Một số bệnh lý liên quan đến khuỷu tay thường gặp

Khuỷu tay là gì? Khuỷu tay là cơ quan nằm chính giữa cánh tay, có cấu trúc khá phức tạp và chức năng riêng biệt là hỗ trợ vận động cho cả cánh tay. Do phải thường xuyên hoạt động và chịu nhiều áp lực từ va chạm hay tác động bên ngoài, khuỷu tay dễ bị mắc các bệnh về xương khớp. Hãy cùng bài viết tìm hiểu về cấu tạo, chức năng cũng như những vấn đề bệnh lý thường gặp của khuỷu tay.

Cấu tạo của khuỷu tay

Khuỷu tay được xem như một bản lề được cấu thành từ ba xương: Xương cánh tay, xương trụ và xương quay. Các xương này liên kết với nhau bằng hệ thống dây chằng và một bao khớp chung. Các đầu xương đều được bao bọc bởi lớp sụn có tính đàn hồi, giúp các khớp xương dễ dàng trượt và hạn chế chấn động.

Khuỷu tay còn có các bộ phận sau cấu tạo kết hợp hỗ trợ hoạt động:

Khớp khuỷu tay

Khớp khuỷu tay có khả năng cử động rất linh hoạt, xoay chuyển đến 180° nhờ vào cấu tạo gồm:

• Phần bên ngoài (mỏm trên cầu lồi ngoài): Vị trí bám của những nhóm cơ duỗi cổ tay và các ngón tay.
• Phần bên trong (mỏm trên cầu lồi trong): Vị trí bám của những nhóm cơ gập cổ tay và các ngón tay.
• Phần xung quanh: Vị trí bám của hệ thống dây chằng, bao khớp.

Bao hoạt dịch

Bao hoạt dịch ở khuỷu tay là một túi mỏng chứa đầy chất lỏng, nằm bên trong khớp khuỷu tay (nằm ở mặt sau của cánh tay). Chức năng chính của bao hoạt dịch tương tự một tấm đệm hỗ trợ vận động cho đầu khuỷu tay.

Cơ bắp

Ở khuỷu tay có ba nhóm cơ gấp chính, đó là:

• Cơ cánh tay: Cơ cánh tay hoạt động độc lập như một cơ gấp khuỷu tay. Đây là một trong số ít các cơ trên cơ thể chỉ đảm nhiệm một chức năng duy nhất. Khi thực hiện động tác gấp khuỷu tay, cơ cánh tay đóng góp đến hơn 50% sức mạnh.
• Cơ nhị đầu cánh tay: Đây là cơ gấp chính của khuỷu tay, có bản chất là cơ hai đầu, chức năng quan trọng nhất là gập khuỷu tay và xoay cẳng tay. Bên cạnh đó, vì bản chất là cơ hai đầu, đầu dài của cơ nhị đầu giúp ngăn cản xương cánh tay dịch chuyển lên phía trên, góp phần giữ vững khớp vai cũng như là ngăn chặn sự trật lên trên của chỏm xương cánh tay.
• Cơ tam đầu cánh tay: Là cơ đối vận của cơ nhị đầu và cơ cánh tay, cơ tam đầu thực hiện duỗi khớp khuỷu tay, tức duỗi thẳng cánh tay. Ngoài ra, cơ tam đầu còn có chức năng cố định khớp khuỷu khi cẳng tay và bàn tay cử động, tham gia vào động tác khép cánh tay.

Hệ thống dây chằng

Khớp khuỷu tay có một mạng lưới các dây chằng giúp níu giữ và đảm bảo tính an toàn. Dây chằng là những dải sợi màu trắng, có độ bền cao do được cấu thành từ các mô liên kết dẻo dai. Dây chằng khuỷu tay có chức năng giữ các khớp lại với nhau và kết nối sụn chêm với xương.

Hệ thống dây chằng khuỷu tay gồm nhiều dây chằng như dây chằng chéo giữa, dây chằng trụ, dây chằng hướng tâm, dây chằng vòng quay bao quanh chỏm xương,... Chúng liên kết với nhau, kết hợp với viên nang khớp, có nhiệm vụ giữ cho khớp khuỷu tay ở đúng vị trí và có khả năng chịu lực rất tốt.

Chức năng của khuỷu tay

Khuỷu tay là một khớp lớn, có chức năng chính là gập, duỗi, sấp ngửa cẳng tay và di chuyển bàn tay. Khuỷu tay cũng đảm nhận nhiều chức năng quan trọng khác, cụ thể như:

• Hỗ trợ cho vận động của cẳng tay: Đây là chức năng chính của khuỷu tay. Phạm vi chuyển động của khuỷu tay là từ 0 độ (khi duỗi) đến 150 độ (khi gập khuỷu tay). Từ đó, hỗ trợ các động tác gập, duỗi cẳng tay; sấp, ngửa cẳng tay và xoay cẳng tay quanh cánh tay. Nhờ những động tác này mà tăng sự linh hoạt của cánh tay khi thực hiện cầm nắm và lấy đồ vật.
• Cung cấp thần kinh: Khuỷu tay là khu vực hội tụ của nhiều dây thần kinh, bao gồm thần kinh trụ, thần kinh giữa và thần kinh bì cẳng tay trong,... Nhiệm vụ chính của các dây thần kinh này là chuyển tiếp cảm giác và truyền tín hiệu cho các cơ hoạt động.
• Tuần hoàn máu: Các động mạch cung cấp máu cho khớp khuỷu tay có nguồn gốc từ một nối thông tuần hoàn, giúp mở rộng động mạch cánh tay cùng với những nhánh tận cùng của nó. Những mạch máu đi qua khuỷu tay gồm động mạch trụ, động mạch quay, động mạch cánh tay,…

