Một số bệnh tật liên quan đến hệ vận động đáng lưu ý

Trong bài viết này, chúng ta sẽ cùng tìm hiểu về các triệu chứng đặc trưng, cũng như những biện pháp phòng ngừa và điều trị hiệu quả đối với một số bệnh tật liên quan đến hệ vận động. Việc nắm vững thông tin về những bệnh này sẽ giúp chúng ta duy trì sức khỏe của hệ vận động một cách tốt nhất. Hãy cùng khám phá chi tiết trong bài viết dưới đây!

Tổng quan về hệ vận động

Cấu tạo và chức năng của hệ vận động

Hệ vận động bao gồm nhiều cơ quan như xương, cơ, dây chằng, khớp, sụn, gân và các mô liên kết khác. Chức năng chính của hệ vận động là thực hiện các chuyển động cơ thể. Bên cạnh đó, nó còn giúp duy trì tư thế, nâng đỡ cơ thể và bảo vệ các cơ quan nội tạng bên trong.

Cấu trúc của hệ vận động được chia thành hai phần: Phần thụ động (gồm hệ thống xương, các thành phần kết nối như sụn, khớp) và phần vận động (bao gồm các cơ, các cơ quan hoạt động dựa trên sự điều khiển của hệ thần kinh).

Các cơ quan trong hệ vận động có các chức năng riêng và phối hợp với nhau để thực hiện chuyển động. Chúng được liên kết thông qua các mô liên kết, gồm collagen cùng với các sợi đàn hồi protein. Hàm lượng collagen và protein cao giúp cơ thể duy trì tính linh hoạt, sự dẻo dai, ổn định trong khi vận động.

Hệ vận động được hình thành và phát triển như thế nào?

Hệ vận động bắt đầu hình thành và phát triển từ giai đoạn phôi thai. Ngay từ giai đoạn ban đầu, cơ xương đã có một phần cơ lực và sẽ phát triển khi các mô liên kết xung quanh cũng phát triển. Hệ vận động thường phát triển mạnh mẽ ở độ tuổi thanh thiếu niên, trước 20 tuổi với nữ giới và trước 25 tuổi với nam giới. Trong giai đoạn này, màng xương phát triển rộng hơn, mô xương trở nên cứng cáp để tăng khả năng chịu lực của cơ thể. Đồng thời, sự phát triển của sụn cũng đóng vai trò quan trọng trong việc giúp xương dài ra theo chiều dọc, góp phần vào quá trình tăng trưởng chiều cao của trẻ.

Xương là cơ quan có khả năng tái tạo liên tục, trung bình xương của một người trưởng thành sẽ được thay mới hoàn toàn mỗi 10 năm, tức là khoảng 10% xương sẽ được tái tạo mỗi năm, tuy nhiên không tránh khỏi việc bệnh nhân mắc một số bệnh liên quan đến hệ vận động.

Ban đầu cơ thể con người luôn có một lượng cơ bắp nhất định để duy trì các hoạt động hàng ngày và để cơ bắp phát triển mạnh mẽ, cứng cáp hơn phụ thuộc vào mức độ kích thích mà chúng nhận được, thường là do tập thể dục và vận động.

Một số bệnh tật liên quan đến hệ vận động

Thoái hóa khớp, thoái hóa cột sống

Thoái hóa khớp là bệnh mãn tính liên quan đến hệ vận động gây tổn thương sụn và xương dưới sụn, kèm theo tình trạng viêm và giảm chất lượng dịch khớp. Bệnh thường gặp ở người trên 40 tuổi do quá trình lão hóa, đồng thời phụ nữ có nguy cơ mắc bệnh cao hơn nam giới do sinh nở và thay đổi nội tiết tố. 

Gai cột sống nguyên nhân do thoái hóa vùng cột sống dẫn đến sự phát triển thêm gai xương ở đốt sống, gây đau và chèn ép dây thần kinh nếu không điều trị kịp thời. Việc điều trị đúng cách có thể giúp làm chậm tiến triển bệnh.

Viêm khớp

Viêm khớp gây viêm, sưng, đau ở khớp, thường do lão hóa, chấn thương, nhiễm trùng hoặc di truyền. Bệnh phổ biến hơn ở người lớn tuổi và phụ nữ. Viêm khớp khó điều trị dứt điểm, dễ tái phát, vì vậy cần kiên trì điều trị để giảm triệu chứng.

Viêm khớp dạng thấp

Viêm khớp dạng thấp là bệnh tự miễn mạn tính, gây viêm nhiều khớp và các mô, cơ quan khác. Bệnh phổ biến ở phụ nữ trung niên và có yếu tố di truyền, liên quan đến kháng nguyên HLA-DR4.

Thoát vị đĩa đệm

Thoát vị đĩa đệm là tình trạng nhân nhầy đĩa đệm chèn ép rễ thần kinh, thường do thoái hóa hoặc chấn thương. Bệnh phổ biến ở đốt sống cổ và thắt lưng, gây đau kèm theo tê, châm chích theo đường đi của rễ thần kinh bị chèn ép.

