Ngộ độc vitamin D: Nguyên nhân, triệu chứng và những điều cần biết

Ngộ độc vitamin D là tình trạng nguy hiểm nhưng thường bị xem nhẹ khi mọi người lạm dụng thực phẩm bổ sung mà không kiểm soát liều lượng. Đây là loại vitamin tan trong chất béo, có khả năng tích lũy trong cơ thể và gây ra nhiều tác động tiêu cực nếu dùng quá liều. Khi lượng vitamin D trong cơ thể vượt ngưỡng an toàn, các triệu chứng như buồn nôn, chán ăn, mệt mỏi, thậm chí gây suy thận. Vậy đâu là nguyên nhân dẫn đến tình trạng ngộ độc vitamin D? Cách nhận biết và phòng ngừa như thế nào? Cùng tìm hiểu chi tiết qua bài viết sau.

Ngộ độc vitamin D là gì? Nguyên nhân dẫn đến ngộ độc vitamin D

Ngộ độc vitamin D là tình trạng cơ thể hấp thụ quá nhiều vitamin D, dẫn đến sự tích lũy canxi trong máu và gây ra hàng loạt các vấn đề sức khỏe nghiêm trọng. Đây là loại vitamin tan trong chất béo, khi dùng quá liều sẽ không được đào thải ra ngoài mà tích lũy trong các mô mỡ, gan và các cơ quan khác, gây độc tính. Đây là một dạng ngộ độc hiếm gặp nhưng có thể gây ra hậu quả nghiêm trọng nếu không được phát hiện và xử lý kịp thời.

Nguyên nhân phổ biến nhất dẫn đến ngộ độc vitamin D bao gồm:

• Sử dụng vitamin D liều cao trong thời gian dài: Việc sử dụng các sản phẩm bổ sung vitamin D với liều lượng cao hơn khuyến cáo trong thời gian dài mà không có sự giám sát của bác sĩ có thể dẫn đến tích tụ quá nhiều canxi trong máu.
• Sử dụng quá liều dùng: Một số người tự ý tăng liều vitamin D để cải thiện sức khỏe xương khớp nhưng không nhận thức được nguy cơ ngộ độc.
• Sử dụng thực phẩm bổ sung không rõ nguồn gốc: Các sản phẩm vitamin D không được kiểm định chất lượng có thể chứa hàm lượng vitamin D cao hơn mức ghi trên nhãn.

Triệu chứng ngộ độc vitamin D

Khi cơ thể hấp thụ quá nhiều vitamin D, lượng canxi trong máu sẽ tăng cao và gây ra hàng loạt triệu chứng từ nhẹ đến nặng. Các triệu chứng này có thể xuất hiện sau vài tuần hoặc vài tháng khi sử dụng vitamin D quá liều. Ngộ độc vitamin D không chỉ ảnh hưởng đến hệ tiêu hóa mà còn gây ra các tác động nghiêm trọng lên hệ thần kinh, tim mạch và thận.

Chán ăn và sụt cân

Sự tích lũy canxi không chỉ gây rối loạn tiêu hóa mà còn làm giảm cảm giác thèm ăn. Người bệnh thường mất cảm giác đói và chán ăn kéo dài.

• Sụt cân nhanh chóng: Cân nặng có thể giảm đáng kể trong thời gian ngắn do không cung cấp đủ dinh dưỡng. Cơ thể thiếu năng lượng sẽ trở nên suy nhược và mất sức đề kháng.
• Mệt mỏi và yếu sức: Khi cơ thể thiếu hụt năng lượng, người bệnh sẽ cảm thấy mệt mỏi, uể oải, thậm chí không thể thực hiện các hoạt động hàng ngày.

Rối loạn tiêu hóa

Rối loạn tiêu hóa là triệu chứng ban đầu và thường gặp nhất khi cơ thể bị quá tải vitamin D. Điều này xảy ra do sự gia tăng canxi trong máu khiến cơ thể phản ứng bằng cách kích thích hệ tiêu hóa.