Những bệnh lý có thể xảy ra ở khuỷu tay

Khuỷu tay đảm nhận nhiều vai trò quan trọng trong vận động, thường xuyên chịu đựng các tác động cơ học, tì đè nên rất dễ bị tổn thương. Một số bệnh lý thường gặp ở khuỷu tay:

Viêm gân

Viêm gân khuỷu tay (hay viêm điểm bám gân lồi cầu ngoài xương cánh tay) là tình trạng đau nhức xảy ra do các gân khuỷu tay bị quá tải; chấn thương các cơ, gân, dây chằng quanh phần dưới của khớp khuỷu tay và phần trước cánh tay. Tình trạng thường gặp ở vận động viên quần vợt nên còn có tên gọi là Hội chứng khuỷu tay tennis. Ngoài ra, hội chứng này cũng phổ biến ở những người thường xuyên hoạt động cơ bắp, sử dụng cẳng tay nhiều như họa sĩ, thợ mộc, thợ điện, công nhân,...

Viêm bao hoạt dịch

Viêm bao hoạt dịch khuỷu tay xảy ra khi chất lỏng hoạt dịch bị tích tụ bên trong gây ra tình trạng viêm sưng và đau nhức. Viêm bao hoạt dịch khuỷu tay thường khởi phát sau một chấn thương xảy ra ở vùng khuỷu tay như té ngã ở tư thế khuỷu tay chống xuống đất, khuỷu tay bị va đập mạnh,... Viêm bao hoạt dịch gây cảm giác đau khó chịu ở phần sau của khuỷu tay cả khi gập và duỗi tay, kèm theo triệu chứng nóng và sưng tấy.

Viêm khớp vô trùng

Đây là tình trạng viêm khớp nói chung, có thể kèm theo tình trạng nhiễm khuẩn hoặc không. Viêm khớp khuỷu tay thường xuất hiện ở những người bị viêm xương khớp, viêm khớp dạng thấp hoặc tiến triển sau khi chấn thương có liên quan đến khớp. Các triệu chứng của viêm khớp khuỷu tay thường gặp:

• Đau nhức;
• Sưng tấy;
• Bầm tím;
• Cứng khớp;
• Khó khăn khi cử động cánh tay.

Nhiễm trùng khớp

Nhiễm trùng khớp khuỷu tay (viêm khớp nhiễm trùng) thường không phổ biến. Bệnh lý này xảy ra khi vi sinh vật hoặc vi khuẩn xâm nhập từ vết thương hở hoặc vết thương do phẫu thuật, lây đến khớp khuỷu tay gây nhiễm trùng. Tuy bệnh lý này không thường gặp nhưng khi gặp phải thì tình trạng bệnh có thể khá nghiêm trọng.

Trật khớp

Trật khớp khuỷu tay là tình trạng các mặt ở khớp khuỷu tay bị di lệch ra khỏi vị trí của nó một cách hoàn toàn hoặc không hoàn toàn tùy thuộc vào lực tác động. Trật khớp khuỷu tay có thể xảy ra ở cả trẻ em và người lớn với một số nguyên nhân phổ biến như:

• Ngã: Khi té ngã, tay chống đỡ cơ thể trong tư thế duỗi rất dễ khiến cánh tay bị trật khỏi khớp khuỷu tay.
• Tai nạn: Lực tác động khi xảy ra tai nạn giao thông hoặc va chạm mạnh trong sinh hoạt và lao động có thể gây trật khớp khuỷu tay.
• Nâng/kéo tay trẻ em không đúng cách: Khớp khuỷu tay của trẻ em khá yếu, do đó, nếu nâng tay hoặc cầm kéo tay trẻ không đúng cách có thể gây ra tình trạng trật khớp.

Gãy xương

Gãy xương khuỷu tay có thể xuất phát từ một trong ba xương chính hoặc có thể gãy mỏm khuỷu, đầu dưới xương cánh tay. Nguyên nhân gây ra gãy xương khuỷu tay cũng tương tự như trật khớp, tuy nhiên tình trạng chấn thương nghiêm trọng hơn. Người bệnh sẽ có cảm giác đau đớn nghiêm trọng, tê buốt và không thể duỗi thẳng cánh tay, kèm theo biểu hiện sưng to và bầm tím ở khu vực bị tổn thương.

Khuỷu tay có vai trò quan trọng đối với những vận động của cơ thể, đặc biệt là khu vực cẳng tay. Vì vậy, trong lao động và sinh hoạt hàng ngày, chúng ta nên bảo vệ khớp khuỷu tay đúng cách để hạn chế tổn thương khuỷu tay. Khi phát hiện bản thân xuất hiện những dấu hiệu của bệnh lý, hãy đến ngay cơ sở y tế để thăm khám và điều trị kịp thời, tránh để kéo dài sẽ ảnh hưởng xấu đến chất lượng cuộc sống.

Xem thêm: Cách sử dụng vỏ cây hoa sữa chữa xương khớp hiệu quả