Lupus ban đỏ hệ thống

Lupus ban đỏ hệ thống là bệnh tự miễn liên quan đến tình trạng viêm mạn tính ở nhiều cơ quan như da, khớp, tim, phổi. Bệnh gây đau cơ, cứng khớp, phù nề và biểu hiện trên da, đặc biệt khi tiếp xúc ánh sáng.

Loãng xương

Loãng xương là tình trạng suy giảm mật độ xương, khiến xương yếu và dễ gãy. Đây là một trong những bệnh tật liên quan đến hệ vận động, thường gặp ở phụ nữ sau mãn kinh do lão hóa và rối loạn nội tiết tố.

Bệnh gout

Bệnh gout do lắng đọng tinh thể urat gây viêm và đau nhức khớp. Bệnh thường gặp ở nam giới trên 40 tuổi, nguyên nhân do chế độ ăn quá nhiều đạm, sử dụng nhiều rượu bia và cũng có thể do yếu tố di truyền.

Gãy xương

Gãy xương là tình trạng mất tính liên tục của xương do chấn thương hoặc bệnh lý, gồm gãy hoàn toàn và không hoàn toàn.

Ung thư xương

Ung thư xương là tình trạng hình thành khối u ác tính trong xương, phá hủy mô lành và có thể gây nguy hiểm đến tính mạng.

Chẩn đoán, điều trị và phòng ngừa một số bệnh tật liên quan đến hệ vận động 

Các phương pháp chẩn đoán và điều trị bệnh liên quan đến hệ vận động

Bác sĩ thường thăm khám lâm sàng và sử dụng các phương pháp chẩn đoán hình ảnh để xác định chính xác tình trạng bệnh, cụ thể:

• Chụp X-quang: Kiểm tra cấu trúc khớp, mật độ xương và phát hiện gai xương.
• Siêu âm khớp: Quan sát tình trạng sụn khớp, màng hoạt dịch và mảnh sụn thoái hóa.
• Chụp MRI: Đây là kỹ thuật chẩn đoán hình ảnh hiện đại giúp đánh giá các tổn thương ở màng hoạt dịch, dây chằng và sụn khớp một cách chi tiết.
• Nội soi khớp: Giúp quan sát tổn thương khớp trực tiếp đồng thời có thể sinh thiết màng hoạt dịch (nếu cần thiết).
• Xét nghiệm khác: Gồm xét nghiệm dịch khớp, máu và sinh hóa.

Bác sĩ có thể đề xuất các phương án điều trị phù hợp với nguyên nhân gây bệnh và mức độ nghiêm trọng, bao gồm:

• Vật lý trị liệu: Chườm nóng, tập giãn cơ, bài tập dưới nước để tăng cường linh hoạt khớp và lưu thông máu.
• Thuốc giảm đau: NSAIDs, thuốc bôi giảm đau, tiêm nội khớp với Hydrocortison acetat, Acid hyaluronic (AH), Methylprednisolone, Betamethasone dipropionate.
• Điều trị nội soi: Cấy ghép tế bào sụn, cắt, bào, rửa khớp, khoan kích thích tạo xương.
• Phẫu thuật: Thay thế một phần hoặc toàn bộ khớp bằng khớp gối nhân tạo.
• Phương pháp khác: PRP, cấy ghép tế bào gốc.

Biện pháp giúp phòng ngừa các bệnh liên quan đến hệ vận động

• Vận động thường xuyên: Đi bộ, bơi lội, đạp xe, tập yoga.
• Dinh dưỡng lành mạnh: Bổ sung canxi, vitamin D, chất chống oxy hóa từ rau củ, trái cây và hạt.
• Kiểm soát cân nặng: Giảm cân lành mạnh nếu thừa cân để giảm áp lực lên khớp.
• Hạn chế thuốc lá và rượu bia: Tránh viêm nhiễm, suy yếu xương khớp.
• Đứng lên vận động nhẹ sau mỗi giờ ngồi làm việc.
• Giữ ấm cơ thể và ngủ đủ giấc: Giúp hạn chế phản ứng viêm và giữ tinh thần lạc quan.
• Kiểm tra sức khỏe định kỳ: Phát hiện sớm và điều trị kịp thời các vấn đề về hệ vận động.

Hy vọng thông qua bài viết một số bệnh tật liên quan đến hệ vận động đã giúp bạn có những thông tin hữu ích về vấn đề này. Hệ vận động đóng vai trò quan trọng trong việc duy trì khả năng hoạt động và chất lượng cuộc sống của chúng ta. Các bệnh lý liên quan đến hệ vận động đều có thể gây ra những ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe và sinh hoạt hàng ngày. Hiểu biết về các bệnh này và áp dụng các biện pháp phòng ngừa, điều trị kịp thời là chìa khóa để giữ gìn sức khỏe của hệ vận động.

Xem thêm:

• Mách bạn cách giữ cho hệ xương khớp chắc khỏe mỗi ngày
• Khám phá tất tần tật các hệ cơ quan trong cơ thể người