• Buồn nôn và nôn mửa: Đây là dấu hiệu cảnh báo sớm nhất khi canxi trong máu tăng cao. Người bệnh có thể cảm thấy buồn nôn, khó chịu ở dạ dày và nôn mửa liên tục.
• Đau bụng và tiêu chảy: Khi nồng độ canxi tăng đột ngột, cơ thể có thể bị rối loạn điện giải, dẫn đến tình trạng đau bụng và tiêu chảy. Có một số trường hợp lại bị táo bón do sự rối loạn trong hệ tiêu hóa.

Mệt mỏi

Canxi dư thừa sẽ gây ra các phản ứng bất lợi lên hệ thần kinh và cơ bắp, khiến người bệnh luôn cảm thấy mệt mỏi.

• Yếu cơ và co giật: Khi nồng độ canxi trong máu quá cao, các cơ bắp sẽ bị co cứng, gây ra tình trạng yếu cơ. Một số trường hợp nghiêm trọng có thể dẫn đến co giật, chuột rút.
• Khó khăn trong việc di chuyển: Cơ bắp bị suy yếu khiến việc đi lại, cử động trở nên khó khăn và dễ mất thăng bằng.

Tổn thương hệ thần kinh

Vitamin D quá liều cũng có thể gây tác động xấu đến hệ thần kinh, khiến người bệnh gặp các triệu chứng thần kinh nghiêm trọng.

• Chóng mặt và đau đầu: Tình trạng chóng mặt, đau đầu kéo dài có thể xảy ra khi canxi tác động lên hệ thần kinh trung ương.
• Rối loạn giấc ngủ: Người bệnh dễ gặp tình trạng mất ngủ, ngủ không sâu giấc và thường xuyên tỉnh giấc giữa đêm.
• Suy giảm trí nhớ: Khi canxi gây tổn thương các tế bào thần kinh, người bệnh có thể mất tập trung và suy giảm trí nhớ.

Vôi hóa mô mềm và mạch máu

Nếu canxi không được hấp thụ kịp thời, chúng sẽ lắng đọng tại các mô mềm và mạch máu, gây ra các tổn thương nghiêm trọng.

• Đau nhức cơ bắp: Canxi lắng đọng tại cơ bắp sẽ gây đau nhức, tê bì và khó chịu.
• Các vấn đề về tuần hoàn máu: Khi canxi tích tụ trong mạch máu, dòng chảy của máu sẽ bị cản trở, tăng nguy cơ tắc mạch và các bệnh lý tim mạch.

Tổn thương thận

Thận là cơ quan chịu nhiều tổn thương nhất khi cơ thể bị ngộ độc vitamin D. Nguyên nhân là do lượng canxi dư thừa sẽ tích tụ trong thận, làm tăng nguy cơ hình thành sỏi thận.

• Tiểu nhiều và tiểu buốt: Người bệnh có thể đi tiểu nhiều lần trong ngày, cảm giác đau buốt khi tiểu và nước tiểu có màu đậm hơn.
• Suy thận cấp tính: Khi thận không thể đào thải hết canxi, chức năng lọc máu sẽ suy giảm nghiêm trọng, dẫn đến suy thận cấp tính.

Các vấn đề tim mạch

Sự tích tụ canxi trong mạch máu có thể làm tổn thương tim và mạch máu, gây ra nhiều biến chứng nguy hiểm.

• Loạn nhịp tim: Người bệnh có thể cảm nhận rõ rệt nhịp tim không đều, tim đập nhanh hoặc chậm bất thường.
• Đau thắt ngực và nhồi máu cơ tim: Nếu canxi gây tắc nghẽn mạch máu, nguy cơ nhồi máu cơ tim sẽ tăng cao.

Sử dụng vitamin D bao nhiêu là quá liều?

Liều lượng vitamin D được khuyến cáo sử dụng hàng ngày sẽ thay đổi tùy theo độ tuổi và tình trạng sức khỏe của từng người. Vitamin D rất quan trọng cho sự phát triển của xương và duy trì hệ miễn dịch khỏe mạnh. Tuy nhiên, việc sử dụng quá liều vitamin D có thể gây ra các tác dụng phụ nguy hiểm, đặc biệt là tình trạng tăng canxi máu. 

