Một số phẫu thuật điều trị co thắt tâm vị

Co thắt tâm vị là tình trạng mà cơ vòng thực quản dưới không thể giãn nở đúng cách, gây khó khăn trong việc nuốt thức ăn và chất lỏng. Khi các phương pháp điều trị bảo tồn không còn hiệu quả, các phương pháp phẫu thuật như phẫu thuật Heller, phẫu thuật cắt thực quản, và kỹ thuật cắt cơ vòng dưới thực quản qua nội soi trở thành lựa chọn điều trị tối ưu.

Co thắt tâm vị là gì?

Co thắt tâm vị là một tình trạng bệnh lý của thực quản, xảy ra khi cơ van giữa thực quản và dạ dày (tâm vị) không giãn ra hoàn toàn, làm cản trở sự lưu thông của thực phẩm và chất lỏng vào dạ dày. Tình trạng này có thể phát sinh từ nhiều nguyên nhân khác nhau, bao gồm di truyền hoặc phản ứng tự miễn, trong đó hệ miễn dịch của cơ thể tấn công các mô của thực quản.

Nguyên nhân của co thắt tâm vị có thể liên quan đến sự thoái hóa của các cơ thực quản và, quan trọng hơn, là sự tổn thương của các dây thần kinh điều khiển chức năng này. Nếu không được điều trị, co thắt tâm vị có thể dẫn đến nhiều biến chứng nghiêm trọng như loét thực quản, hẹp thực quản do sẹo xơ, giãn thực quản gây áp lực lên khí quản và các cơ quan lân cận, gia tăng nguy cơ viêm phổi và áp xe phổi do trào ngược thức ăn, cũng như nguy cơ ung thư hóa vùng viêm mạn tính và suy dinh dưỡng.

Các triệu chứng của bệnh co thắt tâm vị

Bệnh co thắt tâm vị thường tiến triển từ từ và ít có biểu hiện cấp tính, với các triệu chứng chính bao gồm:

Đau ngực: Cảm giác đau sau xương ức hoặc cảm giác đè ép ở ngực, đặc biệt là sau khi nuốt. Đau ngực có thể là nhói hoặc âm ỉ và thường không có nguyên nhân rõ ràng.

Khó nuốt: Bệnh nhân gặp khó khăn khi nuốt cả thức ăn lỏng và rắn, với cảm giác ứ đọng tại vùng ngực. Hiện tượng này thường khiến thực quản giãn nở và thức ăn bị giữ lại, dẫn đến sự cần thiết phải uống thêm nước khi ăn. Triệu chứng nuốt khó có thể xuất hiện thất thường và gây đau hoặc khó chịu sau khi ăn.

Cảm giác nghẹn và trào ngược: Sau khi ăn, bệnh nhân có thể cảm thấy nghẹn, ợ hơi, hoặc trào ngược thức ăn, gây ra cảm giác sợ ăn. Hậu quả là bệnh nhân có thể sụt cân và trở nên suy kiệt do ăn uống kém.

Ợ nóng: Mặc dù ợ nóng là một triệu chứng phổ biến, nhưng nó không phải là đặc trưng của co thắt tâm vị và thường không cải thiện bằng các phương pháp điều trị cho chứng ợ nóng.

Một số phẫu thuật điều trị co thắt tâm vị

Các phương pháp phẫu thuật phổ biến trong điều trị co thắt tâm vị:

Phẫu thuật Heller

Phẫu thuật Heller là phương pháp phẫu thuật xâm lấn tối thiểu, nhằm cắt mở lớp cơ vòng thực quản dưới, đóng vai trò như van cơ giúp thức ăn di chuyển vào dạ dày. Phương pháp này thường được thực hiện dưới gây mê toàn thân. Đây là lựa chọn tối ưu cho hầu hết bệnh nhân co thắt tâm vị, bao gồm cả những trường hợp đã từng trải qua phẫu thuật vùng bụng trên.

Quy trình phẫu thuật

Phẫu thuật viên sẽ thực hiện từ 4 đến 5 vết mổ nhỏ ở phần trên của bụng để tạo các cổng thao tác. Qua các cổng này, dụng cụ phẫu thuật và một ống nội soi (ống dài, linh hoạt, gắn camera ở đầu) được đưa vào bụng. Dưới sự hướng dẫn của ống nội soi, phẫu thuật viên sẽ tách dạ dày và phần dưới thực quản ra khỏi các mô xung quanh, sau đó tiến hành cắt lớp cơ vòng dưới từ phần dưới thực quản đến phần tâm vị của dạ dày.

Sau phẫu thuật

Hầu hết bệnh nhân đều phục hồi tốt và có thể xuất viện trong 1 đến 2 ngày sau phẫu thuật. Trước khi xuất viện, bác sĩ thường yêu cầu thực hiện chụp X-quang thực quản với thuốc cản quang để đánh giá sự lưu thông giữa thực quản và dạ dày.

Trong tuần đầu tiên sau phẫu thuật, bệnh nhân cần tuân thủ chế độ ăn thức ăn lỏng và sau đó có thể dần dần thêm thực phẩm mềm, dễ tiêu hóa vào chế độ ăn. Mặc dù phương pháp phẫu thuật này rất ít khi gây biến chứng tuy nhiên một số ít bệnh nhân có thể gặp phải biến chứng như thủng thực quản dưới, trong trường hợp này cần tiếp tục theo dõi và điều trị tại bệnh viện.

