Ngộ độc rượu sâm và những điều cần biết

Từ xa xưa, nhân sâm được coi như “thần dược” được dùng để bồi bổ sức khỏe, tăng cường sinh lực và phòng chống bệnh tật. Sâm dùng để ngâm rượu tạo thành rượu sâm vừa quý hiếm, vừa đắt đỏ. Tuy như, loại rượu tưởng chừng như “đại bổ” ấy nếu dùng không đúng cách vẫn có thể gây ngộ độc rượu sâm như thường.

Rượu sâm có tốt không?

Theo Đông y, nhân sâm đứng đầu bảng trong những vị thuốc quý nhất. Nhân sâm có tính bình, vị ngọt, hơi đắng. Loại dược liệu quý này có tác dụng bổ khí, ích trí, an thần, bổ phế, kiện tỳ, giảm đau, giảm mệt mỏi. Bộ phận của cây nhân sâm được dùng làm dược liệu là củ nhân sâm. Đây cũng là bộ phận được dùng để ngâm rượu, tạo thành rượu sâm - một trong những loại rượu thuốc được ưa chuộng nhất. 

Nhân sâm là vị thuốc “đại bổ” đắt đỏ

Vì nhân sâm là vị thuốc quý hiếm bậc nhất nên người ta thường chỉ dùng duy nhất một vị sâm để ngâm rượu (gọi là độc sâm thang). Rượu sâm mang đến nhiều lợi ích không ngờ cho sức khỏe con người như:

• Chống mệt mỏi, tăng cường sự minh mẫn của trí óc, tăng hiệu quả làm việc. 
• Kích thích tăng sinh hồng cầu, hỗ trợ điều trị và chống thiếu máu.
• Có tác dụng trong việc điều hòa huyết áp, dùng được cho cả người huyết áp cao và huyết áp thấp. 
• Cân bằng và ổn định đường huyết, ngăn ngừa bệnh tiểu đường. Người bị tiểu đường dùng chung nhân sâm với insulin có thể giảm bớt lượng insulin, kéo dài thời gian hạ đường huyết và hỗ trợ điều trị bệnh. 
• Hỗ trợ tăng cường sinh lực, nâng cao sức khỏe sinh lý cho quý ông.
• Phòng chữa bệnh viêm loét dạ dày.
• Phòng chữa bệnh viêm cơ tim. 
• Hỗ trợ điều trị ung thư. 
• Chống lão hóa và làm đẹp.
• Khắc phục tình trạng chán ăn, gầy yếu. 

Nguyên nhân ngộ độc rượu sâm

Với quá nhiều lợi ích nói trên, tại sao vẫn có trường hợp ngộ độc rượu sâm? Tình trạng ngộ độc sau khi uống rượu nhân sâm có thể do nguyên nhân: 

Dùng chung với thực phẩm kỵ sâm

Theo y học cổ truyền, các thực phẩm kỵ sâm gồm có hải sản, trà và củ cải. Trong trà tồn tại vài dược chất có khả năng “vô hiệu” các thành phần bổ dưỡng trong củ nhân sâm. Các loại củ cải và hải sản là thực phẩm “hạ khí”. Nhân sâm lại là “đại bổ khí”. Hai thứ đối lập nhau có thể triệt tiêu hiệu quả của nhau và gây hại cho người dùng. Bên cạnh đó, lê lô và ngũ linh chi cũng là 2 vị thuốc “khắc” với nhân sâm nên không thích hợp để dùng chung.

Dùng quá liều lượng

Một vài nghiên cứu chỉ ra rằng nếu người lớn uống khoảng 200ml rượu sâm nồng độ 3% sẽ dẫn đến ngộ độc. Một số biểu hiện có thể gặp phải trong trường hợp này là: Mẩn đỏ, nổi ngứa toàn thân, đau đầu, chóng mặt, buồn nôn, tăng thân nhiệt, huyết áp hạ. 

Rượu nhân sâm tốt nhưng phải dùng đúng cách, đúng đối tượng

Người có bệnh nền

Người mắc một số bệnh nền dưới đây cũng thuộc nhóm nguy cơ cao đối với ngộ độc rượu sâm:

• Người bị bệnh gan cấp tính, viêm túi mật cấp tính, sỏi mật… đang ở tình trạng thấp nhiệt, khí trệ. Nếu uống rượu sâm sẽ làm uất kết khí trệ, bệnh tình thêm nặng. 
• Người bị đau dạ dày, viêm loét dạ dày có xuất huyết nếu dùng rượu sâm sẽ làm khí thịnh, huyết vượng, khó giảm đau. 
• Người bị táo bón, đầy hơi, chướng bụng dùng rượu sâm có thể nguy hiểm đến tính mạng. 
• Người có huyết áp cao uống rượu ngâm sâm tươi với liều lượng như người bình thường dễ dẫn đến tai biến mạch máu não. 

Nhầm lẫn với củ cây thương lục 

Một nguyên nhân gây ngộ độc khá phổ biến khác là người ngâm rượu mua nhầm củ cây thương lục. Củ cây thương lục có hình dáng bên ngoài khá giống với củ nhân sâm, nhưng đây lại là loài có độc.