Theo các khuyến cáo y tế, việc sử dụng vitamin D trên mức 4.000 IU/ngày ở người trưởng thành có thể được xem là quá liều và làm tăng nguy cơ ngộ độc. Một số trường hợp đặc biệt như trẻ em, người già, phụ nữ mang thai hoặc người có bệnh lý nền cần tuân thủ liều dùng riêng theo chỉ định của bác sĩ. Việc tự ý tăng liều vitamin D mà không có sự hướng dẫn từ chuyên gia y tế có thể gây nguy hiểm nghiêm trọng.

Mức vitamin D an toàn không gây ngộ độc

Sử dụng vitamin D đúng liều lượng là yếu tố quan trọng để đảm bảo sức khỏe và tránh nguy cơ ngộ độc. Việc bổ sung quá mức vitamin D không chỉ gây tăng canxi máu mà còn dẫn đến nhiều biến chứng nguy hiểm như suy thận, rối loạn tiêu hóa và tổn thương hệ thần kinh. Dưới đây là liều lượng vitamin D được khuyến cáo sử dụng theo từng đối tượng để phòng tránh việc ngộ độc vitamin D.

• Trẻ sơ sinh đến 12 tháng tuổi: Đối với trẻ nhỏ, nhu cầu vitamin D hàng ngày dao động từ 400 IU đến 1.000 IU. Việc bổ sung vitamin D cho trẻ thường thông qua sữa mẹ, sữa công thức hoặc cho bé tiếp xúc với ánh nắng mặt trời. Tuy nhiên, nếu sử dụng quá liều 1.000 IU/ngày, nguy cơ ngộ độc sẽ tăng cao. Đối với đối tượng này nên tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi dùng.
• Trẻ em từ 1 - 18 tuổi: Nhu cầu vitamin D của trẻ lớn hơn là từ 600 IU đến 1.000 IU/ngày. Đối với những trẻ ít tiếp xúc với ánh nắng mặt trời hoặc có chế độ ăn uống thiếu vitamin D, việc bổ sung vitamin D có thể được khuyến nghị. Tuy nhiên, nếu vượt quá 4.000 IU/ngày, nguy cơ ngộ độc vitamin D sẽ rất cao.
• Người lớn và phụ nữ mang thai: Đối với người trưởng thành, liều lượng vitamin D khuyến cáo là 600 IU/ngày. Phụ nữ mang thai và cho con bú có thể cần tăng liều lên 800 IU/ngày để hỗ trợ sự phát triển của thai nhi. Tuy nhiên, nếu sử dụng vượt quá 4.000 IU/ngày mà không có sự chỉ định của bác sĩ sẽ dẫn nguy cơ ngộ độc vitamin D.
• Người cao tuổi (trên 71 tuổi): Nhu cầu vitamin D của người già thường cao hơn do sự giảm khả năng tổng hợp vitamin D từ ánh nắng mặt trời. Liều lượng khuyến cáo cho nhóm đối tượng này là 800 IU/ngày. Tuy nhiên, việc sử dụng quá 4.000 IU/ngày trong thời gian dài có thể dẫn đến tăng canxi máu và tổn thương thận.

Ngộ độc vitamin D là tình trạng nguy hiểm nhưng hoàn toàn có thể phòng ngừa nếu sử dụng đúng liều lượng và tuân thủ hướng dẫn của bác sĩ. Để tránh ngộ độc vitamin D, hãy thận trọng khi sử dụng các sản phẩm bổ sung và không tự ý tăng liều. Nếu có dấu hiệu nghi ngờ ngộ độc, hãy đến cơ sở y tế để được thăm khám và điều trị kịp thời. Và trước khi sử dụng bất kỳ loại thuốc hay thực phẩm chức năng nào, hãy tham khảo ý kiến bác sĩ hoặc chuyên gia để đảm bảo liều lượng phù hợp với nhu cầu của cơ thể.