Phẫu thuật cắt cơ vòng dưới thực quản qua đường miệng (POEM)

Phẫu thuật cắt cơ vòng dưới thực quản qua đường miệng, còn gọi là Peroral Endoscopic Myotomy (POEM), là một phương pháp can thiệp mới và ít xâm lấn sử dụng nội soi tiêu hóa. Phương pháp này được biết đến với khả năng nới lỏng hiệu quả cơ vòng dưới thực quản, qua đó cải thiện đáng kể khả năng nuốt của bệnh nhân sau can thiệp.

Quy trình phẫu thuật

Trong quá trình phẫu thuật POEM, bệnh nhân được gây mê nội khí quản để đảm bảo sự thoải mái và an toàn. Phẫu thuật viên sẽ xác định cơ thắt thực quản dưới (LES) và tiêm dung dịch phồng vào lớp dưới niêm mạc thực quản khoảng 10 cm trên đường Z. Sau khi lớp niêm mạc đã được phồng lên, phẫu thuật viên sử dụng dao điện để mở lớp niêm mạc tại vị trí tiêm và tạo một đường hầm dài giữa lớp dưới niêm mạc và lớp cơ, kéo dài từ cơ vòng thực quản dưới đến tâm vị dạ dày, để lộ toàn bộ lớp cơ vòng.

Quá trình cắt cơ bắt đầu từ một vị trí cách điểm mở niêm mạc thực quản ban đầu khoảng 2 cm ở phía dưới. Thông thường, việc cắt cơ vòng ở thực quản dưới được thực hiện với độ dài từ 6 – 8 cm và kéo dài xuống phần tâm vị dạ dày khoảng 2 – 3 cm.

Sau phẫu thuật

Trong những trường hợp không đáp ứng tốt sau phương pháp này, có thể cần thực hiện nong bóng qua nội soi để hỗ trợ điều trị. Nếu phương pháp này vẫn không thành công, việc chẩn đoán hình ảnh sẽ được thực hiện để xác định nguyên nhân, từ đó thảo luận về phương án điều trị tiếp theo. Trong một số trường hợp hiếm, phẫu thuật cắt thực quản có thể trở thành lựa chọn cuối cùng.

Phẫu thuật cắt thực quản

Phẫu thuật cắt thực quản là phương pháp phẫu thuật nhằm cắt bỏ phần dưới của thực quản. Đây là một lựa chọn điều trị hiếm khi được áp dụng và thường chỉ được khuyến nghị cho bệnh nhân mắc chứng co thắt tâm vị giai đoạn cuối, những người gặp khó khăn nghiêm trọng trong việc ăn uống hoặc không đáp ứng với các phương pháp điều trị khác.

Quy trình phẫu thuật

Cắt thực quản là một phẫu thuật phức tạp và có thể được thực hiện qua hai phương pháp chính: Mổ mở (với vết mổ ở cả bụng và ngực) hoặc phẫu thuật nội soi (thực hiện qua các vết mổ nhỏ ở bụng).

Sau khi thiết lập lưu thông tiêu hóa mới, bác sĩ thường đặt một ống thông vào hỗng tràng (đoạn đầu của ruột non) để cung cấp dinh dưỡng cho bệnh nhân trong thời gian hồi phục. Khi bệnh nhân có thể bắt đầu ăn uống lại, ống thông sẽ được rút ra. Đối với những bệnh nhân lớn tuổi hoặc có tình trạng dinh dưỡng kém, ống thông hỗng tràng có thể được duy trì trong khoảng 6 – 8 tuần.

Sau phẫu thuật

Sau phẫu thuật cắt thực quản, thời gian nằm viện thường từ 1 – 2 tuần đối với phẫu thuật mổ mở, trong khi bệnh nhân phẫu thuật nội soi thường có thời gian nằm viện ngắn hơn, khoảng 5 – 7 ngày. Để phòng ngừa các biến chứng, bệnh nhân cần thực hiện các bài tập thở và vận động, đồng thời có thể cần dùng thuốc kháng đông để ngăn ngừa huyết khối nếu được chỉ định. Sau khi xuất viện, bệnh nhân nên ăn thức ăn mềm và duy trì tư thế đứng thẳng ít nhất 1 – 3 giờ sau mỗi bữa ăn trong vài tuần đầu. Quá trình phục hồi hoàn toàn có thể kéo dài đến 6 tháng.

Những phương pháp phẫu thuật điều trị co thắt tâm vị bao gồm phẫu thuật Heller, cắt thực quản, và kỹ thuật nội soi qua đường miệng đem lại hiệu quả trong việc cải thiện triệu chứng và chất lượng cuộc sống cho bệnh nhân. Mỗi phương pháp có những ưu điểm và chỉ định cụ thể, tùy thuộc vào tình trạng bệnh lý và sức khỏe tổng quát của người bệnh. Tuy nhiên, để đạt được kết quả điều trị tối ưu, việc lựa chọn phương pháp phẫu thuật phù hợp cần được thực hiện bởi đội ngũ bác sĩ chuyên khoa có kinh nghiệm. Ngoài ra, việc tuân thủ đúng quy trình chăm sóc hậu phẫu và duy trì chế độ ăn uống hợp lý sẽ góp phần quan trọng vào quá trình phục hồi và ngăn ngừa các biến chứng cho bệnh nhân.

Xem thêm: 

Cách xử lý tai biến sau phẫu thuật Heller 

Tìm hiểu chi tiết về phẫu thuật nối vị tràng