Nếu cơ thể hấp thụ lượng độc lớn từ củ thương lục sẽ có biểu hiện ngộ độc như: Tê liệt lưỡi và môi, người vã mồ hôi lạnh, nôn mửa kèm đau bụng, tăng tiết đờm nhầy, huyết áp hạ, co giật toàn thân, tinh thần hoảng hốt, nói sảng. Nguy hiểm hơn, trong trường hợp người bị ngộ độc nặng có thể bị hôn mê sâu hoặc dẫn đến tử vong nếu không được phát hiện và cấp cứu kịp thời. 

Ngộ độc rượu sâm không được phát hiện kịp thời rất nguy hiểm

Biểu hiện ngộ độc rượu sâm

Trước khi dùng rượu sâm, ta cần nắm được kiến thức về biểu hiện của ngộ độc rượu như:

Biểu hiện chung:

• Đau đầu, chóng mặt ở mức nhẹ.
• Tinh thần hưng phấn, mất ngủ, không tự chủ hành động.
• Huyết áp tăng cao.
• Tiêu chảy vào lúc sáng sớm.
• Cơ thể bị phù.
• Chảy máu cam, nữ giới có thể bị băng huyết.
• Da mẩn đỏ.
• Có thể dẫn đến liệt dương ở nam giới.
• Tim đập nhanh.
• Chân tay mỏi rụng rời.

Biểu hiện với đối tượng đặc biệt

• Với những người có sẵn bệnh cao huyết áp, triệu chứng ngộ độc nhân sâm kèm theo có thể là mắt mờ và đỏ, đầu váng, tai ù. Nghiêm trọng hơn cả, huyết áp tăng cao có thể gây tai biến mạch máu não.
• Phụ nữ mang thai nếu uống và ngộ độc rượu sâm có thể bị xuất huyết âm đạo dẫn đến sảy thai. Có thể xuất hiện tình trạng nôn mửa, bí tiểu và cơ thể phù nước. 
• Trẻ em dưới 15 tuổi ngộ độc nhân sâm có thể bị mê sảng, yếu tim, tổn thương thần kinh, rối loạn tiêu hóa…

Cách xử trí ngộ độc rượu sâm

Khi nhận thấy ai đó có dấu hiệu ngộ độc sau khi uống rượu sâm, bạn có thể sơ cứu tại chỗ để tránh diễn tiến nặng và hậu quả đáng tiếc. Những việc có thể làm để sơ cứu nạn nhân như:

• Nếu nạn nhân còn tỉnh táo có thể móc họng để kích thích gây nôn. Việc này giúp giảm nguy cơ độc tố tiếp tục được hấp thu vào cơ thể. Không cho nạn nhân sử dụng các loại thuốc gây nôn. 
• Dù nạn nhân có các biểu hiện đau đầu, tiêu chảy, sốt cũng không được sử dụng các loại thuốc giảm đau, hạ sốt hay cầm tiêu chảy. 

Theo dõi biểu hiện ngộ độc rượu sâm để đưa nạn nhân đi cấp cứu khi cần thiết

• Cho người ngộ độc uống nhiều nước, tốt nhất là nước ấm để lợi tiểu, tăng đào thải độc tố ra khỏi cơ thể. 
• Ngộ độc rượu sâm có thể dẫn đến hôn mê sâu nên tuyệt đối không để nạn nhân nằm một mình hoặc ngủ li bì.
• Nếu nhận thấy nạn nhân có dấu hiệu khó khăn khi hô hấp cần hỗ trợ hô hấp nhân tạo cho đến khi được đưa đến bệnh viện đặt nội khí quản. 
• Khi thấy bệnh nhân có biểu hiện nặng như tim đập nhanh, huyết áp tăng cao, chảy máu…nên đưa nạn nhân đến bệnh viện cấp cứu ngay lập tức. 

Cách phòng tránh ngộ độc rượu sâm

Để phòng tránh ngộ độc khi dùng rượu sâm, người dân cần cẩn trọng ngay từ khâu mua nguyên liệu. Ngoài rượu chuẩn cũng cần mua nhân sâm có nguồn gốc rõ ràng, tránh nhầm lẫn với rễ thương lục. 

Không nên uống rượu sâm có nguồn gốc không rõ ràng.

Khi sử dụng rượu sâm nên dùng đúng liều lượng. Rượu ngâm sâm chỉ nên uống 10 - 20ml mỗi ngày. 

Phụ nữ đang trong thai kỳ và đang nuôi con bằng sữa mẹ không được uống rượu sâm. 

Người bị bệnh huyết áp cao, viêm gan, sỏi mật, viêm loét dạ dày cũng không nên uống. 

Trẻ em không được uống rượu sâm.

Ngộ độc rượu sâm là sự cố đáng tiếc khi sử dụng thứ rượu “đại bổ” quý hiếm và đắt đỏ. Hy vọng qua những thông tin trên đây sẽ giúp bạn biết sử dụng rượu sâm đúng liều lượng, đúng đối tượng để lợi ích của rượu sâm được phát huy hiệu quả tối đa. 

Thanh Hương

Nguồn tham khảo: Tổng hợp