sự ảnh hưởng của ánh sáng trước khi đi ngủ có thể ngăn chặn giải phóng melatonin, gây khó khăn trong việc ngủ và đặc biệt là ở những người làm ca đêm.

Hormone cortisol giảm trước khi đi ngủ và tăng lên vào buổi sáng, hoạt động như một tín hiệu đánh thức, kích thích sự thèm ăn và năng lượng trong cơ thể. Điều này có thể giải thích tại sao khi phải đi lại giữa các múi giờ khác nhau hoặc chuyển động qua nhiều múi giờ, chu kỳ ngủ - thức của cơ thể mất thời gian để điều chỉnh, làm tăng cortisol và tạo cảm giác đói vào những thời điểm không phù hợp trong ngày.

Vấn đề rối loạn nội tiết tố mất ngủ và giới tính

Sự biến đổi của hormone sinh dục đặc biệt ảnh hưởng đến giấc ngủ của phụ nữ, và mối liên quan này còn phụ thuộc vào chu kỳ kinh nguyệt. Trước kỳ kinh, cơ thể giảm đột ngột mức progesterone có thể ảnh hưởng đến kiểm soát nhiệt độ cơ thể, gây giảm thời lượng giấc ngủ "REM" - giai đoạn giấc ngủ quan trọng khi mơ nhiều.

Phụ nữ có triệu chứng tiền kinh nguyệt nặng có thể làm giảm melatonin trước khi đi ngủ, gây khó khăn trong giấc ngủ và tình trạng thức giấc vào ban đêm.

Sự thay đổi nồng độ hormone cũng đóng góp vào khó khăn khi mang thai. Tăng progesterone có thể gây buồn ngủ vào ban ngày, đặc biệt là trong tam cá nguyệt đầu tiên. Hormone estrogen và progesterone tăng trong thai kỳ có thể dẫn đến sưng mũi và ngủ ngáy.

Đến thời kỳ mãn kinh, sự giảm nồng độ estrogen có thể gây khó ngủ, tăng nhiệt độ cơ thể và tăng adrenaline, cả hai ảnh hưởng đến giấc ngủ. Sự giảm estrogen cũng có thể gây chuyển mỡ đến vùng dạ dày, tăng khả năng mắc ngủ ngáy và ngưng thở khi ngủ ở phụ nữ tiền mãn kinh.

Ở nam giới, testosterone đạt đỉnh khi ngủ và cần ít nhất ba giờ ngủ để đạt được mức cao nhất. Sự giảm testosterone có thể xảy ra với thiếu ngủ, lão hóa và vấn đề thể chất, ảnh hưởng đến hiệu quả giấc ngủ và giai đoạn giấc ngủ.

Vì rối loạn nội tiết tố có thể gây mất ngủ, việc duy trì lối sống lành mạnh hàng ngày, giảm căng thẳng, thói quen thư giãn buổi tối và giờ đi ngủ đều có thể hỗ trợ giấc ngủ. Trong trường hợp mất ngủ, bạn nên đến cơ sở y tế để được bác sĩ chẩn đoán, điều trị và xem xét bổ sung hormone thích hợp để cải thiện chất lượng giấc ngủ và bảo vệ sức khỏe.

Xem thêm:

• Nhận biết nám da do rối loạn nội tiết và nám da thông thường
• Những lưu ý khi dùng thuốc nội tiết điều hòa kinh nguyệt